۲۱۴-آیا شیطان می داند که سرانجام در جهنم سقوط خواهد کرد؟!

re2001سؤال: آیا شیطان می داند که اهل جهنم است؟ و اگر می داند چرا توبه نمی کند؟!

پاسخ: وقتی شیطان در مقابل خداوند و دستور او تمرّد کرد و از فرمان او سرپیچی کرد، خداوند او را از مقامی که در آن قرار داشت طرد کرد و او را به زندگی زمینی هبوط داد. البته لازم به ذکر است که قبل از جریان سجده ملائکه و نافرمانی او، کلمه «ابلیس» برای او بکار می رفت یعنی اسمش ابلیس بود، اما بعد از تمرّد از فرمان خداوند تبدیل به «شیطان» شد یعنی بجهت نفوذ صفات شیطانی در وجودش به او شیطان گفته شد.

و در حقیقت صفت شیطان در او تبدیل به اسم شد. در هر صورت شیطان به عالم دنیا و زندگی زمینی رانده شد، اما او بجای توبه و استغفار و طلب عفو و رحمت از خداوند و بازگشت بسوی رحمت او، به سرکشی و نافرمانی و استکبار خود ادامه داد و شروع کرد به اغواء و گمراه کردن انسان ها، و خطاب به خداوند گفت: که همه فرزندان آدم را خواهم فریفت، جز عده قلیلی از آن ها که اهل اخلاص هستند! یعنی قدرت اغواء آن ها را نخواهد داشت. خداوند هم به او و پیروانش وعده مجازات در آتش جهنم را داد. او در مورد شیطان و پیروانش می فرماید:

«قَالَ اخْرُجْ مِنْهَا مَذْءُومًا مَدْحُورًا لَمَنْ تَبِعَكَ مِنْهُمْ لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنْكُمْ أَجْمَعِينَ» (الأعراف/۱۸) یعنی: خارج شو از آن مقام بصورت نکوهیده و رانده شده، قطعاً هر که از آنان از تو پیروی کند، جهنم را از شما ]تو و پیروانت[ پر خواهم کرد.

اما اینکه چرا شیطان در حالیکه می دانست اهل جهنم خواهد بود، توبه نکرد؟! جواب این است که وقتی در قلب موجودی مثل انسان و جنّ فسادی عارض شود، در مراحل اولیه، اصلاح آن قلب و برطرف شدن فساد عارض شده امکان پذیر است، و می شود از طریق توبه و اعمال صالح آن فساد را برطرف کرد! اما اگر فساد عارض شده گسترده تر شود و در همه فضای قلب نفوذ کند، در مراحلی امکان اصلاح دیگر وجود نخواهد داشت.

این موضوع در بدن و وجود جسمانی انسان هم صدق می کند، بطوریکه بعضی از بیماری ها در مراحل اولیه و شروع آن ها قابل معالجه است، اما اگر قسمتی از بدن بطور کامل فاسد شد، اصلاح آن قسمت فاسد شده و یا مجموع بدن امکان پذیر نمی باشد.

تکبّر صفت بسیار مذموم و فساد انگیز است و در انسان و موجودات دیگری مثل او سبب  فسادها و گناهان زیادی می شود. ابلیس – که بعداً به شیطان تبدیل شد – دارای صفت بسیار پلید استکبار بود و این صفت پلید اگر بطور عمیق در قلب نفوذ کند، مانع توبه و بازگشت به فضای نورانی عبودیت برای خدا می شود.

155-آیا موضوع شفاعت مورد تأیید قرآن است؟!
بخوانید

مثل یک انسان معتاد به مواد مخدّر و یا بعضی از اشیاء پلید دیگر که با وجود علم به آثار بسیار زیانبار این نوع اعتیاد و فاسد شدن بدن و روح در اثر ادامه آن، در عین حال به استعمال آن مواد ادامه می دهد و ناچار به گرداب یک زندگی مبتذل و فاسدی سقوط می کند. و سلامت و آسایش و حیثیت اجتماعی و اخلاقی و همه زندگی خود را از دست می دهد. در حالیکه او زندگی مبتذل و تباه شده عده زیادی از همنوعان خود را در اثر اعتیاد مشاهده می کند.

همچین یک حاکم جبار در عین حال که سقوط حکام زیادی را در طول تاریخ شنیده و زندگی پر از فساد عده ای از حکام جبّار را مشاهده کرده، اما خود باز هم به راه آن ها می رود تا جائی که به خیر خواهی و توصیه های طرفداران و دوستداران خود هم اعتناء نمی کند! و در مسیر ظلم به دیگران و خشونت نسبت به مردم پیش می رود، تا به مرحله سقوط و نابودی حکومتش می رسد.

پس علت عدم توبه ابلیس هم فساد کامل روحش می تواند باشد. توبه از گناه و بازگشت به فضای بندگی خداوند وقتی امکان پذیر است که حیات قلبی در یک بنده برقرار باشد. مثل یک نهر آب که وقتی در جریان است بعضی از اشیائی را که در آن سقوط کند با خود می برد. اما اگر  مقدار زیادی اشیاء آلوده در آن ریخته شد، آب آن نهر آلوده می شود بطوریکه گاهی پاکسازی آن امکانپذیر نمی باشد.

خداوند دارای رحمت گسترده بی پایانی است، او بندگان گناهکار خود را در صورت توبه می پذیرد و فساد عارض بر روح آن ها را هم اصلاح می کند. اما اگر توبه بنده به تأخیر افتاد و او مرتکب گناهان بیشتری شد این وضعیت می تواند به فساد کامل روح او منتهی شود، و در آن صورت اصلاً بنده میل به توبه پیدا نمی کند و در صورت تمایل هم توفیق آن را نمی یابد و شیطان به این مرحله رسیده بود.

الیاس کلانتری

۱۳۹۶/۱/۲۹

برچسب ها
دکمه بازگشت به بالا
بستن