۱۲۰-آیا پیامبر خدا (ص) به یک فرد نابینا بی اعتنائی کرد؟!

7628_56024سؤال: آیا درست است که پیامبر خدا (ص) وقتی نابینایی نزد او آمد نسبت به او بی اعتنائی کرد و به صحبت خود با سران قریش ادامه داد؟!

پاسخ: این موضوع ساختگی است و واقعیت ندارد بعضی از مفسران در تفسیر آیات اول سوره مبارکه «عبس» نوشته اند که یک وقت رسول خدا (ص) در حال صحبت با بعضی از سران قریش بودند که نابینایی به نام ابن امّ مکتوم وارد مجلس شد و از آن حضرت تقاضا کرد که، آیاتی را بر او بخواند، تا او آن ها را حفظ کند، آن حضرت اعتنائی به او نفرمود و به صحبت خود با آن گروه ادامه داد، چون امید داشت آن ها به دین خدا ایمان بیاورند.

و فرصتی که برای صحبت با آن گروه به دست آمده بود از بین نرود. ابن امّ مکتوم درخواست خود را تکرار می کرد، در این حال آیاتی بر آن حضرت نازل شد، و خداوند او را مورد عتاب و سرزنش قرار داد.

وقتی آیات اول سوره عبس را مورد دقت قرار می دهیم، متوجه می شویم که در آن آیات هیچ دلالتی بر ارتباط آن ها با رسول خدا (ص) وجود ندارد. خداوند می فرماید:

بِسْمِ ﭐللَّهِ ﭐلرَّحْمَـٰنِ ﭐلرَّحِيمِ

«عَبَسَ وَتَوَلَّىٰ ﴿۱﴾ أَن جَاءَهُ ﭐلْأَعْمَىٰ ﴿۲﴾ وَمَا يُدْرِيکَ لَعَلَّهُ يَزَّکَّىٰ ﴿۳﴾ أَوْ يَذَّکَّرُ فَتَنفَعَهُ ﭐلذِّکْرَىٰ ﴿۴﴾ أَمَّا مَنِ ﭐسْتَغْنَىٰ ﴿۵﴾ فَأَنتَ لَهُ تَصَدَّىٰ ﴿۶﴾ وَمَا عَلَيْکَ أَلَّا يَزَّکَّىٰ ﴿۷﴾ وَأَمَّا مَن جَاءَکَ يَسْعَىٰ ﴿۸﴾ وَهُوَ يَخْشَىٰ ﴿۹﴾ فَأَنتَ عَنْهُ تَلَهَّىٰ ﴿۱۰﴾» (عبس / ۱-۱۰) یعنی چهره در هم کشید و روی گردانید، از این که آن نابینا نزد وی آمد- و توچه دانی شاید او به پاکی گراید- یا تذکر یابد و این تذکر به حالش سودمند افتد- اما آن که از خود بی نیازی نشان می دهد، تو به او می پردازی- با این که چه عیبی بر توست از این که او به پاکی نگراید- اما آن که شتابان به سوی تو آمده و خدا ترس است- تو از او غافل شده به دیگری می پردازی.

در این آیات رفتاری از یک فرد از مسلمین نسبت به یک نابینا نقل شده و مورد انتقاد و تخطئه قرار گرفته است.

کلام ایام - 381، پناهگاهی که برچیده شد و پناهگاه برقرار و فعال
بخوانید

به طوری که ذکر شد هیچ دلیلی در این که شخص مورد نظر و انتقاد پیامبر خدا (ص) باشد، وجود ندارد و نظر آن عده از مفسران قرآن که تصور کرده اند، مراد در این آیات پیامبر خدا (ص) است مبتنی بر یک روایت ساختگی است. بلکه دلیلی در خود آیات وجود دارد که مراد شخص دیگری غیر از رسول الله (ص) است. به جهت این که در آیه اول شخص مورد نظر با فعل غائب مورد اشاره قرار گرفته و فرموده:

« عَبَسَ وَتَوَلَّىٰ»- یعنی چهره در هم کشید و روی برگرداند- در حالی که اگر مراد پیامبر خدا (ص) بود، لازم بود بفرماید: عـَبَستَ و تَوَلّیتَ یعنی چهره در هم کشیدی و روی برگرداندی.

اما این که مراد از این آیات شخص رسول خدا (ص) باشد، با آیات متعددی در قرآن، تعارض پیدا خواهد کرد.

مفسران بزرگ قرآن در گذشته و حال مثل سید مرتضی علم الهدی و شیخ طوسی و علامه طباطبائی این ادعا را رد کرده اند. و دلائلی عقلی و قرآنی متعددی برای آن ذکر کرده اند. از جمله این دلائل تعظیم خداوند از اخلاق شریف رسول خداست که فرمود:

«وَإِنَّکَ لَعَلَىٰ خُلُقٍ عَظِيمٍ» (القلم / ۴) یعنی تو دارای خُلق عظیمی هستی. و امکان ندارد خداوند پیامبرش را صاحب خُلق عظیم بداند و او را به خاطر آن خُلق تعظیم کند و آن موقع از آن حضرت عملی سر بزند که خداوند او را سرزنش کند.

سیره شریف آن حضرت حاکی از رفتارهای کریمانه و محبت آمیز نسبت به انسان ها، بود. او حتی با کفار هم رفتارهای محبت آمیز و کریمانه داشت تا چه حد رسد به یک نابینا که اسلام آورده و از آن حضرت تقاضا می کند آیاتی از قرآن بر او بخواند. رفتارهای محبت آمیز آن بزرگوار با فقرا و نیازمندان زبانزد مردم حتی کفار بود. این آیات به طوری که در بعضی منابع تاریخی ذکر شده است مربوط می شود به رفتاری از یکی از مسلمین که از بنی امیه بود و بعداً طرفداران او با یک روایت جعلی آن را به پیامبر اکرم (ص) نسبت داده اند.

الیاس کلانتری

۹۴/۶/۱۵

 

برچسب ها
دکمه بازگشت به بالا
بستن