کلام ایام – ۳۲، نزول برکات قدسی به عالم دنیا
نزول برکات قدسی به عالم دنیا
بخش دوم
دربخش اول این مقاله اشاره ای شد به وضعیت زندگی زنان در بین ملل مختلف و اینکه توجه به حقوق زن و دفاع از حقوق او عملاً از معارف دین توحیدی و رفتارهای پیامبر اکرم اسلام (ص) و نحوه تکریم آن حضرت از زن شروع شده و بعداً به جوامع مختلف منتقل شده است. اما موضوع حقوق زن و رفتارهای بزرگوارانه با او در سطح جهانی با شخصیت حضرت فاطمه (ص) چه ارتباطی پیدا کرده، موضوع بحث اصلی در ادامه این نوشته خواهد بود.
ظهور پیامبر اسلام در منطقه جزیرة العرب و شهر مکه واقع شد، و بطور طبیعی فضائل اخلاقی و علمی آن بزرگوار ابتداء در همان منطقه به جریان افتاد و منشأ تحول عظیمی در زندگی انسانها شد و بعد از مدتی تأثیرات ناشی از رفتارها و شخصیت های آن حضرت در جوامع دیگر نفوذ کرد و در زمان حیات آن بزرگوار جنبه جهانی پیدا کرد.
از بارز ترین جلوه های تحولات اجتماعی و اخلاقی در اثر نفوذ آموزش های دینی در زندگی انسانها، احیاء حقوق جنس زن بود. رسم منحوس و پلید دخترکشی و زنده به گور کردن دختران بطور کلی در بین اعراب نابود شد البته ضایع کردن حقوق زنان و دختران و حتی کشتن آنها به اشکال مختلف، اختصاصی به عرب جاهلی نداشت و این نوع رفتارها در بین ملل مختلف جریان داشت، اما در بین عرب جاهلی رفتارهای ظالمانه در مورد زن و دختر ظهور و بروز بیشتری داشت.
تکریم زن در سیره شریف پیامبر اکرم (ص) به صورت های مختلفی انجام گرفته، یکی از انواع تکریم ها در سخنان آن حضرت و سفارشاتش در این زمینه محقق شده است. آن بزرگوار در مراتب متعددی و با سخنان گوناگونی از جنس زن تکریم کرده و انسانها را به رعایت حقوق این موجود و مهربانی با او توصیه فرموده است.
آن حضرت می فرمود: زن گلی است از گل های بهشتی و می فرمود: محبت به زنان نشانه ایمان است و می فرمود: خداوند بر زنان مهربانتر از مردان است. و می فرمود: دوست داشتن زنان از اخلاق پیامبران است.
او می فرمود: هرکس دختری برایش متولد شود و او را اذیت نکند و به او اهانت نکند و پسران را بر او ترجیح ندهد، خداوند بخاطر آن او را وارد بهشت خواهد کرد.
سخنان زیادی از پیامبر اکرم (ص) در تکریم زن و دختر در منابع حدیثی نقل شده است که به جهت شهرت زیاد این موضوع، فقط به اشاره ای در این زمینه اکتفا کردیم. اما تکریم زن در عمل و رفتار و خوش رفتاری با او و تقبیح ظلم به این موجود در سیره شریف رسول خدا (ص) جایگاه رفیع آشکاری دارد.
تجلّی ارزش های معنوی در رفتار ها
ارزش های معنوی گاهی در حد کلام و سخن بین انسانها مطرح می شود، و انسان های زیادی مدعی داشتن آن ارزش ها می شوند و یا به کسانی آنها را نسبت می دهند و یا در توهمات خود آنها را برای خود و دیگران تصور می کنند اما گاهی این ارزش ها در «رفتارهای انسان ها» ظهور می کند. در مورد نوع اول هر کسی می تواند مدعی داشتن ارزش های اخلاقی شود و یا آنها را به دیگران نسبت بدهد. می شود ظالم ترین انسانها را به داشتن صفت عدالت ستود. می شود یک پادشاه جبار و ظالم را به عنوان یک شخص انسان دوست و حامی ضعیفان و نیازمندان معرفی کرد و عده زیادی از انسانها هم این ادعا ها را باور کنند. اما موضوع در جهت عملی و رفتاری موقعیت دیگری دارد و ارزش ها در رفتارهای اهل عمل و دارای شخصیت ممتاز اخلاقی ظهور می کند. فضائل اخلاقی عمدتاً از طریق رفتارهای انسان های متعالی در سطح جوامع انسانی به جریان می افتد و حتی سخنان انسانها هم در صورت تطابق با اعمال و رفتارهای آنها در دیگران مؤثر واقع می شود. در این زمینه پیامبران خدا و جانشینان حقیقی آنها (ع) و به طور کلی حجت های پروردگار عالم قهرمانان حقیقی اخلاقی می باشند.
کرامت های انسانی و فضائل اخلاقی در سطح عالم و در طول تاریخ از ناحیه رفتارهای آنها در جوامع مختلف به جریان افتاده و ارزش های لازم را در دل انسانها ایجاد کرده است. چه بطور مستقیم و در مورد کسانی که با آنها مواجه بودند و چه بطور غیر مستقیم.
به عنوان مثال: تحولی که در جوامع مختلف در مورد حقوق زن ایجاد شده و بعد از قرن ها مورد توجه انسانهای زیادی قرار گرفته، از ناحیه رفتارهای پیامبر اکرم (ص) و جانشینان معصوم آن بزرگوار (ع) و شخصیت آسمانی حضرت فاطمه زهرا (س) بوده است. و تأثیر سخنان پیامبر اکرم (ص) در این زمینه هم از ناحیه رفتارها و صداقت عملی آن بزرگوار و عمل کردن خود او به این سفارشات تحقق پیدا کرده است.
انسان ها احتیاج به اسوه ها و الگوهای رفتاری متعالی در زندگی خود دارند. این الگوها لازم است دارای شخصیت ممتاز و قداست ها و فضائل متعالی باشند. طبعاً تکریم جنس زن هم مشمول این موضوع کلی قرار می گیرد. بطوریکه برای تجلیل و تعظیم این موجود، لازم است این جلالت و ارزش های متعالی بطور حقیقی در شخصیت عده ای تأثیر گذار از بانوان تجلّی یابد. یعنی نمونه های عینی و حقیقی از آن ها در بین مردم ظهور یابند و رفتارهای کریمانه دارای ارزش های متعالی اخلاقی از آن ها صادر شود و مورد توجه انسان ها قرار بگیرد.
حضرت فاطمه زهرا (س) برترین و شریف ترین مصداق برای شخصیت متعالی زنان و ارزش های اخلاقی آن ها می باشد. بطوریکه وجود مبارک رسول خدا (ص) او را «سرور زنان عالم» و «سرور زنان بهشتی» نامیده است.
لازم به ذکر است که عظمت شخصیت حضرت زهرا (س) و فضائل اختصاصی آن بزرگوار به رفتارهای او ارتباط می یابد و از این ناحیه آن حضرت باید مورد تکریم قرار بگیرد نه صرفاً به جهت این که او دختر پیامبر خدا (ص) بود.
پس جهت تحقق ارزش های متعالی از زنان، احتیاج به الگوهای رفتاری وجود دارد و این گونه شخصیت ها هم باید دارای قداست ها و برتری هایی باشند مثل حضرت مریم (س) مادر حضرت عیسی (ع) و مثل خدیجه کبری (س) همسر رسول خدا (ص) و مادر حضرت زهرا (س) و مثل آسیه همسر فرعون و بعضی از شخصیت های ممتاز از بانوان. و در این صورت تکریم رسول خدا (ص) از جنس زن جنبه عملی و حقیقی پیدا خواهد کرد. و تأثیرات لازم را در انسانها ایجاد خواهد کرد.
اما حصول آن مرتبه متعالی از شخصیت زن در وجود حضرت فاطمه (س) و تأثیرگذاری مورد نظر در بانوان به چند عامل بستگی دارد:
- خلقت خداوند که موجودی را آفریده است که از ناحیه روح دمیده شده در آن، استعداد دریافت کمالات و فضائل برتر را دارد. یعنی جنس زن می تواند مظهری متعالی برای صفات پروردگارش باشد و بین مخلوقات او از این نوع، شخصی را در نظر گرفته است که می تواند واجد فضائل و کرامت های انسانی بی انتها و فوق تصور عادی باشد.
- قدرت عظیم و علم اختصاصی پیامبر خدا (ص) در امر پرورش و آموزش انسانها که توانسته است این عظمت فوق حد تصور را در شخصیت دخترش فاطمه زهرا (س) بوجود آورد.
- موقعیت خود آن بزرگوار یعنی حضرت فاطمه (س) در کسب فضائل اخلاقی و علمی و شخصیتی و نحوه ارتباط با خداوند و بهره برداری از علوم متمرکز در کتاب آسمانی و فضائل وجودی رسول خدا (ص) و تحمل سختی ها و مشقّت ها و فداکاری های زیاد در همه جهات.
در بخش بعدی این مقاله بخواست خداوند بعضی از فضائل حضرت فاطمه (س) را از کلام رسول خدا (ص) و امامان معصوم (ع) ذکر و بررسی خواهیم کرد و نحوه ارتباط شخصیت تأثیرگذار آن بزرگوار را با حقوق زنان توضیح خواهیم داد.
الیاس کلانتری
۹۵/۱/۱۵