کلام ایام ـ ۴۷۰‏، معارف دین توحیدی در سیره و کلام حضرت زینب کبری (سلام الله علیها)

کلیات*

  • تبریک سالروز ولادت حضرت زینب کبری ( سلام الله علیها).
  • مقالات منتشر شده در وبسایت حکمت طریف درباره شخصیت قدسی حضرت زینب  ( سلام الله علیها).
  • ذکر و تحلیل سخنانی از حضرت زینب – سلام الله علیها – در مقالات قبلی.
  • شرح و توضیح عبارات بعدی کلام نقل شده از حضرت زینب – علیها السلام – در فضائل آل محمد (علیهم السلام ).
  • آثار دنیوی و اخروی محبت به آل محمد (صلی الله علیه و آله سلم ).
  • معنی حقیقی غفران.
  • معنی حقیقی توبه و معنی توبه خدا.
  • ارتباط استغفار و توبه.
  • خدای سبحان هم توبه کننده است و هم توبه پذیر.
  • توبه و استغفار پیامبران با توجه به اینکه آنها معصوم می باشند چیست؟
  • آیاتی از قرآن مجید درباره استغفار و توبه.
  • آیاتی از قرآن درباره بهشت.
  • استغفار سبب دفع عذاب خدا می شد.
  • آیاتی از قرآن مجید درباره توصیف بهشت  

بسم الله الرحمن الرحیم

روز پنجم جمادی الاولی سالروز ولادت حضرت زینب کبری یک از شخصیت های قدسی از بانوان و از قهرمانان بزرگ فرهنگی تاریخ حیات انسانها و مدافعان دین خداست. نزول این عطیه الهی را به همه بانوان بافضیلت و همه پیروان دین خدا و آزادگان جهان تبریک می گوئیم و این نوشتار مختصر را به آنها تقدیم می نمائیم.

در این نوشتار ابتداءَ متذکر عناوین کامل و شماره های مقالاتی می شویم که در سالهای قبل به همین مناسبت در این وبسایت منتشر شده است؛ جهت سهولت مراجعه علاقه مندان به آن مقالات.

  • کلام ایام – ۲۴، ولادت حضرت زینب کبری (سلام الله علیها) در دو بخش و با شماره – ۲۵
  • کلام ایام – ۱۱۳، عید ولادت حضرت زینب کبری ( سلام الله علیها)
  • کلام ایام – ۱۷۸، عید میلاد حضرت زینب کبری ( علیها السلام ) در چهار بخش و با شماره های –۱۷۹ -۱۸۰ – ۱۸۱
  • کلام ایام – ۲۵۶، زینب کبری ـ سلام الله علیها – و توصیفی از شخصیت قدسی او. در دو بخش و با شماره – ۲۵۷
  • کلام ایام – ۳۱۱، عید ولادت حضرت زینب کبری ـ سلام الله علیها – و برکات آن. در سه بخش و با شماره های –  ۳۱۲ و۳۱۴
  • کلام ایام – ۳۹۵، عید ولادت حضرت زینب کبری ( سلام الله علیها) در دو بخش و با شماره – ۳۹۶

****************************************************

در مقالات قبلی بعضی از القاب شریف حضرت زینب کبری با اندکی شرح و توضیح ذکر شد و در بعضی از آن مقالات سخنانی از آن حضرت مورد شرح و توضیح و تحلیل فشرده ای قرار گرفت. در این نوشتار سخنان دیگری از آن شخصیت قدسی را همراه با شرح و تحلیلی فشرده نقل می کنیم. اما جهت ارتباط این نوشتار با مقالات بعدی، سخنان نقل شده در آن مقالات را بدون ترجمه و شرح با شماره مقالات ذکر می کنیم:

  • « الهی تَقَبَّلْ مِنَّا هَذَا الْقُرْبَانَ » (کلام -۱۷۹)
  • « لا يجزعنَّك ما ترى فوالله إِنَّ ذلك لعهدٌ من رسول الله (صلى الله عليه وآله) إِلى جدِّكَ وأَبيكَ وعمِّكَ، ولقد أَخذَ الله ميثاقَ أُناسٍ من هذه الأُمَّة لا تعرفهُم فراعنةُ هذه الأَرض، وهُم معروفونَ في أَهل السَّماوات أَنَّهم يجمعونَ هذه الأَعضاء المتفرِّقة فيوارونَها، وهذهِ الجُسوم المضرَّجة وينصُبونَ لهذا الطفِّ علَماً لقبرِ أَبيكَ سيِّد الشُّهداء (عليه السلام) لا يُدرسُ أَثرهُ، ولا يعفو رسمهُ، على كرورِ اللَّيالي والأَيَّام، وليجتهِدنَّ أَئِمَّةُ الكُفر وأَشياعَ الضَّلالة في محوهِ وتطميسهِ فلا يزدادُ أَثرهُ إِلّا ظُهوراً وأَمرهُ إِلّا عُلوَّا» (کلام – ۱۸۹)
  • « وينصُبونَ لهذا الطفِّ علَماً لقبرِ أَبيكَ سيِّد الشُّهداء (عليه السلام) لا يُدرسُ أَثرهُ، ولا يعفو رسمهُ » (بخشی از کلام قبلی همراه با تحلیلی جدید، کلام – ۳۱۲)
  • « الا مَنْ مَاتَ عَلَی حُبِّ آلِ مُحَمَّدٍ مَاتَ شَهِیداً » (کلام ۳۱۴)
  • « أَلَا وَ مَنْ مَاتَ عَلَى حُبِّ آلِ مُحَمَّدٍ مَاتَ مَغْفُوراً لَهُ أَلَا وَ مَنْ مَاتَ عَلَى حُبِّ آلِ مُحَمَّدٍ مَاتَ تَائِباً أَلَا وَ مَنْ مَاتَ عَلَى حُبِّ آلِ مُحَمَّدٍ مَاتَ مُؤْمِناً مُسْتَكْمِلَ الْإِيمَانِ أَلَا وَ مَنْ مَاتَ عَلَى حُبِّ آلِ مُحَمَّدٍ بَشَّرَهُ مَلَكُ الْمَوْتِ بِالْجَنَّةِ ثُمَّ مُنْكَرٌ وَ نَكِيرٌ أَلَا وَ مَنْ مَاتَ عَلَى حُبِّ آلِ مُحَمَّدٍ يُزَفُّ إِلَى الْجَنَّةِ كَمَا تُزَفُّ الْعَرُوسُ إِلَى بَيْتِ زَوْجِهَا أَلَا وَ مَنْ مَاتَ عَلَى حُبِّ آلِ مُحَمَّدٍ فُتِحَ لَهُ فِي قَبْرِهِ بَابَانِ إِلَى الْجَنَّةِ أَلَا وَ مَنْ مَاتَ عَلَى حُبِّ آلِ مُحَمَّدٍ جَعَلَ اللَّهُ قَبْرَهُ مَزَارَ مَلَائِكَةِ الرَّحْمَةِ أَلَا وَ مَنْ مَاتَ عَلَى حُبِّ آلِ مُحَمَّدٍ مَاتَ عَلَى السُّنَّةِ وَ الْجَمَاعَةِ أَلَا وَ مَنْ مَاتَ عَلَى بُغْضِ آلِ مُحَمَّدٍ جَاءَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مَكْتُوبٌ بَيْنَ عَيْنَيْهِ آيِسٌ مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ أَلَا وَ مَنْ مَاتَ عَلَى بُغْضِ آلِ مُحَمَّدٍ مَاتَ كَافِراً أَلَا وَ مَنْ مَاتَ عَلَى بُغْضِ آلِ مُحَمَّدٍ لَمْ يَشَمَّ رَائِحَةَ الجنة» یعنی: آگاه باشید کسیکه با محبت آل محمد ـ صلی الله علیه و اله وسلم – از دنیا برود، همراه با غفران خدا از دنیا رفته است.

آگاه باشید کسی که با محبت آل محمد ـ صلی الله علیه و اله وسلم – از دنیا برود، با توبه از دنیا رفته است.

آگاه باشید کسی که با محبت آل محمد ـ صلی الله علیه و اله وسلم – از دنیا برود، مؤمن و با ایمان کامل از دنیا رفته است.

آگاه باشید کسی که با محبت آل محمد ـ صلی الله علیه و اله وسلم – از دنیا برود، فرشته موت (قبض روح کننده) او را به بهشت بشارت خواهد داد و بعد از او منکر ونکیر (دو فرشته مأمور امتحان و سؤال و جواب در برزخ ) او را بشارت خواهند داد.

آگاه باشید و کسی که با محبت آل محمد – صلی الله علیه و آله و سلم – از دنیا برود، خدای سبحان قبر او را محل زیارت ملائکه رحمت قرار می دهد.

آگاه باشید و کسی که با بغض (کینه و دشمنی ) آل محمد – صلی الله علیه و آله وسلم – از دنیا برود، بین دو چشم او مکتوب خواهد بود: مأیوس از رحمت خدا.

آگاه باشید کسی که با بغض آل محمد از دنیا برود کافر از دنیا خواهد رفت.

آگاه باشید و کسی که با بغض آل محمد از دنیا برود، بوی بهشت را استشمام نخواهد کرد (وارد بهشت نخواهد شد)

کلام فوق صورت کامل حدیث نقل شده از وجود مبارک رسول الله – صلی الله علیه و آله – است که قسمتی از آن در کلام شماره -۳۱۴ به نقل از حضرت زینب کبری و از مادر بزرگوارش حضرت فاطمه زهرا – سلام الله علیهما – ذکرشد ومورد شرح و تفسیر قرار گرفت. در این نوشتار صورت کامل حدیث را آوردیم و عبارات بعدی آن را مورد شرح و تفسیر و تحلیل فشرده ای قرار می دهیم. لازم به یادآوری است که این حدیث مشهور در منابع تفسیری اهل سنت مثل کشاف زمخشری و تفسیر کبیر فخر رازی و منابع دیگری آمده است، و همچنین این حدیث درمنابع حدیثی شیعه هم غالباً به نقل از تفسیر کشاف ذکر شده است از جمله:

بحارالانوار(۱). کشف الغمه (۲). المراجعات(۳).

« أَلَا وَ مَنْ مَاتَ عَلَى حُبِّ آلِ مُحَمَّدٍ مَاتَ مَغْفُوراً لَهُ أَلَا وَ مَنْ مَاتَ عَلَى حُبِّ آلِ مُحَمَّدٍ مَاتَ تَائِباً » غفران پروردگار عالمیان مرتبه ای از رحمت اوست که در اثر توبه بنده و استغفار او و دیگر اعمال حسنه شامل حال او می شود. اگر بنده گناهانی مرتکب شده بود، غفران خدا سبب از بین رفتن گناهان و آثار آنها می شود و در غیر این صورت غفران خدا پوششی از رحمت او خواهد بود که بنده را می پوشاند مثل شعاعی از نور که او را احاطه می کند.

کلام ایام - 106، رحلت پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم بزرگترین حادثه تاریخ
بخوانید

توبه یعنی: بازگشت و آن هم مثل غفران دارای انواعی است و چند نوع اثر در زندگی انسان دارد، از جمله توبه از گناه که سبب از بین رفتن آثار گناه می شود و توبه از توقف در راه تقرب بیشتر به پروردگار عالمیان که موجب از بین رفتن حالت توقف و ادامه حرکت در راه تقرب به او می شود و انواع دیگر با آثار مخصوص آن. انواع توبه و استغفار به یکدیگر وارتباط دارند بطوریکه گاهی کنار هم و بصورت توأم و مرتبط با یکدیگر بکار می روند و گاهی بصورت مستقل و جدا از هم، بعنوان مثال خدای سبحان می فرماید:

« وَاسْتَغْفِرْهُ إِنَّهُ كَانَ تَوَّابًا » (النصر/۳) یعنی از او طلب غفران کن که همانا او توبه کننده است.لازم به تذکر است که در معنی آیه کریمه در این بحث

برای کلمه «توّاب» معنی «توبه کننده» ذکر شد، اما غالباً در ترجمه های قرآن مجید و کتابهای تفسیری عبارت «توبه پذیر» را برای این کلمه به کار می برند! و در بعضی از مقالات قبلی هم توضیحی در این زمینه ذکر شد و در این نوشتار مجدداً متذکر آن می شویم و آن توضیح به صورت ذیل است:

«تواب» صفتی از ذات قدوس «الله» است و به معنی بسیار توبه کننده می باشد. البته الله – عزّوجل – توبه پذیر  هم هست یعنی «توبه پذیر» بودن یکی دیگر از اسماء و صفات اوست و آن صفت در آیات قرآن مجید هم ذکرشده است بطوریکه می فرماید:

« غَافِرِ الذَّنْبِ وَقَابِلِ التَّوْبِ » (غافر/۳) یعنی او پوشاننده و از بین برنده گناهان [و آثار آنها] و توبه پذیر است. اما معنی «تواب» توبه کننده است و نه توبه پذیر و احتمالاً عدم توجه دقیق به معنی کلمه «توبه» سبب این اشتباه شده است یعنی معنی ناقصی که برای کلمه «توبه » در اذهان و گفته ها و نوشته های عده ای قرار دارد. توضیح اینکه : «توبه» بمعنی بازگشت است و نه لزوماً به معنی بازگشت از گناه، اما چون غالباً این کلمه درباره گناه به کار می رود، لذا کلمه گناه به معنی آن اضافه شده، فلذا وقتی این کلمه درباره پیامبران خدا (علیهم السلام ) و بعضی از ملائکه به کار می رود، برای عده ای مشکل عقیدتی به وجود می آید. یعنی چون پیامبران خدا معصوم از گناه و اشتباه هستند و در مقام عصمت قرار دارند، لذا بکار بردن کلمه «توبه» درباره آنها در آیاتی از قرآن و در احادیث مشکلی به وجود می آورد. اما اگر معنی کلمه توبه مطلق بازگشت در نظر گرفته شود، در آن صورت به کار بردن آن درباره پیامبران خدا – علیهم السلام – و همچنین درباره ذات قدوس «الله» مشکلی به وجود نخواهد آورد. توضیح بیشتر اینکه وقتی بنده گناه می کند ارتباط او با رحمت خدا، بلکه با مرتبه ای از رحمت او قطع می شود، یعنی خدای حکیم مرتبه ای از رحمت خود را بخاطر گناه بنده از او قطع می کند، اما وقتی بنده بسوی پروردگارش توبه می کند یعنی بسوی او برمی گردد، خدای سبحان هم با رحمت مجدد خود بسوی بنده برمی گردد و جریان رحمت خود بسوی بنده و یا جریان مرتبه ای از رحمت خود را مجدداً با بنده خود برقرار می کند. و این رفتارهمان توبه خداست.

پس توبه بنده بسوی خدا بازگشت اوست یا از گناه یا توقف در مرتبه ای از تقرب و جهت جلوتر رفتن از حالت فعلی و رسیدن به مرتبه ای برتر و رفیعتر.

همچنین می فرماید:

« أَفَلَا يَتُوبُونَ إِلَى اللَّهِ وَيَسْتَغْفِرُونَهُ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ » (المائده/۷۴) یعنی: پس آیا بسوی خدا توبه نمی کنند و از او طلب غفران نمی کنند با اینکه خدا غفور و رحیم است.

در عبارت مشهور استغفار هم گفته می شود:

« استغفرالله ربی و اتوب الیه» یعنی: استغفار می کنم از الله، پروردگارم و توبه می کنم بسوی او.

گاهی هم این دو موضوع مرتبط با یکدیگر بصورت مستقل و جدا از هم ذکر می شود. مثل موارد ذیل:

« وَمَا كَانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ يَسْتَغْفِرُونَ » (الانفال/۳۳) یعنی: و خدا عذاب کننده آنها نخواهد بود در حالیکه آنها استغفار می کنند.

« وَاسْتَغْفِرُوا اللَّهَ ۚ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ »  (البقره/۱۹۹)یعنی: از الله طلب غفران کن، همانا الله غفور و رحیم است.

« إلَّا مَنْ تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَأُولَٰئِكَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ وَلَا يُظْلَمُونَ شَيْئًا » (مریم/ ۶۰) یعنی: مگر کسی که توبه کند و ایمان بیاورد و عمل صالح انجام دهد، پس آنها داخل در بهشت خواهند شد و هیچ ظلمی به آنها نخواهد شد.

« والَّذِينَ عَمِلُوا السَّيِّئَاتِ ثُمَّ تَابُوا مِنْ بَعْدِهَا وَآمَنُوا إِنَّ رَبَّكَ مِنْ بَعْدِهَا لَغَفُورٌ رَحِيمٌ » (الاعراف/۱۵۳) یعنی: و کسانیکه اعمال بدی انجام دادند، سپس بعد از آن توبه کردند و ایمان آوردند، همانا پروردگارت بعد از آن [نسبت به آنها] غفور و رحیم است.

آثار و نتایج غفران

گفته شد که غفران از طرف خدای سبحان مرتبه ای از رحمت او نسبت به بنده است. چه غفران از ناحیه استغفار و توبه بنده باشد و چه از ناحیه انجام اعمال صالح دیگر. و اینکه غفران خدا درباره گناهکاران سبب از بین رفتن آنها و پاک شدن روح انسان از آثار گناهان می شود ودر غیر آنها یعنی وقتی که بنده گناهی ندارد، سبب بالا رفتن درجات او و فراوانی نعمت های پروردگارش می شود.غفران الهی و پذیرش توبه بنده فضیلت عظیمی است که در اثر ایمان و اعمال صالح نصیب او می شود و انسان در دنیا و در عالم برزخ و در روز قیامت در اثر آن دو فضیلت از مجازات خدا خلاص و معاف می شود و سرانجام در روز قیامت وارد بهشت می گردد.

در آیات متعددی در قرآن مجید موضوع غفران در کنار موضوع بهشت ذکر شده است. بعنوان نمونه:

« وَاللَّهُ يَدْعُو إِلَى الْجَنَّةِ وَالْمَغْفِرَةِ بِإِذْنِهِ » (البقره/۲۲۱) یعنی: و خدا دعوت می کند به بهشت و مغفرت  با اذن [قدرت] او.

« وَسَارِعُوا إِلَىٰ مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِينَ » (آل عمران/۱۳۳) یعنی: بشتابید بسوی مغفرتی از پروردگارتان و بهشتی که وسعت آن به اندازه آسمانها و زمین است، آماده شده است برای اهل تقوا.

« أُولَٰئِكَ جَزَاؤُهُمْ مَغْفِرَةٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَجَنَّاتٌ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ » (آل عمران/۱۳۶) یعنی: آن گروه [از انسانها] پاداششان مغفرتی از پروردگارشان است و باغهای بهشتی که نهرها در آنها جریان دارد.

پس مغفرت از طرف پروردگار و قبولی توبه بنده سبب ورود در بهشت و استقرار در آنجا خواهدبود. و این فضیلتی است که فوق حد ارزیابی و محاسبه می باشد! و کسی که با حبّ آل محمد _ صلی الله علیه و آله وسلم – از دنیا برود صاحب آن فضیلت عظیم خواهد شد.

الیاس کلانتری

۲۰/۹/۱۴۰۰

پاورقی ها:

  • بحارالانوار، علامه مجلسی، مؤسسة الوفاء، بیروت ج۲۳ ص۲۳۳
  • کشف الغمة فی معرفة الائمة، علی بن عیسی اربلی، دارالاضواء ج۱ ص ۱۰۹
  • المراجعات، علامه شرف الدین، المجمع العالمی لاهل البیت (ع) ص ۸۸ و۸۹

برچسب ها
دکمه بازگشت به بالا
بستن