کلام ایام – ۳۰، معارف دین توحیدی در کلام حضرت فاطمه زهرا
معارف دین توحیدی در کلام حضرت فاطمه زهرا (س)
بخش چهارم
قبلاً اشاره شد به این که قصد اصلی فاطمه زهرا (س) از حضور در مسجد و استیضاح حکومت، بیان روشنی از حقایق دین توحیدی و جهاد علمی و فکری در مقابل نفاق بود. هدف اصلی آن بزرگوار در خطبه او جلوه های آشکاری دارد. آن حضرت در بخشی از این کلام خطاب به مسلمین می فرماید:
«فَلَمَّا اِختارَ اللَّهُ لِنَبِیِّهِ دارَ اَنْبِیائِهِ وَ مَأْوى اَصْفِیائِهِ، ظَهَرَ فیکُمْ حَسْکَهُ النِّفاقِ، وَ سَمَلَ جِلْبابُ الدّینِ» یعنی: وقتی خداوند برای پیامبرش، خانه پیامبران و مأوای برگزیدگانش را اختیار فرمود، خار نفاق در شما ظاهر شد و جامه دین مندرس شد.
در این کلام مبارک بطور ضمنی به نقش پیامبر خدا (ص) در ترویج دین خدا و به جریان انداختن معارف آن و ضایعه عظیم فقدان آن بزرگوار اشاره ای شده است. البته معرفی شخصیت رسول خدا (ص) و تأثیرات ناشی از جهاد علمی و اخلاقی آن حضرت یکی از ارکان این خطبه را تشکیل می دهد و قبلاً کلام مفصلی در این زمینه آمده است- و ما به خواست خداوند به توضیح قطعاتی از خطبه در این زمینه خواهیم پرداخت- اما در این قطعه موضوع ظهور جریان نفاق در فقدان رسول خدا (ص) مورد نظر است. یعنی از جمله برکات حضور رسول خدا (ص) در بین مسلمین، جلوگیری از ظهور نفاق و قدرت یافتن منافقین بود. جاذبه شخصیت آن بزرگوار و مدیریت خاص او مجالی و فرصتی به منافقین جهت اظهار وجود و فعالیت های آن ها باقی نگذاشته بود. اما تا حادثه رحلت آن بزرگوار پیش آمد، نفاق چهره کریه خود را نشان داد و جاذبه حقیقی معارف دین توحیدی با نفرت ناشی از اعمال منافقان در هم آمیخته شد.
آنچه موجب نفوذ جاذبه حقایق دینی در دل های انسان ها شده بود، اخلاق لطیف و کریمانه فوق عادی و شخصیت رسول خدا (ص) بود، بطوریکه خداوند در آیات متعددی به این حقیقت اشاره فرموده است. از جمله در آیه کریمه ذیل:
«فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ» (آل عمران/۱۵۹) این آیه اشاره ای به جاذبه خاص اخلاقی رسول خدا (ص) دارد که از ناحیه رحمت خاصه خداوند در آن حضرت به وجود آمده بود. این جاذبه اخلاقی فوق عادی بود. یعنی اگر چه همه پیامبران خدا دارای اخلاق و رفتار جاذب و بزرگواری ها و کرامت های انسانی بودند، اما مطابق این آیه و آیات دیگر در قرآن لطافت رفتاری و جاذبه اخلاقی رسول اکرم (ص) در درجات برتری قرار داشت بطوریکه ارزیابی و سنجش میزان آن از قدرت انسان های عادی خارج است. بطوریکه خداوند اخلاق آن بزرگوار را در آیاتی از قرآن ستوده از جمله می فرماید:
«وَإِنَّكَ لَعَلَى خُلُقٍ عَظِيمٍ» (القلم/۴) قابل توجه است که «عظیم» از نظر خداوند فوق معیارها و محاسبات عادی متداول بین انسان ها است.
اما طبیعی است که سرانجام رسول خدا (ص) هم مثل سایر انسان ها از دنیا برود، یعنی طبعاً آن حضرت بنا نبود بطور دائم بین انسان ها زندگی کند. پس در آن صورت موضوع تجسم بخشیدن به معارف دینی در رفتار و عمل چه موقعیتی پیدا می کرد؟! جواب روشن است و آن اینکه خداوند برای پیامبرش جانشینانی تعیین کرده بود که آن ها واجد همان جاذبه شخصیتی رسول خدا (ص) و وارث علم و اخلاق و فضائل او بودند و آن ها عبارتند از امامان معصوم (علیهم السلام) و در رأس آن ها وجود مبارک امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) قرار داشت. و اما بعد از رحلت رسول خدا (ص) و در همان روز با یک توطئه و دسیسه سیاسی از مقام آسمانی آن حضرت غصب شد و انسان های عادی مدعی جانشینی رسول خدا (ص) شدند و زمام امور جامعه دینی را بدست گرفتند.
این ضایعه در عظمت مثل ضایعه رحلت رسول خدا (ص) بود و تمامی مشکلات جامعه دینی از اینجا شروع شد.
قرار گرفتن یک انسان عادی در جای امام معصوم (ع) مثل این است که چند نفر جمع شوند و یک انسان عادی را به پیامبری انتخاب کنند!!! و یا عده ای جمع شوند و پیامبری از پیامبران خدا را از مقام نبوت و رسالت عزل کنند و شخص دیگری را جایگزین او کنند!! در آن صورت تکلیف علم نبوت و اخلاق خاص و قدرت اعجاز و مدیریت آسمانی جامعه، چه خواهد شد. اگر چنین وضعی در یک جامعه به وجود آید مثل این است که عده ای انسان جمع شوند و بگویند ما به جای استفاده از باران که خدا نازل می کند، خودمان می رویم ظرف هائی را از چاه ها و گودال ها پر می کنیم و با آن ظرف ها تمام مزارع، باغ ها، درختان، حیوانات و انسان ها را آبیاری می کنیم.
رفتارهای نفاق آمیز عده ای از انسان ها، جاذبه های حقایق دین توحیدی را می تواند در هم بریزد و مانع راهیابی انسان ها به فضای نورانی معارف دینی شود، و این ضایعه ای عظیم و دفاع از حقیقت دین خدا در این صورت وظیفه اصلی پیروان دین توحیدی بود و حضرت فاطمه (س) به جهت حمایت از دین خدا اقدام به جهاد با منافقان کرد.
الیاس کلانتری
۹۴/۱۲/۲۷