کلام ایام – ۱۵، حریم پناهگاه قدسی

حریم پناهگاه قدسی 7628_56024

بخش دوم

در بخش اول این مقاله کلامی از امیرالمؤمنین علی – علیه السلام – ذکر شد مبنی بر این که حضور وجود مبارک رسول خدا – صلّی الله علیه و آله و سلّم – در بین انسان ها مانع نزول عذاب خداوند بود و آن حضرت امانی و پناهگاهی برای انسان ها بود.

این موضوع در اصل در آیه ای از قرآن بیان شده است و امیر المؤمنین – علیه السلام – هم بعد از بیان اصل مطلب به آیه مورد نظر استشهاد کرده است. امیر المؤمنین علی (ع) اشاره فرمود به این که یکی آن دو امان برداشته شد، یعنی با رحلت پیامبر خدا (ص) آن پناهگاه تعطیل شد. منظور آن بزرگوار این است که آن مرتبه از رحمت خداوند که از ناحیه حضور رسول خدا (ص) برای انسان ها نازل می شد با رحلت آن حضرت متوقف شد.

 اما برکات شخصیت و کلام ها و رفتار ها و مجموعاً سیره شریف رسول خدا (ص) در بعضی مراتب در جامعه دینی و در مراتبی دیگر در جامعه جهانی امکان استمرار دارد. به جهت این که خداوند می فرماید:

وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ(الأنبياء/۱۰۷) یعنی ما تو را نفرستادیم جز رحمتی برای عالمیان. طبعاً لفظ «عالمین» شامل انسان های در زمان های بعدی هم می شود.

به عنوان مثال خود وجود مبارک امیرالمؤمنین علی – علیه السلام – از جلوه های برکات وجودی رسول خدا ( صلّی الله علیه و آله و سلّم ) است. آن بزرگوار در مرتبه خاصی تحت آموزش های رسول خدا (ص) قرار گرفته بود و فضائل اخلاقی و کرامات شخصیتی خود را از سنین کودکی از آن حضرت دریافت کرده بود. برکات سیره شریف آن بزرگوار هم مثل خود رسول خدا (ص) در فرهنگ و اخلاق مسلمین و در مرتبه ای در فرهنگ جهانی استمرار یافته است.

همچنین این وصف شامل همه شخصیت های آسمانی یعنی اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) می شود. یعنی اثری که از اخلاق و علم و شخصیت آن بزرگواران در بین انسان ها بوجود آمده و هر فضیلتی که از آن ها در بین مسلمین و جهانیان منتشر شده در حقیقت از برکات وجود شریف رسول خدا (ص) می باشد.

انسان ها می توانند با مطالعه و تحقیق در زندگی آن حضرت و فرا گرفتن آثار بجا مانده و سخنان نقل شده از او، تحوّل عظیمی در زندگی خود و دیگران بوجود بیاورند و از علم متصل به علم بی انتهای خداوند بهره مند شوند.

اگر در یک جامعه یا جامعه جهانی توجه به علوم منتشر شده از آن حضرت و فضایل اخلاقی و شخصیتی او بیشتر مورد توجه قرار گیرد، برکات خداوند در آن جامعه و یا در سطح جهانی بیشتر جاری خواهد شد. در حقیقت اگر چه آن پناهگاه امن مذکور- که از ناحیه حضور رسول الله بین انسان ها به وجود آمده بود- تعطیل شده، اما انسان ها می توانند به حریم آن پناهگاه راه یابند و مشمول مراتبی از رحمت پروردگار عالم قرار بگیرند.

ما به خواست خداوند در روزهای بعدی که مقارن زمان تولد وجود مبارک پیامبر اکرم (ص) است مقالاتی در همین بخش «کلام ایّام» در توصیف شخصیت آن بزرگوار خواهیم نوشت. و در این بخش بر می گردیم به موضوع رحلت آن بزرگوار و بیان اوصاف آن حادثه عظیم از کلام حضرت فاطمه زهرا – سلام الله علیها – و از کلام امیرالمؤمنین علی – علیه السلام –

حضرت صدیقه طاهره فاطمه زهرا (س) در خطبه ای که به «خطبه فدکیه» مشهور شده است عباراتی در توصیف شخصیت پدر بزرگوارش رسول خدا (ص) بیان فرمود که ما در این قسمت به ذکر و توضیح قطعه ای از کلام آن حضرت که مربوط به رحلت رسول خدا (ص) است، اکتفا می کنیم و قطعات دیگری از این خطبه شریف را به خواست خداوند در کلام مربوط به زمان تولد آن حضرت ذکر خواهیم کرد. حضرت فاطمه (س) در زمینه رحلت پدر بزرگوار خود فرمود:

کلام ایام - 198، عید عظیم نیمه شعبان
بخوانید

ثُمَّ قَبَضَهُ اللَّهُ اِلَیْهِ قَبْضَ رَأْفَةٍ وَ اخْتِیارٍ، وَ رَغْبَةٍ وَ ایثارٍ، فَمُحَمَّدٌ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ و الِهِ مِنْ تَعَبِ هذِهِ الدَّارِ فی راحَةٍ، قَدْ حُفَّ بِالْمَلائِکَةِ الْاَبْرارِ وَ رِضْوانِ الرَّبِّ الْغَفَّارِ، وَ مُجاوَرَةِ الْمَلِکِ الْجَبَّارِ، صَلَّى اللَّهُ عَلی أَبی نَبِیِّهِ وَ اَمینِهِ وَ خِیَرَتِهِ مِنَ الْخَلْقِ وَ صَفِیِّهِ، وَ السَّلامُ عَلَیْهِ وَ رَحْمَةُاللَّهِ وَ بَرَکاتُهُ.(۱) یعنی خداوند سپس روح کریم پیامبرش حضرت محمد (ص) را قبض فرمود از روی رأفت و اختیار و رغبت و برگزیدن آسایش و راحتی از درد و رنج این زندگی دنیوی.

او در میان ملائکه خوش رفتار و در رضوان پروردگار غفّار و مجاورت مَلِک قدرتمند قرار گرفته است. صلوات خداوند بر پدرم پیامبر خدا و امین او بر وحی و پسندیده و برگزیده او از خلایق و مورد رضایتش، و سلام و رحمت خدا و برکاتش بر او باد.

در این عبارات توصیفی از حادثه رحلت پیامبر اکرم (ص) به عمل آمده، متناسب با جلالت خاص آن حادثه. یعنی اگرچه رحلت آن حضرت حادثه ای بسیار غم انگیز برای انسان ها بود اما برای خود آن بزرگوار تکریمی از ناحیه خداوند بود و او در این حادثه به مقصدی بسیار عظیم منتقل شد که خداوند برای او در نظر گرفته بود. اگرچه آن مقامات مذکور در این کلام شریف اختصاص به رسول خدا (ص) و اهل بیت عصمت و طهارت (ع) دارد، اما به طور ضمنی دیدگاه عادی متعارف را هم از حادثه مرگ می تواند تغییر دهد. یعنی نباید حادثه مرگ را فقط یک حادثه مصیبت بار و حزن انگیز تلقی کرد. بلکه در این حادثه انسان به مقصد حیات منتقل می شود و حیات حقیقی او شروع می شود، البته در صورتی که انسان جاده حیات را مطابق آموزش ها و راهنمایی های پیامبر خدا و به طور کلی آموزش های دین توحیدی طی کرده باشد.

امیرالمؤمنین علی (ع) هم در یکی از خطبه های خود بعد از ذکر حادثه مبارک بعثت رسول الله (ص) و توصیفی از آن بزرگوار و بیان تحوّلی که از ناحیه رفتارهای او در بین انسانها پدید آمد، اشاره ای به حادثه رحلت آن بزرگوار کرده و می فرماید:

ثُمَّ اِخْتَارَ سُبْحَانَهُ لِمُحَمَّدٍ ص لِقَاءَهُ وَ رَضِيَ لَهُ مَا عِنْدَهُ وَ أَكْرَمَهُ عَنْ دَارِ اَلدُّنْيَا وَ رَغِبَ بِهِ عَنْ مَقَامِ اَلْبَلْوَى فَقَبَضَهُ إِلَيْهِ كَرِيماً (۲) یعنی سپس خداوند سبحان دیدار خود را برای حضرت محمد (ص) انتخاب فرمود و آن چه را نزد خود است برای او پسندید و رغبت کرد او را از مقام بلاها و گرفتاری ها ] یعنی زندگی دنیا [ رها سازد و به سوی خود ببرد، پس او را کریمانه به سوی خود قبض فرمود.

قابل توجه است که این دو قطعه ذکر شده از خطبه امیر المؤمنین علی (ع) و حضرت فاطمه زهرا (س) شباهت و مشترکاتی با یکدیگر دارند. و ما به جهت در نظر گرفتن زمان صدور این دو خطبه از آن دو بزرگوار، اول خطبه حضرت فاطمه (س) را ذکر کردیم.

در کلام امیرالمؤمنین علی (ع) هم به طور ضمنی از حادثه رحلت انسان توصیف بسیار زیبایی به عمل آمده است. یعنی اگر چه مقامات مورد بحث در مورد رسول خدا (ص) می باشد اما مراتب دیگر از آن مقامات شامل انسان های دیگر و پیروان آن بزرگواران هم می شود. مثل لقاء الله، راحت شدن از درد و رنج زندگی دنیوی. یعنی این که حادثه مرگ در حقیقت ملاقات با پروردگار است و همچنین عامل نجات و رهایی از درد و رنج زندگی دنیوی. دیگر این که نزد پروردگار عالم برای اهل بهشت نعمت هایی وجود دارد که عظمت و ارزش آن ها خیلی بیشتر از متاع زندگی دنیا است.

الیاس کلانتری

پاورقی ها:

  1. خطبه حضرت فاطمه زهرا (س) مشهور به خطبه فدکیه
  2. نهج البلاغه، خطبه اول، بخش مربوط به رسول خدا (ص)

برچسب ها
دکمه بازگشت به بالا
بستن