کلام ایام – ۱۳۳، ماه رمضان ماه برکات بی پایان
کلیات
*برکت به فایده و خیر ثابت و فراوان گفته می شود.
*برکت و رحمت خداوند بطور دائم بالخصوص در ماه رمضان می تواند تمامی نیازهای زندگی دنیوی انسان را تأمین کند.
*مغفرت خداوند عامل پاکسازی روح و از بین رفتن آلودگی های آن و آثار نامطلوب گناهان می شود.
*در آیات متعددی از قرآن مغفرت و بهشت در کنار هم ذکر شده است.
*بشتابید بسوی مغفرتی از پروردگارتان و بهشتی که وسعت آن به اندازه آسمان ها و زمین است.
*فضیلت شب ها و روز ها و ساعات خاص ماه رمضان به چه معناست؟!
*تغییر و تحول در معیارهای اخلاقی در بین ملل مختلف.
**********
در بخش اول این سلسله مقالات در معرفی موقعیت اختصاصی ماه رمضان در بین ماه های سال و بیان اوصاف آن گفته شد که بهترین کلام در عظمت و شکوه و بطور کلی اوصاف ماه خدا با برکات عظیم و وضعیت اختصاصی آن، کلام وجود مبارک رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) است که از طریق امیرالمؤمنین علی و ائمه معصومین (علیهم السلام) نقل شده و بدست ما رسیده است، و بعد از آن مقدمه، شرح و تفسیری را برای آن خطبه مبارک شروع کردیم، و وعده دادیم که بعضی از قطعات آن کلام شریف را با تفصیلی بیان کنیم. قابل ذکر است که آیاتی از قرآن مجید در بیان عظمت ماه رمضان و بطور کلی توصیف آن در خطبه شریف آن حضرت بصورتی لطیف و گاهی بطور صریح مورد توجه قرار گرفته است و در این شرح و تفسیر بعضی از آن آیات مورد بررسی تفصیلی قرار خواهد گرفت. عبارات خطبه جهت سهولت بهره برداری و مراجعات بعدی و ارجاعات، شماره گذاری شده و در این بخش ابتداءً توضیحاتی در تکمیل بحث قبلی می آوریم و بعد از آن از شماره – 3 بحث را ادامه می دهیم:
در اولین عبارت از خطبه آمده است که: «ماه خدا با برکت و رحمت و مغفرت بسوی شما آمد» برکت به فایده و خیر ثابت و فراوان گفته می شود یعنی فایده و خیری که قطع نمی شود و حالت استمرار دارد. یعنی در این ماه فواید عظیمی به بنده ها عطا می شود، فوایدی که ثابت است و قطع نمی شود.
همچنین انسان ها در این ماه علاوه بر بهره مندی از جریان رحمت متعارف و متداول همیشگی، از مراتب برتری از رحمت خداوند هم بهره مند می شوند، که اختصاص به این ماه دارد. و باز علاوه بر بهره مندی از مغفرت خداوند در مرتبه و سطح متعارف، در این ماه عظیم انسان ها مشمول مغفرت خداوند در مرتبه خاصی هم قرار می گیرند. برکت و رحمت اختصاصی ماه رمضان می تواند تمامی نیازهای زندگی دنیوی انسان را تأمین کند و محرومیت ها و کمبودها را از بین ببرد و بلاهای عظیم را از او دور کند. و عامل سعادت ابدی در آخرت باشد. وقتی انسان در حوزه رحمت خاص خداوند قرار می گیرد، در حقیقت وارد پناهگاه محکم و امنی شده است که هیچ حادثه ای نمی تواند آرامش و آسایش او را از بین ببرد.
مغفرت خداوند عامل پاکسازی روح و از بین رفتن آلودگی های آن و آثار نامطلوب گناهان می شود. و انسان شایستگی ورود به بهشت و سعادت ابدی را پیدا می کند. در آیات متعددی از قرآن مغفرت و بهشت کنار هم ذکر شده است از جمله:
الف: «يغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَيدْخِلْكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ وَمَسَاكِنَ طَيبَةً فِي جَنَّاتِ عَدْنٍ ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ» (الصف/۱۲) یعنی تا گناهان شما را مورد غفران قرار دهد و وارد کند شما را در باغ های بهشتی که نهرهائی در آن ها جریان دارد و مساکن ]و منازل[ پاکی در بهشت های همیشگی، و آن است رستگاری عظیم.
ب: «وَاللَّهُ يدْعُو إِلَى الْجَنَّةِ وَالْمَغْفِرَةِ بِإِذْنِهِ» (البقرة/۲۲۱) یعنی خداوند دعوت می کند بسوی بهشت و مغفرت، با اذن خودش.
ج: «وَسَارِعُوا إِلَى مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِينَ» (آل عمران/۱۳۳) یعنی سرعت بگیرید (بشتابید) بسوی مغفرتی از پروردگارتان و بهشتی که وسعت آن به اندازه آسمان ها و زمین است و آماده شده است برای متقین.
د: «أُولَئِكَ جَزَاؤُهُمْ مَغْفِرَةٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَجَنَّاتٌ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَنِعْمَ أَجْرُ الْعَامِلِينَ» (آل عمران/۱۳۶) یعنی پاداش آنان مغفرتی از جانب پروردگارشان است و باغ های بهشتی که نهرها در آن جاری است، و چه نیکو است پاداش اهل عمل.
پس مغفرت خداوند در ماه رمضان که مرتبه خاص و متعالی تر از آن است، می تواند عامل ورود به بهشت شود، یعنی جریان عظیم مغفرت اختصاصی ماه رمضان و ساعات خاصی از آن مثل وقت سحر و افطار موجب بهشتی شدن انسان می شود.
۳- «شَهرٌ هُوَ عِندَ اللّه ِ أفضَلُ الشُّهورِ ، وَأیّامُهُ أفضَلُ الأَیّامِ ، ولَیالیهِ أفضَلُ اللَّیالی ، وساعاتُهُ أفضَلُ السّاعاتِ» یعنی آن ماهی است که نزد خداوند برترین ماه ها است و روزهایش برترین روزها و شبها و ساعاتش برترین شب ها و ساعت ها است. در این عبارت علاوه بر اصل موضوع برتری ها و عظمت ها و برکات ماه رمضان، اشاره به نکته لطیف و دقیق دیگری هم شده است و آن اینکه علاوه بر برکات عمومی ماه رمضان، شب ها و روزها و ساعات خاصی از آن دارای موقعیت و وضعیت ممتازی هم می باشند. بطوریکه رحمت و برکت خاصی یا در مرتبه متعالی تری در بعضی از روزها و شب ها و ساعات نسبت به روزها و شب ها و ساعات دیگری جریان می یابد. بعنوان نمونه: در بعضی از روایات نقل شده است که خداوند در وقت سحر و افطار عده زیادی از انسان ها را از مجازات گناهانشان معاف می کند و آن ها را مورد غفران قرار می دهد و وارد بهشت می کند! یا ثلث آخر شب زمان مناسب تری برای راز و نیاز با پروردگار و استجابت دعاها است. یا روزه دار از وقتی روزه را شروع کرد تا وقتی که افطار کند، دعاهایش مستجاب می شود. و بلحاظ تفاوت روزها و شب ها و ساعات خاص، دعاهای مخصوصی از ائمه معصومین (علیهم السلام) نقل شده و توصیه شده است که آن دعاها در زمان های خاصی خوانده شود.
نکته دیگر اینکه آن حضرت فرمود این ماه یعنی رمضان در نزد خداوند افضل ماه ها است!!! یعنی علاوه بر معیارهای متداول بین انسان ها، برای بررسی موقعیت اشیاء و ارزش گذاری آن ها، معیارهای دیگری هم باید مورد توجه قرار بگیرد و آن معیارهای الهی است!!!
گاهی در عرف گروهی از انسان ها یا زمان های خاصی یک شئی یا یک عمل، شئی یا عمل ارزشمندی تلقی می شود، اما همان شئی یا همان عمل در بین گروه دیگری از انسان ها و یا زمان دیگر بی ارزش و پیش پا افتاده محسوب می شود. یعنی در یک زمان انسان ها را بجهت رفتار خاصی مورد مدح و تحسین قرار می دهند، اما در زمان دیگر و در جامعه دیگر انسان ها از ناحیه همان رفتار، مورد نکوهش و سرزنش و انتقاد قرار می گیرند!
بعنوان مثال: در زمان های قدیم در بین بعضی از اقوام از جمله عرب ها ازدواج یک عمل ممدوح و ارزشمند تلقی می شد و ازدواج ها موجب برقراری صلح ها و دوستی ها و از بین رفتن کینه ها و عداوت ها بین اقوام می شد، و اگر مردی از یک قوم و قبیله و شهر با زنی از قوم و قبیله و شهر دیگری ازدواج می کرد، این رفتار او یک عمل بزرگوارانه و محبت آمیز و نشانه دوستی و تمایل به صلح تلقی می شد! اما امروزه بین بعضی از ملت ها و بعضی از مردم این رفتار با وجود قداست و ارزش زیاد آن، یک رفتار بی ارزش و پیش پا افتاده محسوب می شود، تا جائی که عده ای انسان ساده لوح و یا جاهل یا مفرض شریفترین و بزرگوارترین انسان ها مثل پیامبران خدا را بجهت ازدواج های آن ها مورد انتقاد قرار می دهند. در سیره شریف پیامبر اکرم اسلام می خوانیم که آن بزرگوار گاهی با یک ازدواج مانع بوجود آمدن جنگ ها و کشتارها و موجب آزاد شدن صدها و هزارها اسیر شده بود و همچنین آن بزرگوار عامل به جریان افتادن محبت ها و از بین رفتن کینه ها و عداوت ها از این طریق بین اقوام و قبائل مختلف می شد.
همچنین ازدواج های آن حضرت عامل تکریم زن ها و به جریان افتادن حقوق ضایع شده آن ها، شد و این تکریم بعداً به فرهنگ و اخلاق ملل دیگر نیز منتقل شد. اما امروزه عده ای مفرض یا جاهل از این عمل ممدوح، انتقاد می کنند!
در کلام مورد بحث، رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود این ماه در نزد خداوند، افضل ماه ها است. یعنی در این ماه، هم به لحاظ جریان یافتن رحمت و برکت زیاد از طرف خداوند در این ظرف زمانی یعنی رمضان، و هم بلحاظ آثار عبادات و اعمال انسان ها و ثواب عظیمی که به آن ها عطا می شود، فضیلت هائی وجود دارد که از علم و ادراک عادی انسان ها پنهان است و آن عظمت ها نزد خداوند قرار دارد و انسان ها در عالم دیگر آن ها را مشاهده و دریافت خواهند کرد.
الیاس کلانتری
۱۳۹۶/۳/۶