۷۰- منظور از ستون در آسمان ها چیست؟

galaxy-photo-aks.comسؤال: در قرآن منظور از نگهداشتن آسمان توسط ستون چیست؟

پاسخ: در قرآن مجید آمده است « ﭐللَّهُ ﭐلَّذِي رَفَعَ ﭐلسَّمَاوَاتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا» (الرعد/ ۲) در مورد این قطعه از آیه دو معنی می تواند مورد نظر باشد یعنی آیه را دو جور می شود معنی کرد. یکی این که: الله همان است که آسمان ها را بدون ستون بر افراشت و شما آن را می بینید، یعنی به طوری که می بینید آسمان ها را بدون ستون بر افراشته است! دیگر این که الله همان است که آسمان ها را بدون ستون های قابل رؤیت آفرید! یعنی ستون هائی وجود دارد، اما غیر مرئی هستند.

آیه دیگری در قرآن مجید آمده که قطعه ای از آن مشابه آیه مورد بحث است و آن این که فرمود:

«خَلَقَ ﭐلسَّمَاوَاتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا وَأَلْقَىٰ فِي ﭐلْأَرْضِ رَوَاسِيَ أَن تَمِيدَ بِکُمْ وَبَثَّ فِيهَا مِن کُلِّ دَابَّةٍ وَأَنزَلْنَا مِنَ ﭐلسَّمَاءِ مَاءً فَأَنبَتْنَا فِيهَا مِن کُلِّ زَوْجٍ کَرِيمٍ» (لقمان/ ۱۰) معنی قسمت اول آیه مطابق آیه قبلی است که ذکر شد و در ادامه آیه هم به ربوبیّت الله در جهت ایجاد شرایط زندگی انسان ها در زمین و آفرینش جانداران و نازل کردن آب از آسمان و رویاندن نباتات و موضوع زوجیّت در نباتات اشاره کرده است.

در قرآن مجید کلمه «سماء» به آن چه که بالاتر از زمین است اطلاق شده، در مفردات راغب آمده سماء هر چیز بالای آن است.۱

در مجمع البیان در معنای این کلمه گفته شده: سماء معروف است و تمام آن چه که بالاتر از تو باشد و بر تو سایه افکند سماء است و سماء خانه سقف آن است و سماء به آن ها اصابت کرد یعنی باران بر آن ها بارید،۲ منظور این است که به باران هم سماء گفته شده.

مجموعاً به آن چه که بالای سر انسان یا بالای زمین است سماء گفته شده. به فضای بالای زمین که از آن جا باران می بارد و به جوّ زمین و به اجرام موجود در فضا یعنی ستاره ها و سیاره ها و قمرهای سیاره ها و مجموعه هائی از این اجرام مثل منظومه ها و کهکشان ها هم سماء گفته می شود.

خداوند می فرماید: « إِنَّا زَيَّنَّا ﭐلسَّمَاءَ ﭐلدُّنْيَا بِزِينَةٍ ﭐلْکَوَاکِبِ» (الصافات/ ۶) یعنی ما آسمان نزدیک تر را- یا آسمان عالم دنیا را- به زینت ستارگان آراستیم.

از این آیه و آیات مشابه آن بر می آید که آسمان ها متعدّد و دارای مراتب و طبقات متعدّد می باشند و ستارگان در آسمان اول قرار دارند.

اگر کلمه «سماء» یعنی آسمان در قرآن به صورت جمع به کار رفته یعنی «سماوات» مراد از آن همه اجرام فضائی می باشد که بالاتر از زمین قرار دارد، به بیان دیگر مراد از سماوات تمام عالم آفرینش است که گاهی زمین جدا از آن ها ذکر می شود، جهت این که محل استقرار و زندگی انسان ها است و آیات قرآن هم خطاب به آن ها است.

اما مراد از بر افراشتن آسمان ها بدون ستون و یا با ستون های نامرئی، برقراری نظام موجود در عالم است که اجرام بی شماری در آن در فضای بی انتهائی در مدارات تعیین شده و با فاصله ها و سرعت ها و جهات تعیین شده در حرکتند، به طوری که به یکدیگر اصابت نمی کنند. آفرینش این عالم با عظمت فوق حدّ ادراک عادی انسانی و برقراری مدارات اجرام و گردش ها و حرکت ها و فاصله های آن ها از یکدیگر و سرعت معیّن آن ها نشانه هائی از علم و قدرت بی انتها ی خداوند عالم است که در نظام خلقت به جریان انداخته است. مجموعه ای از اجرام فضائی که یک منظومه را تشکیل می دهند که به آن ها «سیاره» گفته می شود. در مدارهای معیّنی در گردشند، فاصله این سیاره ها از مرکز منظومه و جرم آن ها و قدرت جاذبه آن ها و مجموعه ای از این منظومه ها که یک کهکشان را تشکیل می دهند، با علم و قدرتی بی انتها در نظامی حیرت انگیز قرار گرفته اند. اگر خللی در آن پدید آید، این اجرام با شدت و سرعتی حیرت انگیز به یکدیگر اصابت می کنند و نظام حاکم بر عالم به هم می خورد و فسادی عالم گیر حادث می شود.

163-ارتباط احکام و دستورات خداوند با فطرت انسان چگونه است؟!
بخوانید

قال توجه است که اخیراً کهکشانی کشف شده که با سرعت معادل نه دهم سرعت نور یعنی تقرباً ۲۷۰۰۰۰ کیلومتر در ثانیه در حرکت است و تعداد بی سماری از کهکشان ها هم همین طور با سرعت عای حیرت انگیزی در فضای عالم در حرکتند.این اجرام بی شمار بدون ستون ها- به معنی متعارف- از ناحیه اراده خداوند به وجود آمده و در فضای بی انتهای عالم در گردشند.

اگر مراد از آیه مورد بحث «ستون های نامرئی» باشد، می شود گفت این ستون ها ی نامرئی همان نیروی جاذبه ایست که خداوند در اجرام قرار داده و این ستون های نامرئی مانع اصابت اجرام به یکدیگر و عامل ادامه حیات نظام آفرینش می شوند. به طوری که از امام علی بن موسی الرضا علیه السلام نقل شده است که فرمود: «فثمّ عمد و لکن لا تری» یعنی آن جا- منظور آسمان ها است-ستون هائی است ولی دیده نمی شوند یعنی ستون های نامرئی.۳

به عنوان مثال: کره زمین که محل حیات انسان ها است در فاصله معیّنی از کره خورشید قرار دارد. جرم زمین و نیروی جاذبه آن با جرم خورشید که تقریباً یک میلیون و سیصد هزار برابر زمین است با نیروی جاذبه خورشید و همچنین جرم قمر آن یعنی کره ماه و فاصله آن با زمین و فاصله زمین با قمر آن از خورشید در این نظام در نظر گرفته شده. از طرفی جاذبه کره ماه زمین را به طرف خود می کشد و بالا آمدن آب دریاها (مدّ) در اثر این جاذبه حادث می شود. از طرف دیگر جاذبه کره زمین، ماه را به طرف خود می کشد و از طرف دیگر کره خورشید هم زمین و هم ماه را به طرف خود می کشد، حال این چه قدرت و سلطه ای است که این نظام را اولاً ایجاد کرده، ثانیاً برقرار نگاهداشته است؟! این جلوه ای از ربوبیّت خداوند و قدرت بی انتهای او است. در این جا مباحث مهم دیگری وجود دارد و ما در حدّ پاسخ فشرده به سؤال، به این مقدار بحث به صورت اشاره ای اکتفا کردیم.

الیاس کلانتری

۹۴/۳/۳

پاورقی ها:

۱-معجم مفردات الفاظ قرآن، تألیف راغب اصفهانی، ص۲۴۹

۲-مجمع البیان لعلوم القرآن، تألیف شیخ طبرسی، چاپ داراحیاء التراث العربی، بیروت- لبنان، ج۱، ص۷۰

۳-تفسیر احسن الحدیث، تألیف سید علی اکبر قریشی، ج۵، ص۱۹۸

برچسب ها
دکمه بازگشت به بالا
بستن