کلام ایام – ۳۲، نزول برکات قدسی به عالم دنیا
نزول برکات قدسی به عالم دنیا
بخش دوم
دربخش اول این مقاله اشاره ای شد به وضعیت زندگی زنان در بین ملل مختلف و اینکه توجه به حقوق زن و دفاع از حقوق او عملاً از معارف دین توحیدی و رفتارهای پیامبر اکرم اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) و نحوه تکریم آن حضرت از زن شروع شده و بعداً به جوامع مختلف منتقل شده است. اما موضوع حقوق زن و رفتارهای بزرگوارانه با او در سطح جهانی با شخصیت حضرت فاطمه (صلی الله علیه و آله و سلم) چه ارتباطی پیدا کرده، موضوع بحث اصلی در ادامه این نوشته خواهد بود.
ظهور پیامبر اسلام در منطقه جزیرة العرب و شهر مکه واقع شد، و بطور طبیعی فضائل اخلاقی و علمی آن بزرگوار ابتداء در همان منطقه به جریان افتاد و منشأ تحول عظیمی در زندگی انسانها شد و بعد از مدتی تأثیرات ناشی از رفتارها و شخصیت های آن حضرت در جوامع دیگر نفوذ کرد و در زمان حیات آن بزرگوار جنبه جهانی پیدا کرد.
از بارز ترین جلوه های تحولات اجتماعی و اخلاقی در اثر نفوذ آموزش های دینی در زندگی انسانها، احیاء حقوق جنس زن بود. رسم منحوس و پلید دخترکشی و زنده به گور کردن دختران بطور کلی در بین اعراب نابود شد البته ضایع کردن حقوق زنان و دختران و حتی کشتن آنها به اشکال مختلف، اختصاصی به عرب جاهلی نداشت و این نوع رفتارها در بین ملل مختلف جریان داشت، اما در بین عرب جاهلی رفتارهای ظالمانه در مورد زن و دختر ظهور و بروز بیشتری داشت.
تکریم زن در سیره شریف پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) به صورت های مختلفی انجام گرفته، یکی از انواع تکریم ها در سخنان آن حضرت و سفارشاتش در این زمینه محقق شده است. آن بزرگوار در مراتب متعددی و با سخنان گوناگونی از جنس زن تکریم کرده و انسانها را به رعایت حقوق این موجود و مهربانی با او توصیه فرموده است.
آن حضرت می فرمود: زن گلی است از گل های بهشتی و می فرمود: محبت به زنان نشانه ایمان است و می فرمود: خداوند بر زنان مهربانتر از مردان است. و می فرمود: دوست داشتن زنان از اخلاق پیامبران است.
او می فرمود: هرکس دختری برایش متولد شود و او را اذیت نکند و به او اهانت نکند و پسران را بر او ترجیح ندهد، خداوند بخاطر آن او را وارد بهشت خواهد کرد.
سخنان زیادی از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در تکریم زن و دختر در منابع حدیثی نقل شده است که به جهت شهرت زیاد این موضوع، فقط به اشاره ای در این زمینه اکتفا کردیم. اما تکریم زن در عمل و رفتار و خوش رفتاری با او و تقبیح ظلم به این موجود در سیره شریف رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) جایگاه رفیع آشکاری دارد.
تجلّی ارزش های معنوی در رفتار ها
ارزش های معنوی گاهی در حد کلام و سخن بین انسانها مطرح می شود، و انسان های زیادی مدعی داشتن آن ارزش ها می شوند و یا به کسانی آنها را نسبت می دهند و یا در توهمات خود آنها را برای خود و دیگران تصور می کنند اما گاهی این ارزش ها در «رفتارهای انسان ها» ظهور می کند. در مورد نوع اول هر کسی می تواند مدعی داشتن ارزش های اخلاقی شود و یا آنها را به دیگران نسبت بدهد. می شود ظالم ترین انسانها را به داشتن صفت عدالت ستود. می شود یک پادشاه جبار و ظالم را به عنوان یک شخص انسان دوست و حامی ضعیفان و نیازمندان معرفی کرد و عده زیادی از انسانها هم این ادعا ها را باور کنند. اما موضوع در جهت عملی و رفتاری موقعیت دیگری دارد و ارزش ها در رفتارهای اهل عمل و دارای شخصیت ممتاز اخلاقی ظهور می کند. فضائل اخلاقی عمدتاً از طریق رفتارهای انسان های متعالی در سطح جوامع انسانی به جریان می افتد و حتی سخنان انسانها هم در صورت تطابق با اعمال و رفتارهای آنها در دیگران مؤثر واقع می شود. در این زمینه پیامبران خدا و جانشینان حقیقی آنها (علیه السلام) و به طور کلی حجت های پروردگار عالم قهرمانان حقیقی اخلاقی می باشند.
کرامت های انسانی و فضائل اخلاقی در سطح عالم و در طول تاریخ از ناحیه رفتارهای آنها در جوامع مختلف به جریان افتاده و ارزش های لازم را در دل انسانها ایجاد کرده است. چه بطور مستقیم و در مورد کسانی که با آنها مواجه بودند و چه بطور غیر مستقیم.
به عنوان مثال: تحولی که در جوامع مختلف در مورد حقوق زن ایجاد شده و بعد از قرن ها مورد توجه انسانهای زیادی قرار گرفته، از ناحیه رفتارهای پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و جانشینان معصوم آن بزرگوار (علیه السلام) و شخصیت آسمانی حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) بوده است. و تأثیر سخنان پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در این زمینه هم از ناحیه رفتارها و صداقت عملی آن بزرگوار و عمل کردن خود او به این سفارشات تحقق پیدا کرده است.
انسان ها احتیاج به اسوه ها و الگوهای رفتاری متعالی در زندگی خود دارند. این الگوها لازم است دارای شخصیت ممتاز و قداست ها و فضائل متعالی باشند. طبعاً تکریم جنس زن هم مشمول این موضوع کلی قرار می گیرد. بطوریکه برای تجلیل و تعظیم این موجود، لازم است این جلالت و ارزش های متعالی بطور حقیقی در شخصیت عده ای تأثیر گذار از بانوان تجلّی یابد. یعنی نمونه های عینی و حقیقی از آن ها در بین مردم ظهور یابند و رفتارهای کریمانه دارای ارزش های متعالی اخلاقی از آن ها صادر شود و مورد توجه انسان ها قرار بگیرد.
حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) برترین و شریف ترین مصداق برای شخصیت متعالی زنان و ارزش های اخلاقی آن ها می باشد. بطوریکه وجود مبارک رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) او را «سرور زنان عالم» و «سرور زنان بهشتی» نامیده است.
لازم به ذکر است که عظمت شخصیت حضرت زهرا (سلام الله علیها) و فضائل اختصاصی آن بزرگوار به رفتارهای او ارتباط می یابد و از این ناحیه آن حضرت باید مورد تکریم قرار بگیرد نه صرفاً به جهت این که او دختر پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) بود.
پس جهت تحقق ارزش های متعالی از زنان، احتیاج به الگوهای رفتاری وجود دارد و این گونه شخصیت ها هم باید دارای قداست ها و برتری هایی باشند مثل حضرت مریم (سلام الله علیها) مادر حضرت عیسی (علیه السلام) و مثل خدیجه کبری (سلام الله علیها) همسر رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و مادر حضرت زهرا (سلام الله علیها) و مثل آسیه همسر فرعون و بعضی از شخصیت های ممتاز از بانوان. و در این صورت تکریم رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) از جنس زن جنبه عملی و حقیقی پیدا خواهد کرد. و تأثیرات لازم را در انسانها ایجاد خواهد کرد.
اما حصول آن مرتبه متعالی از شخصیت زن در وجود حضرت فاطمه (سلام الله علیها) و تأثیرگذاری مورد نظر در بانوان به چند عامل بستگی دارد:
- خلقت خداوند که موجودی را آفریده است که از ناحیه روح دمیده شده در آن، استعداد دریافت کمالات و فضائل برتر را دارد. یعنی جنس زن می تواند مظهری متعالی برای صفات پروردگارش باشد و بین مخلوقات او از این نوع، شخصی را در نظر گرفته است که می تواند واجد فضائل و کرامت های انسانی بی انتها و فوق تصور عادی باشد.
- قدرت عظیم و علم اختصاصی پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در امر پرورش و آموزش انسانها که توانسته است این عظمت فوق حد تصور را در شخصیت دخترش فاطمه زهرا (سلام الله علیها) بوجود آورد.
- موقعیت خود آن بزرگوار یعنی حضرت فاطمه (سلام الله علیها) در کسب فضائل اخلاقی و علمی و شخصیتی و نحوه ارتباط با خداوند و بهره برداری از علوم متمرکز در کتاب آسمانی و فضائل وجودی رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و تحمل سختی ها و مشقّت ها و فداکاری های زیاد در همه جهات.
در بخش بعدی این مقاله بخواست خداوند بعضی از فضائل حضرت فاطمه (سلام الله علیها) را از کلام رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و امامان معصوم (علیهم السلام) ذکر و بررسی خواهیم کرد و نحوه ارتباط شخصیت تأثیرگذار آن بزرگوار را با حقوق زنان توضیح خواهیم داد.
الیاس کلانتری
۹۵/۱/۱۵