کلام ایام – ۸۷، شکوه عظیم حج و عید قربان

شکوه عظیم حج و عید قربانکعبه امروز سایه ندارد

حج در فرهنگ دین توحیدی عبارت است از زیارت خانه خدا یعنی کعبه در زمان معینی از سال. کعبه در داخل مسجدالحرام در شهر مکه قرار دارد. این عبادت از زمان حضرت ابراهیم (علیه السلام) و در شریعت او تشریع شده است و از مشترکات شریعت های آسمانی است و در شریعت اسلام در موقعیت بسیار رفیعی قرار گرفته است.

رفتن بسوی خانه خدا و قصد زیارت آن برای مسلمین در صورت داشتن استطاعت یکبار در طول عمرشان واجب است، این عبادت عظمت خاصی دارد بطوریکه خودداری از آن برای کسانیکه استطاعت این سفر را داشته باشند، نوعی کفر تلقّی شده است.

خداوند می فرماید:

«وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيهِ سَبِيلًا وَمَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِیّ عَنِ الْعَالَمِينَ» (آل عمران/۹۷) یعنی برای خداست بر عهده انسان ها حج آن خانه، برای کسی که استطاعت ]برای رفتن به آن جا را[ داشته باشد، و هر کس کفر بورزد همانا خداوند از عالمیان بی نیاز است.

این عبادت جاذبه خاصی برای انسان ها دارد، بطوریکه آن جاذبه عظیم مشکلات این سفر را تحت الشعاع خود قرار می دهد و انسان ها از نقاط مختلف عالم با اشتیاق فراوان جهت انجام آن به شهر مکه سفر می کنند. خداوند می فرماید:

«وَأَذِّنْ فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ يأْتُوكَ رِجَالًا وَعَلَى كُلِّ ضَامِرٍ يأْتِينَ مِنْ كُلِّ فَجٍّ عَمِيقٍ» (الحج/۲۷) یعنی موضوع حج را بین مردم اعلام کن، تا آن ها پیاده، و سوار بر شترهای لاغر شده بسوی تو بیایند. این آیه ظاهراً نقل کلام خداوند به حضرت ابراهیم (علیه السلام) است و مشتمل بر تشریع عبادت حج! و بطور ضمنی از آن بر می آید که خداوند در این خانه یعنی کعبه و در این عبادت یعنی حج، جاذبه خاصی قرار داده است و این جاذبه یک موضوع عادی نیست. و این جاذبه عظیم معنوی، انسان ها را از راه های دور و نزدیک و از نقاط مختلف عالم بسوی شهر مکه و خانه خدا جهت انجام این عبادت می کشاند.

ذکر موضوع شترهای لاغر شده، کنایه از آمدن زائران خانه خدا از نقاط دور است و سمبلی است برای این اشتیاق، و ظهور جاذبه خاص خانه خدا و عبادت مورد نظر.

عده زیادی از انسان ها در فرصت های حاصل شده از این سفر و در طول اقامت خود در مکه و نقاط مربوط به آن یعنی عرفات و مشعرالحرام و مِنا و مجموع مناسک حج در معرض جاذبه های خاص آن قرار می گیرند و تحولات عظیمی در آن ها بوجود می آید.

کعبه اولین خانه ای است که برای انسان ها جهت عبادت خدا ساخته شده است و طبق قوانین شرعی کسی که به آنجا پناه ببرد از امنیتی برخوردار می شود. خداوند می فرماید:

«إِنَّ أَوَّلَ بَيتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبَارَكًا وَهُدًى لِلْعَالَمِينَ-  فِيهِ آياتٌ بَينَاتٌ مَقَامُ إِبْرَاهِيمَ وَمَنْ دَخَلَهُ كَانَ آمِنًا» (آل عمران/ ۹۶-۹۷) یعنی اولین خانه ای که ]جهت عبادت خدا[ برای انسان ها قرار داده شده، همان است که در مکه قرار دارد و مبارک است و هدایتی است برای عالمیان، در آن نشانه های روشنی است، و مقام ابراهیم، و هر کس در آنجا وارد شود در امان است.

ظاهراً ساختن بنائی بعنوان خانه خدا در زمان حضرت ابراهیم (علیه السلام) و بدست او با کمک فرزندش اسماعیل (علیه السلام) انجام گرفته است. خداوند می فرماید:

کلام ایام - 242، عید غدیر، عید اکمال دین و اتمام نعمت خداوند
بخوانید

«وَإِذْ يرْفَعُ إِبْرَاهِيمُ الْقَوَاعِدَ مِنَ الْبَيتِ وَإِسْمَاعِيلُ رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّكَ أَنْتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ» (البقرة/۱۲۷) یعنی هنگامی که ابراهیم و اسماعیل پایه های خانه ]خدا[ را بالا می بردند می گفتند پروردگارا از ما بپذیر به حقیقت تو سمیع و علیم هستی.

اما طبق بعضی از احادیث، محل خانه خدا و حدود آن قبلاً تعیین شده بود و به احتمالی از زمان حضرت آدم (علیه السلام) محل خانه مشخص شده بود. حتی طبق بعضی از روایات قبل از خلقت آدم (علیه السلام) ملائکه خیمه ای در محل خانه نصب کرده بودند و دور آن طواف می کردند. و عبادت پروردگار عالمیان در آن مکان مقدس از ناحیه ملائکه برقرار بود.

در سیره شریف رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) و ائمّه معصومین (علیهم السلام) خانه خدا، یعنی کعبه و مسجدالحرام – که کعبه در داخل آن قرار گرفته است-، حرمت عظیمی دارند. تا جائیکه حضرت سیدالشهداء امام حسین (علیه السلام) جهت حفظ حرمت آن خانه چند روز قبل از عید قربان از مکه خارج شد و از امنیتی که بطور متعارف در آن شهر مقدس داشت صرف نظر کرده و از آن فاصله گرفت. و در مقابل اصرار بعضی از بستگانش و طرفدارانش جهت خودداری از خروج، اشاره کرد به اینکه نمی خواهد با اقامت در حرم موجب شکستن حرمت آن شود. چون احتمال درگیری با عمال حکومت یزید در ضمن مناسک حج و در شهر مکه وجود داشت.

 در مورد جلالت و حرمت خانه خدا و عبادت باشکوه حج کتاب های فراوانی نوشته شده و لازم است در این زمینه تحقیقات جدید دیگری به عمل آید و آثار و برکات این عبادت عظیم و احکام تکلیفی اختصاصی آن با روش های متناسب با نیازهای امروزی به جهانیان معرفی شود.

روز «عید قربان» که اسم اصلی آن «عید الاضحی» است عالیترین مراتب از عظمت های این عبادت محقّق می شود. و مسلمین برقراری و تحقّق این سنت شکوهمند را جشن می گیرند.

یکی از اجزاء مناسک حج قربانی کردن یک حیوان است مثل شتر یا گاو یا گوسفند و این قربانی برای کسانی که عمل حج بجای می آورند واجب است. و کسانی هم که به حج نرفته اند مستحب است در روز عید حیوانی را قربانی کنند و گوشت آن را بین مردم اعم از همسایگان و بستگان و فقرا تقسیم کنند. قربانی کردن یک حیوان از طرف زائران خانه خدا و دیگران فواید و حکمت هائی دارد، که یکی از آن ها تأمین نیازهای عده کثیری از نیازمندان است.

در ضمن مناسک حج انسان ها در مسیر جریان عظیمی از آثار و برکات «ذکر الله» قرار می گیرند و حلاوت خاص آن را می چشند و اثر جاذبه های آن در روح آن ها باقی می ماند و ای بسا موفق به ذکر الله کثیر در زمان باقی مانده از عمرشان می شوند. در این زمینه در سال گذشته مقاله ای تحت عنوان و شماره «عید ذکر الله کثیر – ۸» در همین سایت (حکمت طریف) در بخش کلام ایام منتشر شد، توصیه می کنیم مقاله مذکور مورد مطالعه قرار بگیرد.

الیاس کلانتری

۱۳۹۵/۶/۲۳

برچسب ها
دکمه بازگشت به بالا
بستن