کلام ایام – ۲۰۲، ماه رمضان و اوصاف آن در کلام رسول خدا( صلی الله علیه و آله)

hou18056

بخش اول

کلیات

*ماه رمضان زمان باز شدن درب های آسمان.

*رمضان ماه برکات بی پایان.

*زمان ها و مکان های متناسب با انتشار رحمت خاصه خداوند.

*رحمت و برکات خداوند در ماه رمضان برای عموم انسان ها.

*برکات ماه رمضان برای اهل ایمان.

*آثار اعمال مخصوص ماه رمضان برای مؤمنین.

*تکریم خداوند- جلّ جلاله- از ماه رمضان در آیات قرآن.

*راه جبران محرومیت کسانیکه قادر به گرفتن روزه نیستند.

*نَفَس هائی که تسبیح خدا محسوب می شود و ثواب این عبادت عظیم را دارد.

*حتی خواب اهل ایمان در ماه رمضان عبادت محسوب می شود.

*تلاوت یک آیه در ماه رمضان پاداشی معادل یک ختم کامل قرآن در ماه های دیگر را خواهد داشت.

* * * * * * * * * *

در ماه رمضان دو سال قبل مقالاتی تحت عنوان کلی:«ماه رمضان زمان باز شدن درب های آسمان» در شش بخش در ردیف« کلام ایام» در همین وب سایت منتشر شد.

محور مباحث در آن سلسله مقالات جلالت و عظمت و موقعیت خاص ماه رمضان و نزول برکات خاص از عالم ربوبیت به فضای زندگی انسانها بود! و عناوین ذیل مورد توجه بیشتری قرار گرفت:

۱ـ غفران خداوند برای بندگان در ماه رمضان

۲ـ ماه رمضان و عبادت شکوهمند روزه

۳ـ ارتباط ماه رمضان با قرآن مجید

۴ـ ماه رمضان و دعاهای آن(۱)

در سال گذشته هم در فرصت ایام این ماه عظیم یک سلسله مقاله تحت عنوان:

« رمضان ماه برکات بی پایان در ۸ بخش نوشته شد(۳) چون مباحث آن مقالات در مورد اوصاف کلی ماه مبارک رمضان است و اختصاص به سال و زمان معینی ندارد.

توصیه می کنیم در این ایام که وارد این ماه مبارک شده ایم، آن مقالات مورد مطالعه قرار بگیرد و ما وارد مباحث دیگری در عظمت این ماه بشویم! هم بصورت طرح مباحث جدید و هم تفصیل مباحث قبلی و توضیح وجوه دیگری از آنها !

در مقالات سال قبلی خطبه مشهور رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ در توصیف ماه رمضان و توضیح بعضی از نکات آن محور مباحث قرار گرفت و مجدداً متذکر ضرورت مطالعه آن مباحث می شویم و در این مقالات جهت دیگری از موضوع کلی « ماه رمضان» و « حکمت و علت روزه رفتن» در آن و  حکمت « اشتغال به ذکر الله کثیر» در آن را تحت عناوین هفتگانه ذیل مورد بحث قرار می دهیم:

۱ـ موقعیت رفیع ماه رمضان و ایام و ساعات آن

۲ـ حکمت روزه گرفتن در ماه رمضان

۳ـ علت حرمت و ممنوعیت خوردن و آشامیدن در حال روزه

۴ـ حیات جانداری و حیات انسانی

۵ـ خانه ساختن در زمین دیگران

۶ـ حکمت قرائت قرآن بصورت کثیر در ماه رمضان

۷ـ فواید و آثار دعاهای ماه رمضان

موقعیت رفیع ماه رمضان و ایام و ساعات آن

از ماه رمضان در معارف و آموزشهای آسمانی تجلیل عظیمی به عمل آمده و در رأس آنها آیاتی از قرآن مجید و خطبه مشهور رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ قرار دارد. خداوند می فرماید:

« يا أَيهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيكُمُ الصِّيامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ»(البقرة/۱۸۳) یعنی :ای کسانیکه ایمان آورده اید، روزه برای شما مقرر و معین شد، همچنانکه به اقوام و ملتهای قبل از شما مقرر شده بود، باشد که [ از ناحیه روزه گرفتن] ملتزم تقوا شوید [ و در شما تقوا به وجود بیاید] . مراد این است که روزه یک حکم عمومی خداوند است برای همه امت ها و پیروان همه شریعت ها و از مشترکات ادیان ـ شریعت های ـ آسمانی است و از عبادات اصلی آنها است.

در آیات بعدی کسانیکه مریض هستید و یا در حال مسافرت، از این حکم مستثنی شده اند.یعنی کسانیکه روزه گرفتن برای آنها ضرر دارد. که آنها لازم است بعد از بهبودی و رفع عذر و یا مسافران در ایام دیگری روزه ساقط شده را باید جبران کنند و روزه بگیرند  و حتی کسانیکه عذر آنها از ناحیه مریضی برقرار است و روزهای دیگری هم نمی توانند بگیرند و در اثر روزه دچار مشقتی می شوند، موظف هستند که برای هر یک روزه از روزه ترک شده ماه رمضان، مقداری طعام به مساکین بدهند و اشاره شده است به اینکه تصور سطحی عده ای در مورد روزه صحیح نیست و دستور به روزه گرفتن و طبعاً محرومیت از خوردن و نوشیدن در حال روزه، موجب سهولت زندگی و آسایش خواهد شد نه سختی و محرومیت .

در ضمن آیات به عظمت دیگری از این ماه شریف اشاره شده و آن نزول قرآن کریم در این ماه است و بعد ار آن موضوع دعا و تقرب به خداوند و اینکه پروردگار عالمیان به انسانها و بندگان خود نزدیک است، مورد تذکر قرار گرفته است.

این نحوه بیان موضوع اصل روزه و حکم خاص کسانی که قادر به آن نیستند و نزول قرآن مجید و موضوع دعا و بیان یکی از شرایط استجابت آن و یا اصل شرایط استجابت و تحقق «دعا» نشانه هائی از جلالت موضوع روزه است.

در کلام مشهور حضرت رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ طبق نقل امام امیرالمؤ منین علی ـ علیه السلام ـ ار آن حضرت اوصاف جامع این ماه عظیم ذکر شده و ما مجدداً در این مقاله بخشی از خطبه شریف را جهت استناد مباحث به آن ذکر می کنیم:از امام امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) نقل شده است که فرمود: رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) روزی برای ما خطبه ای خواند و فرمود:

«أَیهَا النَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَیکمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَکةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ شَهْرٌ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ أَفْضَلُ الشُّهُورِ وَ أَیامُهُ أَفْضَلُ الْأَیامِ وَ لَیالِیهِ أَفْضَلُ اللَّیالِی وَ سَاعَاتُهُ أَفْضَلُ السَّاعَاتِ وَ هُوَ شَهْرٌ دُعِیتُمْ فِیهِ إِلَی ضِیافَةِ اللَّهِ وَ جُعِلْتُمْ فِیهِ مِنْ أَهْلِ کرَامَةِ اللَّهِ انْفَاسُکمْ فِیهِ تَسْبِیحٌ وَ نَوْمُکمْ فِیهِ عِبَادَةٌ وَ عَمَلُکمْ فِیهِ مَقْبُولٌ وَ دُعَاؤُکمْ فِیهِ مُسْتَجَابٌ فَاسْأَلُوا اللَّهَ رَبَّکمْ بِنِیاتٍ صَادِقَةٍ وَ قُلُوبٍ طَاهِرَةٍ أَنْ یوَفِّقَکمْ لِصِیامِهِ وَ تِلَاوَةِ کتَابِهِ فَإِنَّ الشَّقِی مَنْ حُرِمَ غُفْرَانَ اللَّهِ فِی هَذَا الشَّهْرِ الْعَظِیمِ …»(۱)

یعنی ای مردم، روی آورده است بسوی شما ماه خدا، با برکت و رحمت و مغفرت، آن ماهی است که نزد خدا برترین ماه ها است و روزهای آن برترین روزها و شب های آن برترین شب ها و ساعات آن برترین ساعت ها است.

آن ماهی است که شما در آن به مهمانی خدا دعوت شده اید و در آن از اهل کرامت خدا قرار گرفته اید. نفس های شما در این ماه تسبیح و خواب شما عبادت محسوب می شود. و عمل شما در این ماه قبول و دعای شما مورد استجابت قرار می گیرید، پس از الله، پروردگارتان درخواست کنید با نیت های صادقانه و قلب های پاک، شما را موفق کند به روزه گرفتن در این ماه و تلاوت کتابش، پس شقی [زیانکار و محروم ]کسی است که در این ماه عظیم از غفران خدا محروم شود…

جریان عمومی و عادی رحمت خداوند

از طرف خداوند ـ جل جلاله ـ به اقتضای ربوبیت همه موجودات و در رأس آنها انسانها، جریان رحمتی بصورت عادی در عالم دنیا برقرار است و مطابق آن جریان رحمت،زندگی موجودات و بطور کلی چرخش نظام حاکم بر عالم استقرار یافته است. بعنوان مثال: بطور دائم آفتاب می تابد و آب موجود در دریاها و اقیانوسهاو نهرها و منابع دیگر تبخیر می شود و طبق نظام خاصی آن  آب ها بصورت باران نازل می شود و قطرات آب در زمینهای مختلف جریان می یابد و حیات درختان و گیاهان و جانداران و انسانها در روی زمین برقرار می شود.

به همین صورت قوانین حاکم بر بدن انسان طبق یک نظام قانونمند عادی و متعارف برقرار است. انسان بعضی از مواد موجود در عالم مثل بعضی از گیاهان و گوشت و شیر بعضی از حیوانات را بصورت غذا مصرف می کند و آن ماده غذائی مطابق نظام حیات که از طرف پروردگار عالمیان برقرار شده و « آن به آن » از ناحیه اتصال به اراده و قدرت خداوند ـ جل جلاله ـ استمرار می یابد به اجزاء و اعضاء بدن انسان و انرژی های مختلف تبدیل میشود. و لوازم حیات جسمانی انسان از طریق یک سیستم حیرت انگیز به بافتهای بدن می رسد، و مطابق همان نظام قانونمند ـ که جهاتی از آن شناخته شده ـ اکسیژن مورد نیاز بدن، بدون دخالت اختیاری انسان و بدون هیچ اقدامی خود بخود، از راه تنفس وارد بافت های بدن می شود و همچنین جهات دیگری از این نظام حاکم بر حیات انسان

باز مطابق این نظام قانونمند اگر زخمی در بدن انسان به وجود آید و از قسمت آسیب دیده خون جاری شود، با تشکیل لخته ای خونریزی متوقف می شود و زخم باتکثیرسلولهای پوستی ترمیم می شود.اما اگر زخم به وجود آمده عمیق تر بود و با عفونت پیدا کرد، قرار دادن مواد خاصی روی آن و معالجه از طرق خاصی عامل برطرف شدن زخم و ضایعه به وجود آمده خواهد شد.مثل اینکه: اگر مقداری عسل روی زخمی گذاشته شود موجب ضد عفونی و بهبودی سریع آن خواهد شد.

کلام ایام ـ 489، دعوت به ضیافت بهشتی در ماه خدای سبحان
بخوانید

خلاصه اینکه از طرف خداوند رحمتی بطور مستمر و دائمی در عالم جریان می یابد و نظام عادی زندگی انسانها از طریق آن برقرار می شود. مثلاً آمدن باران بطور عادی در ایامی از سال و رشد گیاهان و درختان و بوجود آمدن میوه ها و ثمرات گوناگون و مواد مورد نیاز انسان در اثر برقراری آن نظام.

اما گاهی رحمت خداوند علاوه بر جریان عادی و متعارف بصورتهای خاصی به فضای زندگی انسانها منتقل می شود مثل آمدن باران زیاد در زمانهای خاصی که نیاز به آن خیلی شدید است مثل فصل بهار و زمان زراعت. یا خواصی که در بعضی گیاهان داروئی قرار گرفته و تحقیقات دانشمندان موجب کشف آن خواص شده و افراد مریض یا مجروح طبق یک روش عالمانه و تجربیات طولانی و کشفیات دانشمندان آن ها را مصرف می کنند. در این صورت بعضی از انسانها علاوه بر بهره مندی از جریان عادی رحمت خدا، از مراتب خاص آن رحمت هم می توانند بهره مند شوند.

یا عده ای علاوه بر بهره مندی از قوانین عادی حاکم بر تابش آفتاب و جریان عادی آب از ناحیه آمدن باران بصورت عادی، می توانند از طریق ساختن سدّها آب فراوان در زمستان و بهار را در آنها ذخیره کنند و در زمان نیاز شدید به آب جهت آبیاری مزارع و باغها از آن بهره برداری کنند و یا در در یاچه سدها به پرورش ماهی ها اقدام کنند و یا از آب ذخیره شده و جریان آن در جهت ایجاد انرژی برق استفاده کنند و امثال آنها.

این بهره برداری نوع اخیر، بهره برداری نوع خاص می باشد و برای همگان و در همه زمانها امکان پذیر نیست و بلکه احتیاج به زمینه سازی و تجربیات و امکاناتی دارد مثل ساختن سدّ با اصول علمی و مهندسی و استفاده  از تجربیات قبلی و امثال آنها

در فضای معنویات و اخلاق و فضائل انسانی و رشد دادن و پاکسازی روح هم موضوع شبیه به موارد مذکور است. همچنان که انسانها می توانند در ایجاد رفاه و آسایش و تحصیل لوازم زندگی برای خود و دیگران از مراتب برتر رحمت خداوند بهره برداری کنند و امکانات زندگی بهتری برای خود و دیگران به وجود آورند. مثل تلاش زیاد برای زراعت در زمان مناسب و بهره برداری از تجربیات اهل فن در ازدیاد محصول و ذخیره سازی آن با روش های عالمانه و کارشناسانه و جلوگیری از ضایع شدن و کم  ارزش شدن آن! همچنان می توانند از موقعیت های خاص و زمانها و شرایط مناسب میزان بهره برداری از نعمت های خاص معنوی خداوند را بیشتر کنند!!!

بعنوان مثال: اگر یک انسان دانشمند و دلسوز و خیر خواه عادی در مقام یک معلم را در نظر بگیریم که بطور عادی و متعارف به آموزشی علمی و اخلاقی عده ای دانش آموز اشتغال دارد. علم و تجربه و اخلاق این معلم بطور عادی در آموزش و تربیت( پرورش) دانش آموزان تاثیراتی ایجاد خواهد کرد. اما اگر آن معلم یک قهرمان اخلاقی و علمی باشد و با تمام جدیت و دلسوزی و خیر خواهی دانش آموزان را تربیت کند و خود او اهل عمل به احکام اخلاق حسنه و شیفته کارمعلمی و خدمت به جامعه باشد ، تأثیرات فعالیت ها و رفتارهای او خیلی بیشتر خواهد بود.

اما اگر یکی از رهبران آسمانی و شخصیت های قدسی در مقام معلمی یک جامعه و یک ملت قرار بگیرد تأثیرات تعالیم و رفتارهای او خیلی بیشتر از سطوح عادی متداول خواهد بود. بعنوان مثال میزان تأثیرات اخلاقی و علمی وجود مبارک پیامبر اکرم ـ  صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ و سایر پیامبران هزاران برابر معلمان عادی بشری و بلکه در سطوحی خارج از حد محاسبات عادی می باشد. و قهرمانی های امیر المؤمنین علی ـ علیه السلام ـ و رفتارهای متعالی او در میدان های جهاد، اخلاص در مقابل پروردگار و ترحم به انسان ها حتی دشمنان و ملاطفت با کودکان و بالخصوص کودکان یتیم و تحمل سختی ها به نفع افراد جامعه دریافت تعالیم پیامبر خدا ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ و انتشار آنها بین انسان ها در سطحی بالاتر از محاسبات متعارف قرار دارد

زمان ها و مکان های متناسب با انتشار رحمت خاصه خداوند

در زمانها و مکانهای خاصی رحمت خداوند در سطوح برتری به سوی فضای زندگی انسانها جریان می یابد.در مکان های خاصی انسان در وضعیت روحی مطلوبی قرار می گیرد مثل باغ ها و کنار درختان زیبا و گل های معطر و نهرهای آب و جمع دوستان و مجالس مهمانی و فضای جشن عقد و عروسی و مساجد و زیارت گاهها و کنار کعبه و در فضای مسجد الحرام. این تغییر وضعیت روحی حاکی از نزول رحمت خاص خداوند و فراوانی آن در آن اماکن است. همچنین در زمانهای خاصی رحمت خداوند بیشتر از حد عادی و متعارف جریان می یابد. مثل زمان آمدن باران و روز تعطیل آخر هفته و اعیاد ملی و مذهبی و زمان وزیدن بادها و زمان انتشار خبر فضائل اخلاقی و قهرمانی عده ای از انسان ها. ماه رمضان و روزها و ساعات آن زمان نزول امواج متعالی از رحمت خداوند است.

جریان رحمت عمومی در ماه رمضان

در ایام و ساعات این ماه پر برکت مرتبه ای از رحمت خداوند در فضای زندگی انسان ها جریان می یابد و قسمتی یا نوعی از آن شامل عموم انسان ها، و نوعی برتر از آن شامل اهل ایمان می شود! در مورد آن مرتبه از رحمت خداوند که شامل عموم انسان ها می شود، می توان گفت: آثار رفتارهای اهل ایمان مثل تغییر در اخلاق آن ها و مهربانی با انسان ها و تمایل بیشتر به انفاق مال به نیازمندان و فضای معنوی که از روزه گرفتن و قرائت قرآن زیاد حاصل شده و پرداخت کفّاره کسانیکه قادر به گرفتن روزه نیستند به فقراء، از آن نوع مورد نظر است و جهات دیگری که جنبه های معنوی خاصی دارد و بحث در مورد آن ها نیازمند فرصت دیگری است.

اما آن مرتبه ای که شامل اهل ایمان می شود بسیار عظیم تر و گسترده تر است و آن هم به دو نوع تقسیم می شود! نوع اول: برکات عمومی این ماه برای اهل ایمان است، اعم از اینکه اعمال خاصی را در این ماه انجام بدهند یا نه مثل اینکه در کلام شریف وجود مبارک رسول خدا- صلّی الله علیه و آله و سلّم- آمده است که فرمود:

«هُوَ شَهْرٌ دُعِیتُمْ فِیهِ إِلَی ضِیافَةِ اللَّهِ وَ جُعِلْتُمْ فِیهِ مِنْ أَهْلِ کرَامَةِ اللَّه أَنْفَاسُکمْ فِیهِ تَسْبِیحٌ وَ نَوْمُکمْ فِیهِ عِبَادَةٌ وَ عَمَلُکمْ فِیهِ مَقْبُولٌ»(۴) یعنی: و آن ماهی است که شما در آن به مهمانی خدا دعوت شده اید و در آن از اهل کرامت خدا قرار گرفته اید، نَفَس های شما در این ماه تسبیح خدا و خواب شما عبادت محسوب می شود. از این بخش از خطبه شریف بر می آید که صِرف ورود ماه مبارک رمضان و اصل حضور اهل ایمان در آن، رحمت و برکاتی برای آن ها خواهد داشت، اعم از اینکه یک مؤمن بتواند در آن ماه روزه بگیرد و یا بجهت مریضی و مسافرت روزه گرفتن در روزهای این ماه برای او ممکن نباشد، اما او علاقه مند و متمایل به روزه گرفتن و قرائت قرآن و اعمال عبادی دیگر باشد!

اما نوع دوم: از برکات اختصاصی ماه رمضان برای اهل ایمان، از نوع آثار و نتایج اعمال معینی است مثل روزه گرفتن با تمام شرایط صحت و کمال آن و خواندن دعاهای مخصوص در ساعات معین مثل وقت سحر و وقت افطار و قبل از افطار و تمام زمان های این ماه و خواندن سوره مبارکه «قدر» وقت سحر و افطار و قرائت قرآن بصورت کثیر در تمام روزها و شب های این ماه و افطاری دادن به روزه داران و انفاق به نیازمندان و استغفار زیاد و اصطلاح اخلاق و رفتار خود و بطور کلی ذکر الله کثیر! همچنین اعمال خاص شب های عظیم قدر و شب های سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم این ماه و توجه به سیره مبارک امام حسن مجتبی- علیه السلام- بلحاظ وقوع تولد شریفش در روز پانزدهم این ماه و سیره شریف امیرالمؤمنین علی- علیه السلام- بلحاظ وقوع حادثه شهادت او در دهه سوم این ماه.

۱۳۹۷/۲/۲۹

۱ـ وب سایت حکمت طریف بخش کلام ایام شماره های :۵۴ ـ ۵۵ ـ ۵۶ ـ ۵۷ ـ ۵۸ و ۶۶

۲ـ همان، شماره های : ۱۳۲ الی ۱۳۹

۳ ـ همان، کلام ایام ـ ۱۳۲،رمضان ماه برکات بی پایان

۴-وسایل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعة، شیخ حرّ عاملی، دار احیاء التراث العربی، بیروت، لبنان، ج ۷، ص ۲۲۷ (خطبه رسول الله- صلّی الله علیه و آله و سلّم- درباره رمضان)

 

 

برچسب ها
دکمه بازگشت به بالا
بستن