۲۶۴- آیا لازم بود که موضوع حجاب در قرآن مجید واضح تر و با تفصیل بیشتر بیان شود؟!
کلیات:
*حجاب عامل ارزشمندتر شدن جنس زن و احیاء بعضی از حقوق طبیعی و اجتماعی او است.
*آیا بالا رفتن آمار طلاق در کشورهای مختلف ارتباطی با موضوع بی حجابی دارد؟!
*آمار طلاق در بعضی از کشورهای جهان.
*روش بکار رفته در قرآن در بیان احکام تکلیفی و سایر موضوعات.
*مشکل بی حجابی در جامعه به چه عواملی ارتباط دارد؟!
*روش آموزش معارف دینی در زمان ما تناسبی با روش بکار رفته در قرآن مجید و سیره شریف رسول خدا- صلّی الله علیه و آله و سلّم- ندارد.
*آموزش بصورت امر و نهی بسیار کم اثر است و نهایتاً در سنین کمال عقل در افراد مؤثر واقع می شود.
*آموزش انسان ها در اصل کار پروردگار عالمیان و پیامبران خدا می باشد.
*والدین کودکان و معلمان آن ها باید واسطه در تعلیم باشند و معلم حقیقی انسان ها خود پروردگار عالمیان است!
*آیا رعایت حجاب مشکلی برای بانوان ایجاد می کند؟
*فواید حجاب برای بانوان دارای همسر.
*علت تمایل به بی حجابی در بانوان شریف غالباً روش آموزش نادرست و یا نداشتن روش است.
*بانوان دارای همسر در مقابل توجهات همسرشان به زنان دیگر چه عکس العملی دارند؟!
*آیا بانوان بی حجاب راضی می شوند که همسرشان به زنان دیگر بصورت عمدی توجه کنند؟
* * * * * * * * * *
سؤال: همانطور که می دانیم یکی از تأثیر گذارترین احکام الهی بر زندگی زنان مسلمان موضوع حجاب است! به گونه ای که هیچ حکم دیگری تا این حد زندگی آن ها را تحت تأثیر قرار نمی دهد. با وجود اینکه زنان نیمی از جامعه را تشکیل می دهند، آیا لازم نیست موضوعی به این حد از اهمیت بصورتی واضح تر و با تفصیل بیشتر در قرآن بیان شود؟!
پاسخ: اینکه شما نوشته اید، یکی از تأثیر گذارترین احکام الهی بر زندگی زنان مسلمان موضوع حجاب است! مطلب درستی است و حجاب نقش بسیار مهمی در جامعه انسانی دارد و عامل ارزشمند شدن بیشتر جنس زن و احیاء بعضی از حقوق او است و بی حجابی زن در جوامع امروزی زندگی فاجعه باری را برای او ایجاد کرده است، بطوریکه بعنوان نمونه آمار طلاق و از هم پاشیدن خانواده ها در جهان غرب از حدود ۵۰% ازدواج ها تا بالاتر از ۷۰% رسیده است. بطوریکه در بعضی مقالات قبلی گفته شد، بالاترین حدّ طلاق در سطح جهانی در کشور بلژیک وجود دارد که ۷۱% می باشد و بعد از آن در ایالات متحده امریکا که ۵۶% و کشورهای دیگر غربی در مراتب بعدی و غالباً در حدّ تقریبی ۵۰% قرار دارند. یعنی بطور متوسط در سطح جهانی- بدون در نظر گرفتن بعضی از کشورها یا تعداد بیشتری از آن ها حدود ۵۰% طلاق وجود دارد.
طبعاً در این نظام زندگی که تقریباً نصف ازدواج ها به طلاق منتهی می شود، اساس زندگی از هم می پاشد و کودکان محبت و حمایت مشترک پدر و مادر را از دست می دهند و فضای گرم و محبت آمیز خانواده به محیط حزن انگیز و نامطلوبی تبدیل می شود!
در ادامه مقاله، ما فواید عظیم حجاب را برای زن ها و برای اعضاء خانواده ها و مجموعاً جوامع انسانی متذکر خواهیم شد. اما اینکه شما نوشته اید: «هیچ حکم دیگری تا این حد زندگی آن ها را تحت تأثیر قرار نمی دهد» در پاسخ به این مطلب عرض می کنیم که درست است که حجاب تأثیرات زیادی در زندگی زن و ارزش های شخصی و اجتماعی او دارد، اما جهات دیگری را هم باید در این زمینه در نظر گرفت و آن رفتارهای مرد و زن با یکدیگر و در داخل منزل و خارج از آن است. منظور این است که اهمیت حجاب و نقش آن در زندگی انسان ها قابل انکار نیست، اما مشکلات دیگری هم در موضوع زندگی انسان ها و بالخصوص زن ها وجود دارد که لازم است آن ها هم مورد توجه قرار بگیرد مثل اینکه کسانیکه اقدام به ازدواج می کنند و حتی قبل از آن، لازم است در جهت انتخاب و مهمتر از آن درباره نحوه رفتار با همسر، آموزش ببینند. و حداقل با مقداری روانشناسی عمومی و روانشناسی جنس مقابل آشنا شوند.
اما اینکه نوشته اید «آیا لازم نیست موضوعی به این حد از اهمیت بصورتی واضح تر و با تفصیل بیشتر در قرآن بیان می شد» در پاسخ این بخش از سؤال شما عرض می کنیم: مسلّماً موضوع حجاب در قرآن ذکر شده و با اهمیت خاصی مورد توجه قرار گرفته است! و بطور کلی هر چیزی که در قرآن مجید ذکر شده است، دارای اهمیت زیادی است. اما می دانیم که در قرآن مجید و ظواهر الفاظ آیات اشاره ای اجمالی به احکام تکلیفی شده و تفصیل آن ها به بیان پیامبر خدا موکول شده و این روش در سر تا سر قرآن به چشم می خورد و در مورد همه احکام تکلیفی و در رأس آن ها عبادت عظیم نماز و روزه و حج و زکات هم، همین روش برقرار است. در حالیکه نماز در رأس اعمال عبادی قرار دارد و هر روز چند مرتبه بجای آورده می شود و از اهمیت بسیار زیادی نسبت به عبادات دیگر قرار دارد.
مشکل در مورد حجاب نحوه طرح آن در قرآن مجید نیست که بصورت اجمالی یا تفصیلی ذکر شده باشد، و بلکه مشکل در نحوه آموزش آن به زنان و دختران و مجموعاً موقعیت آن در فرهنگ جوامع مختلف و در جامعه خودمان است! و اگر این آموزش مطابق معیارهای علمی و روش صحیحی انجام بگیرد، آثار بسیار مطلوبی ایجاد خواهد کرد.
اما متأسفانه در این زمینه و خیلی از احکام دیگر آموزشی با اصول صحیح و تأثیر گرفته از روش آموزشی قرآن مجید و شخص رسول اکرم- صلّی الله علیه و آله و سلّم- و امامان معصوم- علیهم السلام- به کار بسته نمی شود و اگر این کار یعنی آموزش حکمت و فواید حجاب با روش عالمانه و کارشناسانه انجام بگیرد، عموم بانوان از آن استقبال خواهند کرد، چون در آن روش ثابت خواهد شد که فواید حجاب عمدتاً عاید خود زن ها می شود.
اما اگرچه این بحث و کمال آن احتیاج به نوشتن کتاب ها و مقالات مستقل و ساختن فیلم ها و نمایشنامه هائی دارد، اما در حد پاسخ به این سؤال و امثال آن به ذکر جهاتی از آن بصورت فشرده می پردازیم و به توضیح چند نکته در این زمینه اکتفاء می کنیم.
۱-آموزش احکام عبادی و در جهاتی هم آموزش معارف دینی- بطور کلی- غالباً با امر و نهی و ذکر واجب یا حرام بودن انجام می گیرد، در حالیکه این نوع آموزش
اولاً : عمومیت ندارد و در همه آموزش ها نتیجه مطلوبی ندارد. ثانیاً: متناسب با سنین کمال عقلی در انسان ها است و نه سنین نوجوانی و اوائل سن تکلیف. درست است که احکام تکلیفی «تعبّدی» است و انسان ها مکلّف هستند که آن ها را جهت انجام فرمان خداوند بجای آورند، اما روش آموزش آن برای جوانان و نوجوانان و انسانی که تازه با معارف دینی آشنا شده اند، باید با اصول شناخته شده ای همراه باشد.
آنچه بعضی از دختران جوان و بانوانی که ازدواج کرده اند و دارای همسر و فرزند هستند، احساس سنگینی می کنند و نسبت به آن بی رغبتی نشان می دهند، اصل حجاب و پوشش باوقار و متین نیست، بلکه عامل آن بی رغبتی و بی اعتنائی یا مخالفت، روش کار آموزش دهنده ها مثل والدین و بستگان و یا معلمان و مربیان و یا مأموران و مجریان قوانین است! و این موضوع در ادامه بحث روشن خواهد شد.
۲-در قرآن مجید روش آموزشی خاصی به کار بسته شده که مبتنی بر علم نامحدود خداوند و روحیات و صفات فطری انسان است و به کار بردن آن روش موجب پیدایش علاقه و اشتیاق در انسان ها و جاذبه های روحی عمیق در آن ها نسبت به آموزش های دینی و احکام تکلیفی خواهد شد. چون احکام دینی از اراده و علم و الطاف و محبت خداوند نشأت می گیرد و انسان ها ذاتاً و فطرتاً به آن ها علاقه مند و دارای اشتیاق هستند.
۳-در نظام آموزشی دینی ارکان اصلی و اولیه بر روی «عقاید» قرار گرفته است و نه «احکام» و تکالیف و رکن بعدی «اخلاق دینی» است که البته با احکام و تکالیف هم ارتباطی و اتصالی دارد و مرحله بعدی و آخری و به بیان دیگر رکن بعدی احکام تکلیفی است. اما متأسفانه در نظام های آموزشی متداول این ترتیب رعایت نمی شود- البته اگر آموزش ها نظامی داشته باشد- و غالباً احکام تکلیفی مورد توجه قرار می گیرد و با تأسّف شدید در حوزه های علمیّه و علوم دینی هم این روش متغایر با روش بکار رفته در قرآن مجید و سیره شریف رسول اکرم- صلّی الله علیه و آله و سلّم- و ائمّه معصومین – علیهم السلام- برقرار است.
۴-در نظام زندگی امروزی ما، آموزش انسان ها که در اصل کار خداوند- جلّ جلاله- و پیامبران خدا و امامان معصوم- علیهم السلام- است به دست افراد عادی افتاده که خود آن ها هم به آموزش مطلوب احتیاج دارند. درست مثل اینکه دو نفر انسان که در ضمن مسافرت وارد شهری شده اند که هیچگونه آشنائی با آن ندارند و غریب هستند، یکی راهنمائی دیگری را بعهده بگیرد! این معلمان ناآشنا به روش آموزش احتمال دارد انسان های دلسوز و مهربان و خیرخواهی باشند، اما نباید به جایگاه پیامبران خدا و رهبران آسمانی تکیه بزنند.
منظور از این راهنماها و آموزش دهنده ها پدر و مادرها و سایر بستگان نزدیک و معلمان و نویسندگان و بطور کلی تأثیر گذاران در فرهنگ جامعه است.البته محبت والدین نسبت به فرزندان و زحمات طاقت فرسای آن ها و اخلاص معلمان دلسوز و زحمتکش قابل تحسین و قدردانی است و منظور این نیست که آن ها در وظایف خود کوتاهی می کنند، و بلکه منظور این است که آن ها باید واسطه آموزش باشند و جوانان و نوجوانان و کودکان را با معلمان آسمانی آشنا کنند و بین آن ها و آن معلمان ارتباط برقرار کنند.
تمام این نکات احتیاج به توضیحات مستدلی دارد که آن را به فرصت مناسبی موکول می کنیم و فقط یک نکته ضروری در موضوع مورد بحث را با مثال هائی توضیح می دهیم و آن اینکه:
اگر بجای صرفاً امر و نهی و گفتن اینکه حجاب برای زن ها و دختران واجب است و اینکه حدود حجاب کدام است! روشی در آموزش حجاب به کار بسته شود که متضمّن بیان فواید و ارزش های آن باشد، آثار و نتایج بسیار گرانبهائی حاصل خواهد شد.لازم است در این زمینه و برای حصول این هدف مقدس و مفید به دو گروه از جنس زن یکی بانوان ازدواج کرده و دارای همسر و دیگری دخترانی که هنوز ازدواج نکرده اند این تذکرات داده شود.
فواید حجاب برای بانوان
اما در مورد گروه اول لازم است گفته شود: شما از بی اعتنائی به حجاب و ناقص بودن آن یا ترک آن در بعضی مکان ها چه سودی می برید؟ یعنی با صرف نظر از اینکه در جامعه ما و بعضی جوامع دیگر حجاب و یا نوعی از آن اجباری است و یا با روش نادرست و خشن و غیر محترمانه ای به زن ها تذکر داده شده، یعنی، بدون در نظر گرفتن روش برخورد مردم یا مجریان قوانین و بطور خالص این موضوع را در نظر بگیریم.
سؤال این است که سود و فایده ای که زن های دارای همسر از نداشتن حجاب می برند کدام است؟در حالیکه جهت دیگر موضوع اهمیت بسیار زیادی دارد و آن اینکه وقتی بی حجابی در یک جامعه رواج پیدا کند و عده ای از زن ها با پوشش غیر معقول در اجتماعات حضور یابند چه کسی تضمین خواهد کرد که توجه مردان جامعه به همسر خودشان اختصاص یابد و به دیگران توجهی از آن نوع خاص متداول پیدا نکنند؟!
اگر از این گروه از بانوان سؤال شود که آیا شما دوست دارید همسرتان در خیابان ها و محل کار و اجتماعات مختلف بدون حضور شما و یا با حضور شما به زن های دیگر توجه کند و در نتیجه احتمالاً کشش و گرایشی نسبت به آن ها پیدا کند و یک وقت به خود شما یعنی همسر قانونی و شرعی خود بی اعتناء باشد، کدام زن عاقلی این را می پذیرد؟!
یعنی وقتی یک خانم دارای همسر چه در حضور همسرش چه در غیبت او حاضر می شود حجاب خود را بردارد و مردان اجنبی او را بدون حجاب ببینند، طبعاً نباید ناراحت شود از اینکه همسر او هم به زن های اجنبی نگاه کنند! اما آیا وضعیت به همین صورت است. آیا در یک اجتماعی و یا در خیابان و پارک و امثال آن ها یک مرد به همسرش بگوید ببین آن خانم چقدر زیبا است و چه لباس زیبائی پوشیده، آیا همسرش ناراحت نمی شود؟! آیا او همسر خودش را تحسین می کند و از این رفتار او خوشحال می شود؟!
سر انجام اینکه علاقه ما به اتمام این بحث در این مقاله و اکتفاء به جوابی فشرده برای این سؤال به نتیجه مطلوب نرسید و ناچار هستیم بحث را ادامه بدهیم، بالخصوص که سؤالات دیگری هم در این زمینه بعمل آمده است. پس بقیه بحث را در بخش بعدی با تغییری در عنوان آن ادامه می دهیم. ان شاء الله تعالی.
۱۳۹۷/۷/۱۶
الیاس کلانتری