آرامش در طوفان
حادثه عاشورا عظیم ترین و شگفت انگیز ترین حادثه تاریخ زندگی انسانهاست. در این حادثه امام حسین بن علی(ع) و جانشین رسول اللّه(ص) با عده قلیلی از افراد خاندان خود و شیعیان و طرفدارانش، در حلقه محاصره سپاهی عظیم از دشمنانش قرار گرفت. همراهان آن حضرت ـ از مردان ـ حدود هفتاد نفر یا صد نفر و یا کمی بیشتر از صد نفر بودند و سپاه دشمن طبق نقل های معتبر، حدود سی هزار نفر بودند.
حضرت به قصد جنگ بیرون نیامده بود؛ بلکه طبق دعوت های مکرر اکثر اهل کوفه همراه افراد خاندان خود به طرف کوفه می رفت. همراه بودن زنان و کودکان مشکل بسیار عظیمی بود.
آن سپاه عظیم مأموریت داشتند امام حسین(ع) را وادار کنند تا با دستگاه حکومت همکاری کند و با یزید بن معاویه به عنوان حاکم عالم اسلام بیعت کند. حکومت جهان اسلام در آن زمان در دست شخصی فاسق افتاده بود و عجیب این که این حاکم تبهکار خود را جانشین رسول خدا(ص) معرفی می کرد و از امام حسین(ع) می خواست که حکومت او را به عنوان حکومت دینی و خلافت رسول خدا(ص) تأیید کند.
امام حسین(ع) در موقعیت بسیار سخت و خطرناکی قرار گرفته بود، اگر او تسلیم خواسته یزید می شد، در آن صورت حاصل زحمات و تلاش و علم و اخلاق پیامبران خدا(ع) و خصوصاً صورت کامل دین توحیدی که به وسیله جدش رسول خدا(ص) برای انسانها عرضه شده بود، یک جا نابود می شد؛ یعنی ظلم و تبهکاری و آدمکشی؛ به نام دین توحیدی در جوامع دینی، انجام می گرفت و دین خدا را که عامل ایجاد آسایش و عدالت و رفاه و انسان دوستی و رشد فکری و سرانجام سعادت حقیقی انسانهاست، تبدیل به ظلم و بی عدالتی و تباهی، و آدمکشی و فساد و… می شد.
امام حسین(ع) از قبل راه خود را انتخاب کرده بود و آن بیعت نکردن و تسلیم نشدن در مقابل حکومت بود؛ اما مقاومت در این جهت، مشکلات عظیمی به وجود می آورد و در غیر این صورت، یعنی در صورت تسلیم و بیعت هم، چراغ دین توحیدی برای همیشه خاموش می شد و هم سیاهی و شرک همه جای عالم را می گرفت!
طوفانی از مصیبت ها و شدت ها از هر طرف برخاست. آن حضرت هدایت کشتی طوفان زده ای را به عهده داشت. امواج سنگین و شکننده و ترس ناک از هر طرف به آن کشتی اصابت می کرد.
اما حسین بن علی(ع) در پناه گاه بسیار مطمئنی قرار گرفته بود و آن پناه گاه محکم و با شکوه «ذکر اللّه» بود! خداوند می فرماید:
«الَّذینَ آمَنُوا وَ تَطمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِکرِ اللّهِ أَلا بِذِکرِ اللّهِ تَطمَئِنُّ القُلُوب». (سور رعد، آی ۲۸) خداوند عالم در این آیه «ذکر اللّه» را تنها عامل اطمینان؛ یعنی آرامش قلبها معرفی کرده است.
امام حسین(ع) در میان طوفانی از مصیبتها با آرامش روحی کامل، کشتی دین توحیدی را به طرف ساحل نجات هدایت می کرد. جهت رسیدن به مقصد، احتیاج به قدرت عظیم فوق عادی داشت، چون دریایی از مشکلات او را احاطه کرده بود. اما او از ناحیه اتصال ـ در مرتبه ای متعالی ـ به خداوند عالم از میان امواج عظیم عبور کرد و به مقصد رسید.
تمام رفتارهای شکوهمند و اعجاب انگیز آن حضرت در حادثه عاشورا، آثار ذکر اللّه است که تجلی یافته. وقتی عصر روز تاسوعا سپاه دشمن به طرف خیمه های آن حضرت حمله کرد، آن حضرت از سپاه دشمن ـ توسط برادر قهرمانش حضرت ابوالفضل العباس ـ یک شب مهلت گرفت و خواست که جنگ را تا صبح فردا به تأخیر بیاندازند، در علت این مهلت خواستن به برادرش عباس بن علی(ع) فرمود:
«اگر توانستی از آنها بخواه جنگ را تا فردا صبح به تأخیر بیاندازند، باشد که ما امشب برای پروردگارمان نماز بخوانیم و به دعا و استغفار بپردازیم و او می داند که من نماز را دوست دارم و همچنین تلاوت قرآن و دعا و استغفار زیاد را».
وقتی صبح روز عاشورا جنگ با حمله سپاه دشمن به خیمه های آن حضرت شروع شد، او دستهای خود را به طرف آسمان گرفت و در مقام دعا خطاب به پروردگار عالم عرض کرد:
«پروردگارا! تو پناه گاه من هستی در هر اندوهی و امید من هستی در هر سختی و تو تکیه گاه من هستی در هر حادثه ای…».
آن حضرت و سپاه اندک او با قدرت عظیمی که از اتصال به اللّه پیدا کرده بودند آن سپاه عظیم را از اطراف خیمه ها و از مقابل چشمان زنان و کودکان دور کردند و شگفت انگیز این که آن سپاه عظیم از مقابل این عده اندک فرار کردند و افراد سپاه توحید به آنها حمله می کردند و چند بار سپاه دشمن را در هم پیچیدند.
امام حسین(ع) در وقت شهادت هر یک از افراد سپاهش این آیه شریفه را تلاوت می کرد:
«مِنَ المُؤْمِنینَ رِجالّ صَدَقُوا ما عاهَدُوا اللّه عَلَیهِ وَ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضی نَحْبَه وَ مِنْهُمْ مَنْ ینْتَظِر وَ ما بَدَّلُوا تَبْدیلاً؛ از مؤمنان مردانی صادقانه تحقق بخشیدند عهدی را که با خداوند بسته بودند و بعضی از آنها به شهادت رسیدند و بعضی انتظار [شهادت] می کشند و آنها عهد خود را تغییر ندادند». (سور احزاب، آی ۲۳)
از جمله آموزشهایی که آن حضرت در آن موقعیت با رفتارهای خود برای انسانها باقی گذاشت این بود که هر وقت انسان در میان سختی ها و مصیبت ها و حوادث سهمگینی گرفتار شد می تواند به پناهگاه ذکر اللّه وارد شود.
الیاس کلانتری
منتشر شده در مجله بشارت، فروردین و اردیبهشت ماه ۱۳۸۰ شماره ۲۲