کلام ایام-۵۲۸، ماه شعبان، و روزهای پرفضیلت و تاریخی آن
تصمیم گرفته بودیم در ایام باقی‌مانده از ماه معظم شعبان مقالاتی به‌طور مستقل درباره موضوع انتساب ماه شعبان به وجود مبارک رسول اکرم – صلی علیه و آله و سلم – و موضوع محبت قلبی نسبت‌به آن حضرت و سالروز ولادت اولیاء خاص پروردگار عالمیان که در این ماه نورانی قرار دارد، یعنی حضرت سیدالشهداء امام حسین و امام سید العابدین علی‌بن‌الحسین و پرچم‌دار نهضت پرشکوه کربلا حضرت ابوالفضل العباس و حضرت علی‌اکبر و سرانجام وجود مبارک حضرت بقیةالله امام عصر -سلام‌الله‌علیهم‌اجمعین-و ارتباط موضوع تجلیل و تکریم از آن شخصیت‌های آسمانی بنویسیم، اما فرصت مناسب برای تحقق آن تصمیم حاصل نشد و ماه مبارک رمضان با همه شکوه و جلال و عظمت و نورانیت خود رسید و اکنون در آستانه ورود به فضای قدسی آن قرار گرفته ایم و فاصله‌ای مناسب با آن جهت نوشتن آن مقالات نداریم؛ لذا تصمیم گرفتیم که آن مقالات موردنظر را با چند روز تأخیر به ایام ماه مبارک رمضان و سالروز ولادت امام حسن مجتبی – علیه السلام – یا نزدیک آن ایام موکول نماییم و در فرصتی مناسب به نوشتن و انتشار مجموعه‌ای از مباحث مربوط به این موضوع اقدام کنیم.
آمادگی برای ورود به ماه مبارک رمضان
آخرین مورد از عناوین مذکور در مقاله کلام ایام شماره ۵۲۶، یعنی همین مقالاتی که به توضیح فوق درباره آن‌ها اکتفا شده عنوان فوق بود یعنی: آمادگی برای ورود به ماه مبارک رمضان.
در مقالات قبلی متذکر شدیم که بین فضائل و اعمال و عبادات معین و سفارش شده برای این سه ماه نورانی اشتراکاتی وجود دارد. فضائل ذکر شده برای دو ماه رجب و شعبان در این ماه سوم یعنی ماه رمضان رفعت و گسترش بسیار زیادی پیدا می‌کند و به نهایت خود می‌رسد. اما دریافت رحمت و برکات عظیم این ماه از طرف انسان‌ها احتیاج به استعداد و زمینه مناسبی از طرف آن‌ها دارد.
برکات ماه رمضان مثل نهر آب زلال پرحجمی است، اما میزان و مقدار بهره‌مندی انسان‌ها از آن نهر متناسب با فعالیت و کوشش آن‌ها و حجم ظرفی است که آن‌ها همراه خود که کنار آن نهر آورده‌اند و دفعاتی که برای بردن آب به آن نهر روی می‌آورند و وسایلی که برای انتقال آب برای منزل و محل سکونت و باغ و مزرعه خود فراهم می‌کنند.
جهت نزدیک‌تر شدن موضوع به اذهان مثالی ذکر می‌کنیم و این مثال را در بعضی از مقالات قبلی هم متذکر شدیم و آن این‌که:
فرض می‌کنیم در منطقه‌ای که عده‌ای از انسان‌ها جهت سکونت و ادامه زندگی به آن‌جا روی آورده‌اند و بناهایی در آن‌جا ساخته‌اند یا در حال تهیه وسایل و لوازم ساخت مسکن و سایر لوازم زندگی برای خود و افراد خانواده خود و دیگران هستند، اعم از این‌که قبلاً افراد دیگری از انسان‌ها در آن‌جا سکونت نداشته اند و یا عده‌ای ساکن شده‌اند، اما آن فضای مسکونی درحال گسترش است و موقعیت آن برای سکونت و گسترش مناسب است و امکان تبدیل آن منطقه به یک مرکز بزرگ مثل یک شهر و امثال آن وجود دارد. طبعاً افراد تازه‌وارد احتیاج به مسکن و باغ و مزرعه و فضایی برای ساختن آن‌ها یعنی مقداری زمین دارند که در آن منطقه امکان بدست آوردن آن با سهولت یا بدون هزینه و یا با هزینه اندک وجود دارد.
طبعاً هم‌جهت ایجاد مسکن و باغ و مزرعه و هم ادامه برقراری لوازم حیات، احتیاج به جریان آب مثل یک چشمه و یک نهر و منابعی برای ذخیره آن آب وجود دارد.
آن عده از انسان‌ها که جهت ایجاد مسکن و تهیه و آماده کردن قطعه زمینی جهت زراعت و پرورش درختان اقدام به جستجو و شناسایی منطقه کرده‌اند، متوجه نهر آبی شده‌اند که با فاصله‌ای از محل موردنظر برقرار است و جریان دارد افراد تازه‌وارد به آن منطقه که در حال تهیه مسکن برای خود هستند و یا در همان محل و اطراف آن ساکن شده‌اند، هم برای مصرف روزمره و فعلی خود احتیاج به رفتن کنار نهر و حمل آب برای محل سکونت دارند و هم برای ادامه زندگی و توسعه فضای آن مثل پرورش تعدادی درخت و یا ایجاد یک قطعه باغ و یا یک مزرعه کوچک یا بزرگ و امثال آن‌ها.
حال آب فراوان و تا حدی سهل‌الوصول یا با اندکی فعالیت، برای مصرف عادی روزانه و برای ساختن مسکن و کاشت و پرورش درختان و بدست آوردن محصولات کشاورزی با فاصله‌ای از محل سکونت جریان دارد و ساکنان آن مجتمع و آن قریه و آن شهر لازم است به‌طور مکرر کنار آن نهر آب بروند و با ظروف و وسایلی که تهیه کرده‌اند، مقداری آب به منطقه سکونت خود حمل کنند.
طبعاً در آن شرایط میزان بهره‌مندی افراد از آب با ظروفی که تهیه کرده‌اند و فعالیتی که انجام می‌دهند، متناسب خواهد بود. به‌طوری‌که فردی می‌تواند یک یا دو سطل آب در هر فعالیتی از نهر به منزل و مسکن خود بیاورد و یا و با همکاری و همیاری افرادی از همسایه‌ها با ماشین‌های مخصوص حمل آب که تهیه کرده‌اند، آب بیشتری حمل کنند و با یکدیگر تقسیم کنند و ظروفی را که در خانه خود آماده کرده‌اند، روزی چند بار از این طریق پر کنند و یا به کمک افراد بیشتر و صرف هزینه‌ای با ایجاد کانال و انشعابی در آن نهر یک جریان دائمی به‌طرف محل سکونت خود برقرار کنند و امثال آن‌ها و باز امکان دارد که اهل آن قریه و آن شهر با ایجاد شبکه‌ای و ساختن منبعی بزرگ، آب آن نهر یا بخشی از آن را وارد شبکه‌ای کنند جهت ذخیره و توزیع و انتقال به خانه‌ها و باغ‌ها و فروش آن به مردم.
در چنان وضعیتی میزان بهره‌مندی افراد ساکن در آن مجتمع مسکونی و به‌طورکلی ساکنان آن منطقه، متناسب با ظروف و وسایلی خواهد بود که تهیه کرده‌اند و در اختیار دارند و فرضاً بطور متعارف کمبود قابل‌توجهی در آب آن نهر به وجود نمی‌آید و جریان آن نهر به‌طور دائم یا در بیشتر ماه‌ها و روزهای سال برقرار است.
حال فرض می‌کنیم که جریان آن نهر آب اگر مجموعاً بارندگی‌ها در طول ماه‌ها و سال‌ها به‌طور عادی برقرار باشد و خشک‌سالی در منطقه پیش نیاید، و یا گاهی اندکی نقصان پیدا کند و مردم منطقه ناچار شوند به محدودیت مصرف و صرفه‌جویی در آن و یا محدود کردن فعالیت‌های کشاورزی و کاشت گیاهان غیرضروری و امثال آن محدودیت ها.
اگر در چنان شرایطی در زمانی مناسب مثل ماه‌های فصل بهار و بخشی از تابستان بارندگی‌ها زیاد شود و آب نهرها فراوان شود و گیاهان و درختان از طریق جریان آب به‌طور کامل سیراب شوند و امکان ذخیره آب به‌طور طبیعی در سفره‌های زیرزمینی و یا با فعالیت خود انسان‌ها در سدهایی که به وجود آورده‌اند، فراهم شود، ساکنان آن منطقه با سهولت زیاد از آب چه از جریان باران و چه ذخایر به وجود آمده و چه از ناحیه جذب آن در باغ‌ها و مزارع و درختان و گیاهان و فراوانی محصولات کشاورزی بهره‌مند خواهند شد.
پس به‌طورکلی برای بهره‌مندی از آب فراوان که گاهی به‌صورت رایگان و گاهی با هزینه اندک به دست می‌آید احتیاج به زمینه‌سازی و تهیه ظروف و منابع مناسب جهت ذخیره و آماده‌سازی زمین‌ها جهت کاشتن درختان و پاشیدن بذر گیاهان وجود دارد و انسان‌ها در صورت توجه به اوضاع جوی منطقه و قوانین مربوط به زراعت و خواص گیاهان در جهت زمان مناسب برای کاشت و دیگر علوم و تجربیات مربوط به زراعت و امثال آن، می‌توانند بهره‌مندی خود را از نزول باران و جاری شدن نهرها و خواص حاکم بر رویش نباتات بیشتر کنند و متقابلاً احتمال دارد که با بی‌توجهی و اهمال و غفلت، از آن جریان رحمت و برکات نازل شونده از طرف پروردگار عالمیان محروم شوند و یا بهره‌مندی آن‌ها اندک شود و سودها و بهره‌های زیادی را از دست بدهند.
نزول برکات فوق عادی در ماه رمضان
در چند مقاله قبلی در ماه شعبان و روزهای قبل و قبل‌از آن در مقالات مربوط به ماه رجب توضیحاتی درباره جریان رحمت و برکات خدای سبحان در دو نوع آن به عمل آمد. یکی از آن دو، جریان عادی رحمت و برکات است و از نوع متعارف و متداول، و دیگری جریان فوق عادی و در شرایط و زمان و مکان‌های خاص.
ماه مبارک رمضان و شب‌ها و روزها و ساعات آن، زمان برقراری عظیم‌ترین مراتب از جریان‌های فوق عادی از رحمت و برکات و الطاف پروردگار عالمیان در فضای زندگی انسان‌ها است. به‌طوری‌که بعضی از مراتب آن فضائل و آن برکات از افق فهم و درک عادی انسانی بالاتر است و علم به آن مراتب از کمالات و برکات و فضائل اختصاص به صاحبان مقام عصمت یعنی نبوت و رسالت و امامت داری و ما غالباً در مقالات در باره آن ذوات مقدسه عنوان «معلمان آسمانی» را بکار می‌بریم، و علاوه‌بر رسول اکرم – صلی الله علیه وآله و سلم – و امامان معصوم-علیهم‌السلام-حضرت صدیقه طاهره، فاطمه زهرا – سلام‌الله‌علیها – هم در آن مقام و مرتبه قرار دارد.
اگر گفته شود که اعمال عبادی و بالخصوص روزه های استحبابی و دعاها و استغفارهای زیاد سفارش شده در ماه رجب و ماه شعبان جهت آمادگی اهل ایمان برای دریافت رحمت و برکات خاص نازل شونده در ماه مبارک رمضان می‌باشد، می‌شود گفت این گفتار سخن ناروایی نیست. به بیان دیگر می‌شود گفت دریافت حجم عظیم و مرتبه‌ی رفیع رحمت و برکات نازل شونده در ماه مبارک رمضان از طرف خدای سبحان احتیاج به ظرفیتی دارد که با اعمال و عبادات سفارش شده و معین شده در ماه رجب و ماه شعبان باید حاصل شود.
هم چنان‌که می‌شود گفت دریافت رحمت و برکات خاص شب قدر که فوق حد ادراک عادی انسانی است، احتیاج به زمین و ظرفیتی دارد که با اعمال و عبادات معین شده و سفارش شده، بالخصوص با روزه گرفتن به نحو وجوبی در ماه مبارک رمضان حاصل می‌شود.
حال اگر اوقات و شب‌ها و روزها و ساعات در ماه رجب و شعبان سپری شده و فرصت‌ها ازدست‌رفته و در حال ورود به ماه مبارک رمضان قرار داریم، می‌شود از طریق دعا و درخواست و التماس به پروردگار عالمیان که رحمتش بیپایان است و بر همه‌جا گسترده شده بخشی از آن کوتاهی‌ها و تقصیرات و قصورات را جبران کرد و ذات قدوس «الله» را به اسماء الحسنای خودش و به اولیاء خاص خودش که در رأس آن‌ها ذوات مقدسه‌ی معصومین -علیهم‌السلام- قرار دارند، و به قرآن نازل‌شده در شب قدر قسم داد و از رحمت و قدرت بیپایان او برای ورود به فضای مبارک و نورانی ماه رمضان کمک گرفت.
الیاس کلانتری