کلام ایام ـ ۲۹۳، خانه خدا و شکوه و عظمت زیارت آن

20190711131746608بخش دوم

 در بخش قبلی ذکری از موقعیت خانه خدا یعنی کعبه مقدسه به میان آمد و اشاره ای داشتیم به جاذبه اختصاصی آن و عبادت باشکوه  حج و اشاره‌ای هم به عظمت روز عرفه و وقوف در عرفات. در ادامه آن بحث به ذکر و توضیح فشرده ای درباره این عبادت باشکوه و جاذبه عظیم اختصاصی آن می‌پردازیم:

 گفته شد که زیارت خانه خدا به صورت یک فریضه و عبادت گروهی و اجتماعی و عمومی حداقل از زمان حضرت ابراهیم- علیه السلام- بین ملل مختلف برقرار بوده است! حتی به یک معنی این عبادت عظیم و مکان آن یعنی خانه خدا مدت‌ های طولانی قبل از حضرت ابراهیم- علیه السلام- و زمان شروع زندگی انسان ها در روی زمین و اولین فرد از آنها یعنی حضرت آدم- علیه السلام- شروع شده است و مکان آن خانه مقدس از همان وقت معیّن شده است و حضرت ابراهیم با کمک فرزندش حضرت اسماعیل- علیهما السلام- بنائی را در محل خانه خدا ساخته و یا پایه های آن را بالاتر برده و به صورت بنائی مرتفع درآورده است. یعنی از زمان حضرت آدم- علیه السلام- محل خانه معین شده بود و یا ساختمان آن هم پی ریزی شده بود و بعداً حضرت ابراهیم- علیه السلام- آن را به صورتی تکمیل کرده و مرتفع ساخته است.

این موضوع هم از قرائن موجود در آیات مربوط به کعبه مقدسه در قرآن مجید و هم از احادیث ذوات مقدسه معصومین- علیهم السلام- بر می‌آید. از کلام امیرالمؤمنین علی- علیه السلام- هم به طور صریح بر می آید که زیارت خانه خدا از زمان حضرت آدم- علیه السلام- برقرار شده است. بطوریکه در بخش قبلی از خطبه شریف آن حضرت نقل شد! و بسیار قابل توجه است که آن حضرت در کلام شریف خود بعد از ترسیم موقعیت خانه خدا یعنی «بیت الله الحرام» و توصیف اعمال و رفتارهای زائران آن خانه می فرماید:

«جَعَلَهُ اللَّهُ سَبَباً لِرَحْمَتِهِ وَ وُصْلَةً إِلَى جَنَّتِهِ»(۱) یعنی خدای سبحان آن را سببی برای ]نزول[ رحمتش و راهی برای رسیدن به بهشت قرار داده است، و یعنی سفر حج و زیارت خانه خدا و اشتغال شدید به «ذکرالله» در تمام مراحل این سفر، ورود در راهی است که سرانجام منتهی به بهشت و سعادت ابدی می شود.

امام- علیه السلام- در موارد متعددی از کلام خود با عباراتی بسیار زیبا و نافذ به توصیف و تجلیل و تکریم خانه خدا و عبادت باشکوه حج پرداخته است! و در این قسمت بخشی از یک مقاله منتشر شده قبلی را نقل می کنیم:

«وَ فَرَضَ عَلَيْكُمْ حَجَّ بَيْتِهِ الَّذِي جَعَلَهُ قِبْلَةً لِلْأَنَامِ يَرِدُونَهُ وُرُودَ الْأَنْعَامِ وَ يَأْلَهُونَ إِلَيْهِ وُلُوهَ الْحَمَامِ جَعَلَهُ سُبْحَانَهُ عَلَامَةً لِتَوَاضُعِهِمْ لِعَظَمَتِهِ وَ إِذْعَانِهِمْ لِعِزَّتِهِ وَ اخْتَارَ مِنْ خَلْقِهِ سُمَّاعاً أَجَابُوا إِلَيْهِ دَعْوَتَهُ وَ صَدَّقُوا كَلِمَتَهُ وَ وَقَفُوا مَوَاقِفَ أَنْبِيَائِهِ وَ تَشَبَّهُوا بِمَلَائِكَتِهِ الْمُطِيفِينَ بِعَرْشِهِ يُحْرِزُونَ الْأَرْبَاحَ فِي مَتْجَرِ عِبَادَتِهِ وَ يَتَبَادَرُونَ عِنْدَهُ مَوْعِدَ مَغْفِرَتِهِ» (۲) یعنی: «شما را به حج خانه مقدس خداوندی که آن را قبله مردم قرار داده، موظف فرموده است تا چون جانداران به چشمه زلال وارد می شوند در حال تسلیم به آن معبد سترگ درآیند و کبوتر وار با جد و شادمانی به آن حرم الهی پناهنده شوند. حکمت خداوندی در این مأموریت کمال بخش، سر فرود آوردن آزادانه مردم در برابر عظمت ربوبی و پذیرش عزت کبریائی اوست.

شنوندگانی از بندگانش را برگزید که دعوت او را لبیک گویند و مشیت او را بپذیرند. این بندگان بهره بر از گوش شنوا می روند و در آن جایگاه مقدس که پیامبران الهی وظایف عبودیت به جای آوردند، رو به معبود می ایستند و شباهتی به فرشتگان گردنده به گرد عرش کبریائی اش به خود می گیرند در تجارت گاه عبادت خداوندی سودها می برند و به وعده گاه عفو و بخشایش شتابان روی می آورند» (۵) در این بخش از خطبه شریف هم امیر المؤمنین ـ علیه السلام ـ متذکر اهمیت فریضه حج و قداست و حرمت خاص خانه خدا و قبله قرار دادن آن برای انسانها و اشتیاق شدید انسانها نسبت به آن و آثار و ثمرات حج و در رأس آنها تواضع نسبت به عزت و عظمت و کبریای الله ـ جلّ جلاله ـ شده و همچنین در مقام تجلیل و تعظیم این عبادت و اشتیاق و اخلاص انسانها  نسبت به آن با عبارتی بسیار زیبا و جاذب زائر خانه خدا را در کنار پیامبران قرار داده و به ملائکه طواف کننده به عرش پروردگار عالمیان تشبیه فرموده است. و اینکه از آن مکان مقدس و عبادات مخصوص در آن به تجارتگاه و تجارت با خدا و بدست آوردن سود عظیم تعبیر فرموده و آن سود عظیم مغفرت پرودگار برای بنده و در نتیجه ورود او به بهشت است.

کلام ایام- 404،سهم و بهره انسانها از رحمت خدای غنیّ کریم
بخوانید

امام ـ علیه السلام ـ در انتهای بخش مربوط به حج در این خطبه شریف فرموده است:

«جَعَلَهُ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَى لِلْإِسْلَامِ عَلَماً وَ لِلْعَائِذِينَ حَرَماً فَرَضَ حجه وَ أَوْجَبَ حقه وَ كَتَبَ عَلَيْكُمْ وِفَادَتَهُ فَقَالَ سُبْحَانَهُ وَ لِلَّهِ عَلَى‏ النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا وَ مَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعالَمِينَ» یعنی: خداوند سبحان کعبه را ‏پرچمی برافراشته برای اسلام و حرم امنی برای پناهندگان قرارداد و ادای حق آن را برای انسانها لازم و زیارت آن را واجب و ورود به آن مکان مقدس را بر شما مقرر و قانونی قرار داد. پس فرمود خدای سبحان که «برای خداست به عهده انسانها حج آن خانه ، بر کسانیکه استطاعت رفتن به آنجا را دارند و هرکس کفر بورزد، همانا الله از عالیمان بی نیاز است»

این قطعه از خطبه شریف امیر المؤمنین علی ـ علیه السلام ـ بلیغ ترین و زیبا ترین کلام در توصیف کعبه و بیان عظمت و قداست و جلالت فریضه حج می باشد و همچنین جاذب ترین سخنان در فواید این عبادت باشکوه» (۳)

امام- علیه السلام- در یکی از خطبه های خود در جهت بیان حکمت و فواید عبادات و احکام دینی درباره زیارت خانه خدا می فرماید:

«وَ حَجُّ اَلْبَيْتِ وَ اِعْتِمَارُهُ فَإِنَّهُمَا يَنْفِيَانِ اَلْفَقْرَ وَ يَرْحَضَانِ اَلذَّنْبَ» یعنی: و حج خانه خدا و عمره و آن دو برطرف کننده فقر و شستشو دهنده گناهان می‌باشند. امام- علیه السلام- در این عبارت کوتاه به آثار و فواید زیارت خانه خدا به صورت «حج» یا «عمره» اشاره ای فرموده، البته مراد شریفش بیان تمامی آثار و فواید حج و عمره نبوده است و بلکه فقط متذکر جهتی از آن شده است در مقام اشاره به حکمت و فواید احکام عبادی و به قول امروزی ها در «فلسفه احکام»

امیرالمؤمنین علی- علیه السلام- در آخرین سفارشات خود به فرزندان و پیروان دین خدا که بعد از ضربت خوردن و چند ساعت قبل از شهادت یعنی ساعات آخر عمر دنیوی خود بعمل آورده، درباره زیارت خانه خدا با هشداری شدید فرمود:

«وَ اَللَّهَ اَللَّهَ فِی بَیْتِ رَبِّکُمْ لاَ تُخَلُّوهُ مَا بَقِیتُمْ فَإِنَّهُ إِنْ تُرِکَ لَمْ تُنَاظَرُوا»(۵) یعنی: خدا را خدا را در نظر بگیرید درباره خانه پروردگارتان و تا هستید آنجا را خالی مگذارید زیرا اگر ]زیارت آن[ ترک شود، مهلت داده نخواهید شد ]و نزول عذاب قطعی و اجتناب‌ ناپذیر خواهد بود[.

 امام- علیه السلام- در کلام شریفش به اصل زیارت خانه خدا و اهمیت خاص آن اشاره ای فرموده و متذکر یکی از فواید عظیم آن شده است و آن عبارت است از دفع بلاهای عمومی از جامعه دینی از ناحیه برقراری مراسم حج و عمره، باشکوه و عظمت خاص آن یعنی یکی از فواید عظیم زیارت خانه خدا جلوگیری از نزول بلا های مرگبار و عذاب الهی است. از این کلام شریف بطور ضمنی برمی آید که گناهان مردم و رفتارها و وضعیت زندگی آنها، اقتضای نزول عذاب الهی و بلاهای عظیم مرگبار را دارد و اما برقراری مراسم حج و جدیّت انسان ها در رفتن به زیارت خانه خدا و ازدحام در کنار «بیت الله الحرام» عامل معافیت از بلاها و عذاب ها و دفع آنها می‌شود.

عبادت باشکوه حج دارای عظمت و جلالت بسیار زیادی است و در این زمینه احتیاج به طرح مباحث گسترده ای وجود دارد و ما فقط به مناسبت ایام متذکر اصل موضوع زیارت خانه خدا و چند نکته از آن شدیم آن هم به صورت فشرده.

 امیدواریم زیارت و عبادات و تلاوت های قرآن و نمازها و دعاهای تمام زائران خانه خدا مورد قبول و عنایت او قرار بگیرد و توفیق این زیارت باشکوه و این سفر روح نواز در سال های دیگر نصیب تمامی علاقه مندان و دوستداران بشود و استطاعت برای آن برای همگان حاصل شود. و اینکه خدای سبحان از ثواب عظیم این عبادت باشکوه سهمی هم به تمام آرزومندان آن عطا کند.

الیاس کلانتری

۱۳۹۸/۵/۲۰

پاورقی ها:

  1. نهج البلاغه، خطبه ،۱۹۲ مشهور به خطبه قاصعة، که با این عبارت شروع می شود: « الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَبِسَ الْعِزَّ وَ الْكِبْرِيَاءَ…»
  2. نهج البلاغه، خطبه اول
  3. وبسایت حکمت طریف، کلام ایام- ۲۳۹، ماه ذوالحجة و شکوه و برکات آن
  4. نهج البلاغه، خطبه ۱۱۰، «إِنَّ أَفْضَلَ مَا تَوَسَّلَ بِهِ اَلْمُتَوَسِّلُونَ إِلَى اَللَّهِ سُبْحَانَهُ…»

    ۵.  نهج البلاغه، نامه ۴۷ «أُوصِيكُمَا بِتَقْوَى اللَّهِ وَ أَلَّا تَبْغِيَا الدُّنْيَا…»

برچسب ها
دکمه بازگشت به بالا
بستن