۲۸۶- ملائکه در چه شرایطی برای نصرت مؤمنان نازل می شوند؟

imagesسؤال: چرا ملائکه در بعضی از جنگ ها مثل جنگ بدر برای کمک به پیامبر- صلّی الله علیه و آله و سلّم-  آمدند، اما در بعضی دیگر از جنگ ‌ها دخالت نکردند و چرا در جنگ عاشورا به امام حسین- علیه السلام- کمک نکردند؟!

پاسخ: موضوع نزول ملائکه برای کمک به مؤمنان و پیروان دین توحیدی، بالخصوص پیامبران خدا امری قطعی است و این جریان از سنت‌ های پروردگار عالمیان می باشد. اما نزول ملائکه برای نصرت مؤمنان مستلزم شرایطی است که باید حاصل شود و به وجود بیاید! و در ادامه بحث متذکر آن شرایط خواهیم شد.

 نزول ملائکه برای نصرت شخص پیامبر اکرم- صلّی الله علیه و آله و سلّم- و محافظت از آن حضرت در جنگ‌ها و در حوادث دیگر هم از قطعیات است. چون در غیر آن صورت امکان کشته شدن آن حضرت قبل از ابلاغ کامل معارف دینی و یاد دادن آیات قرآن بر مردم وجود داشت و با کشته شدن آن حضرت در جنگ ها و یا حوادث دیگر آموزش معارف دینی بطور کامل تحقّق نمی یافت و تبلیغ دین خدا ناقص می ماند.

 اما در این سؤال مراد شما کمک عمومی در جنگ برای پیامبر خدا و مسلمین است که در بعضی از جنگ ها مثل جنگ بدر و جنگ حنین تحقّق یافت و ملائکه برای نصرت مؤمنین نازل شدند و کمک آنها موجب پیروزی مسلمین بر کفّار شد. در آیاتی از قرآن موضوع نزول ملائکه در بعضی از جنگ‌ ها ذکر شده مثل آیات سوره آل عمران و سوره انفال. خدای سبحان می فرماید:

«وَلَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ بِبَدْرٍ وَأَنْتُمْ أَذِلَّةٌ فَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ– إِذْ تَقُولُ لِلْمُؤْمِنِينَ أَلَنْ يكْفِيكُمْ أَنْ يمِدَّكُمْ رَبُّكُمْ بِثَلَاثَةِ آلَافٍ مِنَ الْمَلَائِكَةِ مُنْزَلِينَ» (آل عمران/ ۱۲۳ – ۱۲۴) یعنی: به راستی خدا شما را در ]جنگ[ بَدر یاری کرد، در حالیکه شما ناتوان بودید ]قوای نظامی شما اندک بود[ پس ملتزم تقوا مقابل خدا بشوید، باشد که شکرگزار شوید. و درباره نصرت خدا نسبت به شخص پیامبر اکرم – صلّی الله علیه و آله و سلّم- می فرماید:

«إِلَّا تَنْصُرُوهُ فَقَدْ نَصَرَهُ اللَّهُ إِذْ أَخْرَجَهُ الَّذِينَ كَفَرُوا» (التوبة/۴۰) اگر شما او را یاری نکنید ]خدا او را یاری می کند همچنانکه[ قطعاً او را یاری کرد وقتی کافران عامل خروج او ]از مکه[ شدند! و در ادامه آیه کریمه می فرماید:

 «فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَيهِ وَأَيدَهُ بِجُنُودٍ لَمْ تَرَوْهَا» پس خدا سکینه ای (آرامشی) ]از طرف خود[ برای او فرستاد و او را یاری کرد با سپاهیانی که شما آنها را نمی دیدید.

شرایط نزول نصرت آسمانی برای مؤمنان

 اما نزول نصرت آسمانی مستلزم حصول شرایطی است از رفتارهای مؤمنان، یعنی خدای سبحان در شرایط خاصی ملائکه را برای نصرت مؤمنان می فرستد و آن هم زمانی است که آنها استحقاق نصرت آسمانی را پیدا کنند. خدای سبحان در سوره آل عمران به دنبال آیات فوق الذکر اشاره ای به آن شرایط خاص کرده و می فرماید:

  «بَلَى إِنْ تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا وَيأْتُوكُمْ مِنْ فَوْرِهِمْ هَذَا يمْدِدْكُمْ رَبُّكُمْ بِخَمْسَةِ آلَافٍ مِنَ الْمَلَائِكَةِ مُسَوِّمِينَ» (آل عمران/۱۲۵) یعنی: بلی اگر شما صبر کنید ]و استقامت نشان بدهید[ و ملتزم تقوا بشوید و دشمنان به طور ناگهانی و با سرعت به شما حمله کنند خدا شما را با پنج هزار فرشته نشاندار یاری خواهد کرد. یعنی اگر مسلمین مورد حمله ناگهانی دشمن قرار بگیرند و فرصت آمادگی برای یک جنگ سنگین را در اختیار نداشته باشند، اما در مقابل خطر جنگ استقامت کنند و ملتزم تقوا بشوند، خدای سبحان آنها را با سپاهی عظیم از ملائکه یاری خواهد کرد و ملائکه را جهت نصرت آنها خواهد فرستاد. آن گروه از ملائکه ]فرشتگان[ که به این منظور آفریده شده اند و نشان دار هستند و در حال آمادگی به سر می‌برند.

 مسلمین در جنگ بدر با وجود اینکه قوا و تجهیزات نظامی متناسب با سپاه کفّار را نداشتند و تعدادشان تقریباً یک سوم آنها بود، استقامت ورزیدند و خطر کشته شدن در راه خدا و حمایت از دین خدا را پذیرفتند و با تمامی قدرت روحی اقدام به دفاع در مقابل سپاه دشمن کردند، خدای سبحان یک گروه سه هزار نفری از ملائکه را به کمک آنها فرستاد. البته سپاه ملائکه از شب به آن منطقه نازل شده بودند و وقتی استقامت و تقوای سپاه اندک مسلمین با تصمیمات و اراده و سخنان آنها ظهور یافت، آن ها یعنی ملائکه فعالیت خود را در دفاع از آنها شروع کردند.

در جنگ «حنین» هم ملائکه برای یاری مسلمین نازل شدند، اما به صورتی متفاوت با جنگ بدر، بطوریکه در ابتدای جنگ مسلمین و یا تعداد زیادی از آنها به کثرت نفرات خودشان اتکاء کردند- بجای توکل به خدا و استمداد از او- وضعیت بسیار خطرناکی در جنگ پیش آمد، بطوریکه سپاه کفّار با آمادگی قبلی و از ناحیه آشنائی به موقعیت محل جنگ بطور ناگهانی و در تاریکی شب به مسلمین شبیخون زدند و سپاه مسلمین از هم پراکنده شدند و سپس متوجه اشتباه خود شدند و وضعیت روحی خود را تغییر دادند و سرانجام نصرت آسمانی نازل شد.

 در این بخش قطعه ای از یک مقاله منتشر شده قبلی را نقل می‌کنیم:

«لَقَدْ نَصَرَکُمُ ﭐللَّهُ فِي مَوَاطِنَ کَثِيرَةٍ وَيَوْمَ حُنَيْنٍ إِذْ أَعْجَبَتْکُمْ کَثْرَتُکُمْ فَلَمْ تُغْنِ عَنکُمْ شَيْئاً وَضَاقَتْ عَلَيْکُمُ ﭐلْأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ ثُمَّ وَلَّيْتُم مُّدْبِرِينَثُمَّ أَنزَلَ ﭐللَّهُ سَکِينَتَهُ عَلَىٰ رَسُولِهِ وَعَلَى ﭐلْمُؤْمِنِينَ وَأَنزَلَ جُنُوداً لَّمْ تَرَوْهَا وَعَذَّبَ ﭐلَّذِينَ کَفَرُواْ وَذَ ٰلِکَ جَزَاءُ ﭐلْکَافِرِينَ» (التوبه / ۲۵-۲۶) یعنی خداوند در مواضع کثیری شما را یاری کرد و همچنین در روز «حنین» آن هنگام که کثرت افرادتان شما را شگفت زده کرد ولی [این کثرت] خطر را دفع نکرد و زمین با همه وسعتش برای شما تنگ گردید [در تنگنا قرار گرفتید] سپس از مقابل دشمن فرار کردید- آن گاه خداوند آرامش خود را بر رسولش و بر مؤمنین فرستاد و سپاهیانی را نازل کرد که شما آن ها را نمی دیدید و به وسیله آن ها کافران را عذاب کرد و آن بود جزای کافران. توضیح این که در جنگ بدر مسلمین با وجود کمی نفرات و نداشتن تجهیزات جنگی در مقابل حمله کفّار ایستادگی کردند و دفاع از رسول خدا (ص) و دین توحیدی را با تحمل خطرات زیاد به عهده گرفتند و از خطر کشته شدن به دست افراد دشمن نهراسیدند در این جنگ مسلمین در مقام توکل به خداوند و اتّکاء به قدرت او قرار داشتند. اما در جنگ حنین تعداد سپاه مسلمین به حدود ده هزار نفر می رسید و بعضی از افراد سپاه هم متذکر کثرت افراد سپاه شدند و در مجموع به نیروی نظامی خود اکتفا کردند نه به امداد خداوند. البته این روحیه عمومی سپاه مسلمین بود نه تک تک افراد آن ها، منظور این است که یک گروه قلیلی در این سپاه دارای روحیه دیگری بودند. مسلمین در این جنگ مورد شبیخون دشمن قرار گرفتند این حمله ناگهانی کفّار در تاریکی شب و در شرایطی که آن ها خود را برای این حمله شبانه آماده کرده بودند، موجب از هم پاشیدن سپاه مسلمین و فرار آن ها شد تا جایی که نقل کرده اند فقط ده نفر در کنار رسول خدا ماندند و آن ها عبارت بودند از امیرالمؤمنین علی (ع) و مردانی دیگری از بنی هاشم در این وضعیت مسلمین متوجه خطای خود شدند و از پروردگارشان استمداد کردند و با تغییر روحیه آن ها وضعیت جنگی هم عوض شد و ملائکه جهت یاری آن ها نازل شدند و سپاه کفّار شکست سختی خوردند. پس نزول امداد آسمانی در شرایطی محقّق می شود که خداوند اعلام فرموده است و این شرایط در بعضی از جنگ ها در بین مسلمین برقرار بود و در بعضی دیگر نه. البته لازم به تذکر است امداد ملائکه در مورد شخص رسول الله (ص) و امیرالمؤمنین علی (ع) در همه جنگ ها برقرار بود چون آن دو بزرگوار به طور مستمر شرایط اعلام شده خداوند را داشتند. وجود مبارک رسول الله (ص) در صف اول میدان جنگ قرار می گرفتند و خطرات جانی را تحمل می کردند و غالباً برای جلوگیری از وقوع جنگ جان خود را به خطر می انداختند و در خطرناک ترین شرایط از مقابل دشمن عقب نشینی نمی کردند، تا جائی که در جنگ احد وقتی شایعه کشته شدن آن حضرت در بین سپاه مسلمین منتشر شد، آن ها روحیه جنگی خود را از دست دادند و پراکنده شدند و از میدان جنگ فرار کردند، و فقط سه یا چهار نفر در کنار رسول خدا (ص) ماندند. امیرالمؤمنین علی (ع) در این موقعیت که دفاع از وجود شریف رسول الله (ص) را به عهده داشت به شدت زخمی شد تا جائی که نقل کرده اند حدود نود زخم به پیکر شریف او وارد شد. اما با وجود این وضعیت با فعالیت فوق عادی خطر کشته شدن را از وجود مبارک پیامبر خدا (ص) دفع کردند. و در ساعتی در این جنگ فقط امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) در کنار آن حضرت مانده بود. و به تنهایی از وجود مبارک او دفاع می کرد. بنابراین آن دو بزرگوار در همه جنگ ها و در شرایط بحرانی برای حفظ نظام دین خدا مقاومت می کردند و خود را به خطر می انداختند، پس مشمول امداد ملائکه بودند. امداد ملائکه مانع کشته شدن آن ها می شد.»(۱)

239 - اخبار حادثه عاشورا چگونه به دست ما رسیده است؟
بخوانید

اما اینکه نوشته اید چرا ملائکه در جنگ عاشورا به امام حسین- علیه السلام- کمک نکردند؟ در پاسخ عرض می کنیم:

 ملائکه در روز عاشورا و ساعت شروع جنگ به سرزمین کربلا نازل شدند و آمادگی خود را برای دفاع از سپاه توحید اعلام کردند و امام حسین- علیه السلام- مخیّر شد بین پذیرش نصرت آسمانی و یا شهادت و او شهادت را اختیار فرمود. چون شهادت آن حضرت و همراهان او منشأ فواید عظیمی برای جامعه دینی و تاریخ آن می‌شد و آن بزرگوار جهت احیاء دین خدا برای همیشه و حمایت از آن و تقویت آن، شهادت در راه خدا را اختیار کرد!

نزول ملائکه برای نصرت امام حسین- علیه السلام- و همراهانش امری کاملاً طبیعی و مطابق معیارهای اعلام شده از طرف خدای سبحان در این زمینه بود. و ما جهت تکمیل این بحث قطعه دیگری از یک مقاله منتشر شده قبلی را در اینجا نقل می کنیم:

شرایط بهره مندی از نصرت آسمانی در جنگ بدر

 در آیات سوره آل عمران در موضوع نزول امداد آسمانی به یکی از سنت ‌های لایتغر خدای سبحان اشاره ای شده و می فرماید:

«وَلَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ بِبَدْرٍ وَأَنْتُمْ أَذِلَّةٌ فَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ» (آل عمران/۱۲۳) یعنی: خداوند بطور قطع شما را در [جنگ] بدر یاری کرد، در حالیکه شما [از  نظر قوای نظامی] ناتوان بودید،پس ملتزم تقوا شوید باشد که شکر کنید. در این آیه اشاره ای شده به مورد دیگری از نزول نصرت آسمانی توسط ملائکه به مؤمنین در مقابل سپاه کفار که بقصد کشتن آنها و پیامبر خدا ـ صلی الله علیه و آله وسلم ـ و در هم شکستن ارکان نظام دین توحیدی از شهر مکه به مدینه آمده بودند.در آیه بعدی مطلب با وضوح بیشتر و اشاره ای به بعضی از جهات آن بیان شده است. می فرماید:

«اِذْ تَقُولُ لِلْمُؤْمِنِينَ أَلَنْ يكْفِيكُمْ أَنْ يمِدَّكُمْ رَبُّكُمْ بِثَلَاثَةِ آلَافٍ مِنَ الْمَلَائِكَةِ مُنْزَلِينَ» (آل عمران/۱۲۴)یعنی: وقتی که به مؤمنان می گفتی آیا شما را کفایت نمی کند اینکه پروردگارتان شما را یاری کرد با سه هزار فرشته نازل شده! در این آیه تصریح شده به اینکه نصرت مذکور در آیه قبلی با نزول ملائکه تحقق یافت و بنابر علت و حکمتی تعداد آن گروه از ملائکه را هم ذکر کرده است.

شرایط بهره مندی از امداد آسمانی

در آیه بعدی به یکی از سنت های لایتغیر خداوند در جهت امداد مؤمنان  و شرایط نزول آن نوع نصرت آسمانی اشاره ای کرده می فرماید:

«بَلَى إِنْ تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا وَيأْتُوكُمْ مِنْ فَوْرِهِمْ هَذَا يمْدِدْكُمْ رَبُّكُمْ بِخَمْسَةِ آلَافٍ مِنَ الْمَلَائِكَةِ مُسَوِّمِينَ» (آل عمران/۱۲۵)  یعنی: بلی اگر صبر کنید و متلزم تقوا شوید و آنها [کافران] بطور ناگهانی و سریعاً برشما حمله کنند، پروردگارتان شما را یاری می کند با پنج هزار فرشته نشان دار، در این آیه یه شرایط لازم و موضوع استحقاق دریافت امداد آسمانی اشاره شد. و آن اینکه ، اولاً : امداد مؤمنین در جنگ با کفار یک سنت خدائی است و این سنت دائماً برقرار است

ثانیاً: نزول ملائکه برای یاری مؤمنین متناسب با نیازهای آنها می باشد، یعنی در جنگ بدر سه هزار فرشته برای امداد مؤمنین  نازل  شدند ولی در صورت لزوم تعداد بیشتری از آنها نازل می شوند.

ثالثاً: از عبارات آیه کریمه بر می آید که خداوند گروهی از ملائکه را به منظور کمک به مؤمنان  در مواقع ضروری آفریده است

رابعاً: دریافت امداد آسمانی احتیاج به تحقق شرایطی دارد و در جنگ بدر این شرایط فراهم شد.

نزول ملائکه روز عاشورا در کربلا

اصل این سؤال در مورد نزول ملائکه جهت یاری امام حسین ـ علیه السلام ـ در کربلا بود. اما جهت روشن شدن موضوع و جواب مستدل به این سؤال اصل موضوع  نزول ملائکه برای یاری مؤمنین مورد بررسی قرار گرفت. در آیه ۱۲۵ سوره آل عمران، یعنی آیه فوق الذکر به شرایط نزول ملائکه جهت یاری مؤمنین اشاره ای شده، و در بررسی نهضت مقدس حسینی و آن دفاع با شکوه و بی نظیر در طول تاریخ روشن می شود که امام حسین ـ علیه السلام ـ و همراهان او در کربلا و جنگ روز عاشورا  بطور کامل  استحقاق دریافت امداد آسمانی را بدست آورند. و هیچ گروهی در تاریخ ادیان به اندازه سپاه امام ـ علیه السلام ـ با اوصاف ذکر شده در آیه کریمه تناسب و تطابق پیدا نکرده است.

آنها صبری در این جنگ نابرابر از خود نشان دادند که در تاریخ زندگی انسانها نظیر ی برای آن وجود نداشته. همچنین آنها در عالیترین درجات ملتزم تقوای خداوند بودند در حدی که قلم و بیان از ذکر تفصیلی آن ناتوان است و آن ها در حالیه تعدادشان حدود صد نفر و یا کمی کمتر یا بیشتر نبودند، مورد حمله یک سپاه سی هزار نفری قرار گرفته اند و با استقامتی با شکوه با سپاه شیطان جنگیدند و عظمت و جلال و شکوه دین آسمانی و حمایت از آن و وفاداری نسبت به امام زمام خود را به تمام جهانیان و در طول تاریخ نشان دادند.

پس سپاه امام حسین ـ علیه السلام ـ طبق آیات قرآن  بالاترین درجات استحقاق امداد آسمانی را بدست آوردند و از نظر معیارهای قرآنی و سننت های پرودگار عالمیان طبعاً باید مشمول نصرت آسمانی قرار می گرفتند لذا بر مبنای روایتی در ساعت اول صبح روز عاشورا و زمان شروع جنگ،نصرت آسمانی بر آنها نازل شد. بطوریکه امام صادق ـ علیه السلام ـ به نقل از پدر بزرگوارش امام باقر ـ علیه السلام ـ فرمود:

«لَمّا الْتَقَی الْحُسَیْنُ ع وَ عُمَرُ بْنُ سَعْدٍ لَعَنَهُ اللَّهُ وَ قَامَتِ الْحَرْبُ أَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی‏ النَّصْرَ حَتَّی رَفْرَفَ عَلَی رَأْسِ الْحُسَیْنِ ع ثُمَّ خُیِّرَ بَیْنَ النَّصْرِ عَلَی أَعْدَائِهِ وَ بَیْنَ لِقَاءِ اللَّهِ فَاخْتَارَ لِقَاءَ اللَّه‏» (۲)یعنی وقتی [سپاه امام] حسین ـ علیه السلام ـ و عمربن سعد که خدا لعنتش کند، با هم تلاقی کردند و جنگ شروع شد خداوند ملائکه را جهت نصرت او نازل کرد و آنها بالای سر امام ـ علیه السلام ـ چرخیدن، سپس آن حضرت مخیّر شد بین پذیرش نصرت آسمانی بر دشمنانش و بین ملاقات خداوند [شهادت] پس او ملاقات پروردگارش را اختیار کرد.»(۳)

الیاس کلانتری

۱۳۹۸/۵/۱۳

پاورقی ها:

۱- وبسایت حکمت طریف، بخش پرسش و پاسخ، شماره ۹۶

۲- لهوف، سید بن طاووس، انتشارات سرور، ص ۱۵۴

۳- وبسایت حکمت طریف، بخش پرسش و پاسخ، شماره و عنوان:

 226- آیا در روز عاشورا ملائکه جهت نصرت امام حسین- علیه السلام- به کربلا نازل شدند؟!

برچسب ها
دکمه بازگشت به بالا
بستن