پرسش و پاسخ ـ ۱۸، آیا پیامبر اسلام پیامبری جهانی هستند یا فقط برای راهنمایی امت عرب آمده‌اند؟
سؤال: از دیگر تناقضات قرآن این است که مشخص نیست پیامبر اسلام پیامبری جهانی است و یا فقط برای راهنمائی امت عرب آمده است. آیات متشابه در قرآن: ما هیچ رسولی میان هیچ قومی نفرستادیم مگر احکام الهی را بزبان همان قوم برایشان بیان کند (ابراهیم، آیه۴)؛ ما چنین قرآن فصیح عربی را به تو وحی کردیم تا مردم شهر مکّه را و هرکه در اطراف آن است از روز قیامت بترسانی(شوری، آیه۷)؛ برای هر امتی رسولی است پس هر گاه رسول آنها آمد بین آنها به عدالت حکم خواهد کرد و به کسی ستمی نمی‌شود (یونس، آیه۴۷)؛ مطالب متضاد با آیات فوق نیز در قرآن آمده‌است: به خلق بگو که من بدون استثنا بر همه شما جنس بشر رسول خدایم آن خدائی که آسمان و زمین ملک اوست (اعراف، آیه۱۵۸).
پاسخ: اولاً در قرآن مجيد هيچ تناقضي وجود ندارد كه مطلب مورد نظر سؤال‌كننده هم يكي از آنها باشد. تناقض كه جاي خود دارد، بلكه هيچ مورد اختلاف بين دو مطلب در قرآن وجود ندارد، كه يكي از انواع آن اختلاف‌ها تناقض باشد، به‌طوري‌كه در قرآن مجيد آمده است:
«أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْءَانَ وَ لَوْ كاَنَ مِنْ عِندِ غَيرِْ اللَّهِ لَوَجَدُواْ فِيهِ اخْتِلَافًا كَثِيرًا» (نساء / ۸۲ ) و اگر كسي يك مورد اختلاف در قرآن پيدا كند، اعتبار اصلي قرآن مجيد كه جنبة الهي داشتن آن است از بين مي‌رود. بنده خودم حاضر به پاسخگويي به تمام شبهات در اين زمينه هستم. اما اين‌كه تصور شده بين آيات ذكرشده تناقضي وجود دارد، از عدم‌دقت و تدبر در قرآن نشأت گرفته است. بلي در آية مورد اشاره (ابراهيم / ۴) گفته شده كه «ما هيچ رسولي را نفرستاديم مگر به زبان قومش …». اين مطلب كاملاً معقول و طبيعي است كه اگر رسولی به زبان قابل فهم قومش سخن نگويد، مردم سخنان او را نخواهند فهميد و طبعاً در اين صورت رسالتي انجام نخواهد گرفت. اين مطلب هم كه اگر يك دين يا يك رسالت علمي و شبيه آنها، ولو اینکه جنبه جهاني داشته باشد، طبعاً بايد ابتدا با يك زبان معيني به مخاطبان اوليه گفته شود و براي آنها تفهيم شود و سپس از طريق ترجمه به زبان‌هاي ديگر و در نتيجه به اقوام و ملل ديگر منتقل شود نیز امری کاملاً معقول و طبیعی است. به‌عنوان مثال آموزش‌هاي دين حضرت عيسي عليه‌السلام از زمان‌هاي بسيار طولاني در كشورهاي غربي نفوذ كرده و اروپایيان بيش از نقاط ديگر دنيا خود را پيروان آن حضرت تلقي مي‌كنند، اما آموزش‌هاي ديني حضرت عيسي عليه‌السلام كه به زبان‌هاي متداول در كشورهاي اروپايي نبود.
يا اين‌كه دين زرتشت پيرواني در نقاط مختلف زمين دارد، آيا آموزش‌هاي دين زرتشتي به زبان فارسي (ايراني) بوده، يا به زبان ملت‌هاي ديگر؟!
پيامبر اسلام(ص) هم مثل پيامبران اولواالعزم قبلي رسالت جهاني داشت و براي همه انسان‌ها در همه جاي عالم فرستاده شده است، اما ابتدا در منطقه‌اي از زمين، يعني جزيرة‌العرب، ظهور كرده و كتاب آسماني او هم طبعاً به زبان عربي نازل شده است، که ابتدا مردم آن منطقه به او ايمان آورده‌اند و بعداً معارف اين دين بين ملل ديگر راه يافته و كتاب آسماني آن به زبان‌هاي مختلف ترجمه شده‌است.
خود قرآن مجيد هم به اين موضوع در آيات متعددي اشاره كرده است، مثلاً آن‌جا كه مي‌فرمايد:
«هُوَ الَّذِى بَعَثَ فىِ الْأُمِّيِّنَ رَسُولًا مِّنهُْمْ يَتْلُواْ عَلَيهِْمْ ءَايَاتِهِ ……. وَ ءَاخَرِينَ مِنهُْمْ لَمَّا يَلْحَقُواْ بهِِمْ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الحَْكِيم» (جمعه، ۳-۲/۶۲) يعني او مبعوث شده در بين قومي كه اُمي (درس ناخوانده) بودند، و ابتدا آن قوم را آموزش داده و اخلاق و رفتار جاهلانه آنها را تغيير داده و مشكلات سنگين زندگي آنها را با آموزش معارف دين توحيدي از بين برده و در آيه دوم مي‌فرمايد: و ديگراني كه هنوز به آنها ملحق نشده‌اند، يعني اینکه رسالت او شامل اقوام ديگري ـ علاوه بر مخاطبان اوليه ـ هم خواهد شد و آنها بعداً به قوم اولي ملحق خواهند شد.
اين موضوع در مورد پيامبران اولوا العزم ديگر هم صدق مي‌كند، يعني اگرچه دين آنها جهاني است، اما ابتدا به قوم معيني رسالت داشته‌اند و بعداً آموزش‌هاي آنها به اقوام و ملل ديگري منتقل شده است. به‌عنوان نمونه به چند مورد از آيات قرآن در اين زمينه اشاره مي‌كنيم:
- «إِنَّا أَرْسَلْنَا نُوحًا إِلىَ قَوْمِهِ أَنْ أَنذِرْ قَوْمَك…» (نوح، ۱/۷۱) در اين آيه گفته شده كه حضرت نوح به‌سوي قوم خود ارسال شده بود.
- «وَءَاتَيْنَا مُوسىَ الْكِتَابَ وَ جَعَلْنَاهُ هُدًى لِّبَنىِ إِسْرَائيل…» (اسراء، ۲/۱۷) در اين آيه هم اشاره شده است به كتاب آسماني حضرت موسي(ع) يعني تورات و گفته‌است كه اين كتاب هدايتي بود بر بني‌اسرائيل. طبعاً هدايت بودن تورات اختصاصي به بني‌اسرائيل ندارد و شامل اقوام و ملت‌هاي ديگر هم خواهد بود.
- «وَ رَسُولاً إِلىَ بَنىِ‌إِسْرَائيل…» (آل‌عمران، ۴۹/۳) اين آيه در مورد حضرت عيسي(ع) است كه باز مي‌فرمايد «و رسولي براي بني‌اسرائيل قرار داديم» و اين‌كه حضرت عيسي(ع) رسولي براي بني‌اسرائيل بود، منافاتي با جهاني‌بودن دعوت او ندارد. اين‌كه حضرت عيسي براي بني‌اسرائيل رسالتي داشته منافاتي ندارد كه بعدها اقوام و ملت‌هاي ديگر به او ايمان آورند و پيرو دين او باشند.
بدین ترتیب پيامبر اسلام هم رسالتی جهاني داشته، اما طبعاً بايد ابتدا مردم منطقه زندگي خودش به او ايمان مي‌آوردند و كتاب آسماني او به زبان قومش مي‌بود و بعدها بين ملل ديگر منتشر مي‌شد.
الیاس کلانتری