۲۷۸- حدّ و مرز اطاعت از والدین و محبت به آن ها کدام است؟!

indexسؤال: یک دیدگاه تازه برای نوشته «103 وظیفه یک فرزند در مقابل بد رفتاری های والدین و ظلم آن ها چیست؟»

واقعاً دیدگاهتان اینه؟ اگر به شما دائم ظلم می کنند حتی نباید به آن ها با خشم نگاه کنی؟ افسانه می بافید؟ یا حرف های قبائلی را که پدر و مادر در آن ها توتم هستند را بیان می کنید طرف بچه اش را میبره می فروشه بعنوان برده بعد بچه باید با عطوفت بهش نگاه کنه؟ طرف جوری زندگی کرده که روح و روان خانواده اش را نابود کرده یا اموال و دارائی آن ها را فانی کرده بعد خانواده و بچه بهش با رحمت نگاه کنند؟ شخص دیگری در عمر بچه اش کوچکترین محبتی بهش نکرده یا شخصیتش را برده زیر سؤال بعد با مهربانی بهش نگاه کنه؟ کمی منطقی باشید.

کلیات

* آیا با پدر و مادری که نسبت به فرزند خود هیچ توجهی ندارند، لازم است خوشرفتاری کرد؟

* وظیفه یک فرزند در مقابل بد رفتاری های والدین و ظلم آن ها چیست؟

* ممنوعیّت نگاه خشم آلود به پدر و مادری که به فرزند خود ظلم می کنند.

* انتقاد پیامبر خدا- صلّی الله علیه و آله و سلّم- از مردی که فقط یکی از دو فرزند خود را بوسید

* اگر والدین از وظایف خود در مورد فرزندان سرپیچی کنند مورد مجازات خدا قرار خواهند گرفت؟

* آیا ظلم والدین به کودکان خود از روی علم و عمد است یا از ناحیه نوعی جهل؟!

* آیا صحیح است که رفتار عده قلیلی از انسان ها مبنای احکام اخلاقی قرار بگیرد؟

* آثار رفتارهای احترام آمیز فرزندان در مقابل والدین بد رفتار

* اصل اخلاقی احترام به والدین و احسان به آن ها در غالب فرهنگ ها و نظام اخلاقی اقوام و ملل مختلف پذیرفته است.

* آیا معیارهای ذهنی یک کودک یا یک نوجوان در مورد رفتارهای والدین همیشه با واقعیات معیارهای متداول بین عقلا مطابقت دارد؟!

* اگر پدر و مادری فرزند خود را از بعضی کارهای مورد علاقه او مثل رفتن به خانه دوستانش بدون نظارت والدین نهی کنند، نسبت به او ظلم کرده اند؟!

* اگر اخلاق دینی نگاه خشم آلود فرزند به والدین خود را جایز اعلام کند، چه وضعیتی در خانواده ها پیش خواهد آمد؟!

* آیا مقابله به مثل فرزند درباره بدرفتاری والدین خود به نفع فرزند است؟!

* آیا تجویز مقابله به مثل برای انسان ها وقتی مورد ظلم واقع شده اند، در مورد والدین هم صدق می کند؟

* نظر عمومی انسان ها درباره والدین و رفتارهای آن ها با فرزندان چیست؟!

* اگر یک معلم از دانش آموزان بخواهد، یک انشاء درباره پدر و مادر بنویسند، آن ها چه چیزی خواهند نوشت؟!

* * * * * * * * * *

پاسخ: اولاً: از لحن دوستانه و محبت آمیز و منطقی شما تشکر می کنیم.

ثانیاً: ظاهراً جنابعالی قبلاً هم در این زمینه مطلبی بصورت سؤال و انتقاد به سایت ما فرستاده بودید و ما به علتی از جواب دادن به آن اشکال خودداری کردیم. اما اکنون جواب سؤال و اشکال شما را عرض می کنیم:

شما از پاسخی که ما برای سؤال مذکور شما نوشتیم گله مند و نسبت به آن معترض هستید و در بیان علت اعتراض خود اشاره ای کرده اید به بعضی پدر و مادرها که نسبت به فرزندان خود ظلمی می کنند و هیچ محبتی به آن ها ابراز نمی کنند. شما و همه عقلا بخوبی می دانید که این نوع رفتارها از پدر و مادرها جنبه استثنائی دارد و شامل عموم پدر و مادرها یا اکثریت آن ها نمی شود. و پاسخ ما نسبت به آن سؤال درباره این نوع رفتارها نمی باشد و شامل موارد عادی و متداول در بین انسان ها می شود.

قطعاً آن نوع رفتارهائی که بعضی از والدین مرتکب آن ها می شود، مجازات عظیم اخروی و حتی دنیوی خواهد داشت. ما قبول داریم که یکی از عوامل نابسامانی زندگی بعضی از انسان ها، رفتارهای ظالمانه یا حداقل جاهلانه والدین آن ها است و این موضوع قابل انکار نیست! دیگر اینکه بعضی از والدین از ناحیه اهمال در تربیت کودکان و کم توجهی به وظایف خود موجب خسران عظیمی هم در زندگی فرزند خود و هم زندگی خودشان می شوند. در ابتدای این نوشته نظر شما را جلب می کنیم به یک مطلب جالبی که نشان دهنده دیدگاه دین خدا در مورد وظایف والدین به کودکان است و آن اینکه یک روز مردی از مسلمین همراه دو کودک خردسال خود به حضور پیامبر اکرم- صلّی الله علیه و آله و سلّم- رسید و در حضور آن حضرت نشسته بود که به هر علتی به کودک کوچکتر خود محبتی ابراز کرد و او را بوسید. پیامبر خدا- صلّی الله علیه و آله و سلّم- با لحنی انتقاد آمیز به او فرمود: چرا بین آن دو مساوات را رعایت نکردی؟! یعنی وقتی یکی از دو کودک خود را بعنوان ابراز محبت بوسیدی لازم بود به دیگری هم این نوع محبت را ابراز کنی و او را هم ببوسی!

ملاحظه می کنید که این مقدار توجه به حقوق کودکان و رعایت مساوات بین آن ها و ابراز محبت را آموزش های دینی وظیفه والدین تلقّی می کند. در اخلاق دینی والدین کودکان آداب و رسومی را لازم است درباره آن ها در نظر بگیرند و وظایفی را انجام دهند و اگر از آن وظایف سرپیچی کردند، مشمول مجازات خداوند قرار خواهند گرفت.

اما این موارد استثنائی از رفتارهای والدین که شما ذکر کردید و امثال آن ها، نباید اصل احترام به والدین و احسان به آن ها را بطور کلی و عمومی نفی کند. شما و هیچ انسان عاقلی منکر زحمات فراوان پدر و مادرها و دلسوزی ها و حتی فداکاری های آن ها نسبت به فرزندان نخواهید بود، اگرچه عده ای از آن ها هم یا بجهت جهل و نادانی یا فساد اخلاقی یا هر علت دیگری نسبت به فرزندان خود عمداً و یا بصورت غیرعمد رفتارهای نادرست و ظالمانه ای را مرتکب می شوند.

شما چرا در این زمینه و در کنار چند مورد رفتار ناشایسته و ظالمانه بعضی از پدر و مادرها، رفتارهای دلسوزانه و محبت آمیز سایر والدین را نسبت به کودکان خود متذکر نمی شوید؟! نهایتاً شما در مقام یک انسان با انصاف و فهمیده و منطقی می توانید پدر و مادرها را در ارتباط با رفتارهایشان درباره کودکان خود به دو قسم تقسیم کنید! قسم اول پدر و مادرانی که عمده امکانات زندگی و وقت و عمر خود را صرف آسایش فرزندان خود می کنند و این گروه در اکثریت قرار دارند. طبعاً این گروه در مقابل رفتارها و زحمات خود، پاداش فراوانی از پروردگارشان دریافت خواهند کرد.

گروه دوم پدر و مادرهائی هستند که در اثر جهل و یا فساد اخلاقی خود به کودکانشان ظلم می کنند و حتی زندگی کودکان خود را عمداً و یا بصورت غیر عمد تباه می کنند! و این گروه هم مشمول عذاب و مجازات خداوند قرار خواهند گرفت! حتماً تصدیق می کنید که این گروه دوم نه همه پدر و مادرها هستند و نه اکثریت آن ها! بلکه گروه قلیلی از آن ها هستندو در این صورت آیا صحیح است که رفتار این گروه که در اقلیّت هم قرار دارند مبنای رفتارهای عمومی و کلی انسان ها درباره پدر و مادرها قرار بگیرد؟!

لازم به تذکر از طرف ما و توجه از طرف شما هست که احکام عمومی اخلاقی و قوانین اجتماعی غالباً ناظر به رفتارها و وضعیت زندگی عموم انسان ها می شود نه عده ای استثنائی و نهایت اینکه در قوانین اخلاقی و اجتماعی موارد خاص را استثناء می کنند و نسبت به آن ها ملاحظاتی در نظر می گیرند و احکام خاصی تعیین می کنند، و احکام و قوانین کلی را به آن موارد استثنائی مبتنی نمی کنند. شما یک بررسی مختصری انجام دهید و ببینید در جوامع مختلف انسانی چه تعدادی از والدین کودک خود را بعنوان برده می فروشند؟! و اگر عده ای تبهکار و فاسد چنین رفتار خائنانه و جنایتکارانه و رذیلانه را انجام دادند، معقول است که عموم مردم احترام به والدین را از فضای فرهنگی جامعه خود حذف کنند و شروع کنند به بدرفتاری با والدین؟!!!

شما اگر می خواهید از موضع دین خدا در زمینه رفتارهای والدین با کودکان مطّلع شوید، به کتاب هائی که در این زمینه نوشته شده مراجعه بفرمائید! بعنوان نمونه در حدیثی از امام صادق- علیه السلام- نقل شده است که موسی- علیه السلام- به خدا عرض کرد کدام اعمال در نزد تو افضل (برتر) است، خدا فرمود: دوست داشتن کودکان! و همانا من آن ها را با فطرت توحیدی آفریده ام و اگر آن ها را از دنیا ببرم از جهت رحمتم آن ها را وارد بهشت می کنم.(۱)

اما اگر شما از آن موضوع ذکر شده که در مقاله مورد نظر درباره خودداری فرزندان از نگاه خشم آلود به والدین تعجب کرده اید و یا ناراحت شده اید، در پاسخ اشکال شما عرض می کنیم که مجموعاً در اخلاق دینی به فرزندان درباره خوشرفتاری با والدین و احترام و احسان به آن ها سفارشات زیادی به عمل آمده، بطوریکه در همان مقاله به بعضی از آن ها اشاره کردیم. و این اصل مهم اخلاقی در غالب فرهنگ ها و نظام اخلاقی اقوام و ملل مختلف عمومیّت دارد. اما خیلی از احکام عمومی علمی و اخلاقی و قانونی استثناء پذیر است. مطلب اصلی در آن مقاله خوشرفتاری فرزندان نسبت به والدین بود! و در اثبات این مطلب و توصیه های به عمل آمده در معارف دینی در این زمینه، حدیثی را از امام صادق- علیه السلام- نقل کردیم که آن حضرت فرمود:

«کسی که به پدر و مادرش نگاه خشم آلودی کند، در حالی که آن دو به او- یعنی فرزند- ظلم هم کرده باشند، خداوند از او ]فرزند[ نمازی را قبول نخواهد کرد.(۲) البته این حدیث ابتداءً و برحسب ظاهر مقداری تعجب انگیز به نظر می رسد و شما اگر از شنیدن آن یا نقل آن در آن مقاله تعجب کرده اید، تا حدّی حق با شما است، اما اگر به توضیحات مناسب درباره آن توجه کنید، شاید تعجب یا ناراحتی شما برطرف شود و آن اینکه: در آن حدیث شریف گفته نشده است که پدر و مادر حق دارند نسبت به فرزند خود ظلم کنند! یا ظلم به فرزند اشکالی ندارد و کار خوبی است! یا گفته نشده که هر ظلمی در این زمینه مورد نظر است! و امثال آن ها. بطور یقین ظلم پدر و مادر نسبت به فرزند نزد خدا مجازاتی خواهد داشت! اما لازم است درباره این حدیث چند نکته مورد توجه قرار بگیرد:

۱-منظور از ظلم در این حدیث چیست؟ ظلم در این حدیث و در این موارد به هر کار غیر عادلانه و منصفانه حتی کارهای بسیار کوچک کم اهمیت هم گفته می شود، همچنانکه در حدیثی که از پیامبر خدا- صلّی الله علیه و آله و سلّم- نقل کردیم آن حضرت رفتار آن مرد را که یکی از کودکان همراه خود را بوسید، مورد انتقاد قرار داد و فرمود چرا مساوات را بین آن دو رعایت نکردی؟! یعنی ظلم در این حد هم مشمول این حدیث از امام صادق- علیه السلام- قرار می گیرد. و مراد از آن طبعاً موارد مورد نظر شما که مثال زده اید نمی باشد.

۲-آیا معیارهای ذهنی یک کودک یا یک نوجوان و یک جوان همیشه با واقعیات و معیارهای متداول بین عقلا مطابقت دارد؟! احتمال دارد یک نوجوان اینکه پدر و مادرش به او اجازه نمی دهند که هر جا دلش خواست برود و با هر کس که خواست معاشرت کند و به مسافرت برود و یا از تحصیل و یا کسب و کار لازم منصرف شود و امثال آن ها را ظلم حساب کند.

122-وقتی خداوند نیازهای ما را می داند، چه احتیاجی به دعا وجود دارد؟!
بخوانید

۳-آیا پدر و مادرها همیشه توجه دارند که رفتارشان نسبت به یکی از فرزندان یا همه آن ها ظلم می باشد و باید آن رفتارها را ترک کنند.

۴-آیا همه پدر و مادرها می توانند در وقت خشم یا خستگی یا ناامیدی یا فقر و امثال آن ها بطور کلی در شرایط غیرعادی  رفتارهای خود را در محدوده قوانین عقلی و شرعی محصور کنند و از رفتارهای ظالمانه در حدّ مثلاً داد زدن و اخم کردن و سرزنش کردن خودداری کنند.

۵-اگر قوانین اخلاقی دینی نگاه خشم آلود فرزند به والدین را جایز اعلام کند، چه وضعیتی در خانواده ها به وجود می آید و به دنبال نگاه خشم آلود چه رفتارهائی از فرزندان و متقابلاً از والدین سرمی زند. فرضاً اگر یک فرزند اجازه یافت در مقابل رفتار ظالمانه والدین به آن ها بی احترامی کند و در نتیجه والدین بد رفتار و ظالم او را از خود و خانه خود طرد کنند و حمایت خود را از او قطع کنند، آیا این وضعیت به نفع آن فرزند خواهد بود؟! آیا بعضی از والدین در آن صورت امکان ندارد که ظلم بیشتری درباره او اعمال کنند، و ده ها و صدها نتیجه زیانبار دیگر.

لازم به تذکر است که در اخلاق دینی اطاعت از والدین محدوده تعیین شده ای دارد و انسان تا وقتی که دستورات والدین مخالف دستورات خدا نباشد مؤظف به اطاعت از آن ها است.

بطوریکه خدای تعالی می فرماید:

«وَوَصَّينَا الْإِنْسَانَ بِوَالِدَيهِ حُسْنًا وَإِنْ جَاهَدَاكَ لِتُشْرِكَ بِي مَا لَيسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا إِلَي مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ»(العنکبوت/۸) یعنی به انسان سفارش کردیم به پدر و مادر خود احسان کند، و اگر آن دو تلاش کردند که برای من چیزی را شریک قرار بدهی که به آن علم نداری، پس از آن ها اطاعت مکن. بازگشت شما بسوی من است، و من به شما خبر خواهم داد از آنچه که عمل می کردید.

۶- اگر کسی در این دستور اخلاقی که امام صادق- علیه السلام- فرموده کمی تفکر و تدبّر کند شاید به این نتیجه برسد که خود این رفتار یعنی خودداری از نگاه خشم آلود به پدر و مادر و هر رفتار غیر محترمانه و ناشایست دیگر درباره آن ها مجموعاً به نفع فرزند هم می باشد بطوریکه شاید آن ها با مشاهده رفتار احترام آمیز فرزند، از بدرفتاری و ظلم خود در حق فرزند پشیمان شوند و خودداری کنند و محبت متقابل بین آن ها جریان یابد.

۷- در تعیین قوانین اجتماعی و احکام اخلاقی عوامل متعدّدی باید مورد توجه قرار بگیرد نه فقط یک طرف قضایا و حوادث و رفتارها. در این زمینه هم همینطور! یعنی لازم است این دستور اخلاقی و موارد مشابه آن از دیدگاه های مختلف ارزیابی شود. شما احتمالاً بدانید که در اخلاق دینی به انسان ها توصیه شده است که در مقابل رفتارهای زننده و سخنان توهین آمیز افراد جاهل، بندگان خدا مؤظف هستند به گفتن سخنان دلپذیر و احترام آمیز! بطوریکه خدای تعالی در کتاب خود می فرماید:

«وَ عِبَادُ الرَّحْمَنِ الَّذِينَ يمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْنًا وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَامًا» (الفرقان/۶۳) یعنی: و بندگان خدای رحمان کسانی هستند که در روی زمین با آرامش راه می روند ]تکبّری ندارند[ و اگر جاهلان آن ها را مورد خطاب قرار دهند، پاسخ خوب و ملایمی به او می دهند. اگر این دستور اخلاقی را هم بخواهیم مورد بررسی و توضیح قرار دهیم، حداقل به همان نتیجه می رسیم که در نکته قبلی گفته شد! و آن اینکه معلوم نیست در این دستور اخلاقی فقط منافع آن شخص جاهل مورد نظر باشد، بلکه شاید نفع بیشتر این رفتار به آن بنده های محترم و متعالی برگردد. چون اگر یک انسان محترم و دارای شخصیت اخلاقی برتر، در مقابل سخنان اهانت آمیز یک جاهل، سخن اهانت آمیزی به زبان آورد، احتمال دارد آن جاهل دچار تحریک عاطفی شود و سخنان ناهنجار دیگری به زبان آورد و مزاحمتی برای آن شخص محترم ایجاد کند، اما وقتی سخنان دلپذیر و احترام آمیزی از آن شخص محترم دریافت کرد، از رفتار نامطلوب خود پشیمان شود و تحت تأثیر اخلاق و رفتار محترمانه او قرار بگیرد و مجموعاً این نوع رفتار زمینه ای مناسب برای تغییر اخلاق و رفتارش ایجاد کند و مجموعاً با آن رفتار بزرگوارانه آن بنده خدای رحمان جلو یک مشاجره و دعوا و رفتار خشن و جاهلانه گرفته شود.

البته انسان مؤمن مؤظف نیست در مقابل بدرفتاری و اهانت دیگران همیشه سکوت کند و یا از حق خود بگذرد و یا حتماً یک رفتار محبت آمیز از خود نشان بدهد، بلکه در شرایط مناسب می تواند مقابله به مثل کند و مزاحمت دیگران را از خود دفع کند، بطوریکه خدای تعالی فرمود:

«فَمَنِ اعْتَدَى عَلَيكُمْ فَاعْتَدُوا عَلَيهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَى عَلَيكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ» (البقرة/۱۹۴) یعنی: پس هر کس به شما تعدّی کرد، به او تعدّی کنید مانند تعدّی او و ملتزم تقوای خدا بشوید، که الله با اهل تقوا است. از این آیه قرآن برمی آید که وقتی انسان مورد ظلم کسی قرار بگیرد می تواند از حق خود دفاع کند و به میزانی که حق او ضایع شده، با شخص ظالم مقابله به مثل کند.

اما آیا حکم اخلاقی این آیه عمومیّت دارد یا نه و همه جا و در هر شرایطی قابل عمل است؟! و اینکه آیا امکان دارد گاهی مقابله به مثل مشکلات را زیادتر کند و یک اختلاف ساده و عادی به یک دعوا و مشاجره خطرناکی تبدیل شود، و یا این دستور شامل حوادثی مثل جنگ می شود و نه رفتارهای عادی انسان ها در داخل جامعه خود و نسبت به بستگان یا شهروندان، این مسائل و امثال آن ها قابل بحث و گفتگو و مطالعه است! و این حکم اخلاقی یعنی «مقابله به مثل» و بعضی دیگر از احکام اخلاقی در شرایط مختلف دارای تفاوت هائی می باشند.

۸- رفتار با پدر و مادرها طبعاً باید متفاوت با دیگران باشد و اگر پدر و مادر دانسته یا نداسته حقی را از فرزند خود ضایع کردند، فرزند حق رفتاری از نوع رفتار با دیگران نخواهد داشت و به لحاظ رعایت حرمت آن ها و زحماتی که در دوران کودکی برای او کشیده اند و به لحاظ دستور خاص پروردگار عالمیان درباره احسان به آن ها و خوشرفتاری و مهربانی نسبت به آن ها فرزند لازم است از مقداری از حقوق خود صرف نظر کند و این کار منافع و فواید فراوان اخروی و دنیوی برای او خواهد داشت.

البته این دستورات عمومی اخلاقی طبعاً شامل بعضی از پدر و مادرهای تبهکار و رفتارهای خائنانه آن ها از نوعی که شما اشاره کرده اید و یا امثال آن ها نمی شود. آن موارد استثنائی حسابش جدا است و احکام خاص اخلاقی و قانونی برای آن ها تعیین شده است.

۹- شما در نوشته خود به بعضی از رفتارهای چند مورد از والدین تبهکار و یا رفتارهای جاهلانه بعضی از آن ها اشاره کرده اید مثل انسانی که بچه اش را بعنوان برده فروخته و یا انسانی که هیچ محبتی به فرزند خودش نکرده و یا شخصیت او را ضایع کرده است و امثال آن ها. ما از شما می پرسیم آیا انصافاً رفتارهای پدر و مادرها در سطح جوامع مختلف و بطور عمومی همین است. یعنی اگر فرضاً یک معلم از دانش آموزان خود بخواهد که یک انشاء درباره پدر و مادر بنویسند و همچنین از یک نویسنده اجتماعی بخواهند مقاله ای درباره پدر و مادر بنویسد همه آن دانش آموزان و یا اکثر آن ها و همچنین آن نویسندگان در نوشته خود خواهند آورد که پدر و مادر موجودی بسیار خشن و خائن هستند که بچه های خود را بعنوان برده می فروشند و به آن ها خیانت می کنند و هیچ محبتی نسبت به کودکان خود ندارند!!! آیا انصافاً این نظرات عمومی مردم در جوامع مختلف نسبت به پدر و مادر است؟!!! و این دیدگاه عموم یا اکثر انسان ها نسبت به والدین است؟! جواب این سؤالات و امثال آن ها روشن است! چرا محبت ها و زحمات و فداکاری های عموم پدر و مادرها- بجز موارد استثنائی و نادر- در این دیدگاه مورد توجه قرار نگرفته است؟!

چرا شب ها تا صبح بیداری مادران کنار فرزند مریض یا گرسنه و مراقبت از او و ملاطفت به او را در نظر نمی گیرید؟! آیا بهتر نبود در این نوشتهِ شما و امثال آن فداکاری آن مادری را که کلیه خود را جهت تهیه جهیزیه برای دخترش فروخت و در حین عمل جراحی از دنیا رفت، مورد توجه و مثال قرار بگیرد؟!

آیا لازم نبود که زحمات مادرانی که با رحلت سرپرست و نان آور خانه ناچار می شوند با کار در خارج از منزل- علاوه بر کارهای خانه- نیازهای مالی فرزندان خود را هم برطرف کنند، ذکر شود.

دختر خانمی از دانشجویان در مشاوره ای که با من داشت، گفت ۱۲ سال است پدر ما از دنیا رفته است، اما در این مدت مادرمان با کار کردن در مزارع برنج و کسب درآمد، و رفتارهای محبت آمیز جوری زندگی ما را اداره کرده است که ما زیاد کمبود حضور پدر را احساس نمی کنیم. او همیشه می گوید تصوّر نکنید که پدرتان از دنیا رفته است! او در این خانه و بالای سر ما و در کنار ما هست و من حضورش را احساس می کنم. ما از شما می پرسیم آیا انصافاً چنین افرادی و یا شبیه به آن ها در جوامع انسانی و جامعه ما وجود دارند یا نه.

 بی تناسب نیست که عرض کنیم مدتی پیش یک مؤسسه فرهنگی در یک برنامه نظرسنجی- ظاهراً تلفنی- از افراد جوامع و کشورهای مختلف درباره زیباترین «کلمه» سؤال کرده بود و حاصل مجموع نظرات و پاسخ ها کلمه «مادر» بود یعنی از نظر اکثریت انسان ها در جوامع مختلف کلمه مادر زیباترین کلمه بود.

۱۰- سرانجام اینکه اگر فرزندی مورد بی مهری و ظلم پدر و مادرش قرار بگیرد و آن رفتار غیر اخلاقی و غیر شرعی آن ها را تحمل کند و نسبت به آن ها بی احترامی نکند، قطعاً مورد محبت زیاد پروردگار عالمیان و پاداش های عظیم اخروی و دنیوی او قرار خواهد گرفت و خدای تعالی ظلمی را که به او شده جبران خواهد کرد. و او لازم است بجای اعتراض و انتقاد از اخلاق دینی، حکمت های آن دستورات را جویا شود و راه های دریافت رحمت بیشتر و پاداش پروردگارش را بشناسد تا حقوق ضایع شده او از ناحیه پدر و مادر بد رفتار از طریق دیگری به او عطا شود.

توصیه می کنیم شما و افراد ناراضی دیگر از این دستورات اخلاقی، مقداری روی این موضوع و موضوعات وابسته به آن فکر کنید و اگر پاسخ ما برای شما قانع کننده نبود از ادامه بحث استقبال می کنیم و از ارسال نظرات جدید شما تشکر می کنیم.

الیاس کلانتری

۱۳۹۷/۱۱/۸

پاورقی ها:

۱-«قَالَ مُوسَى ع يَا رَبِّ أَيُّ الْأَعْمَالِ أَفْضَلُ عِنْدَكَ قَالَ حُبُّ الْأَطْفَالِ فَإِنِّي فَطَرْتُهُمْ عَلَى تَوْحِيدِي فَإِنْ أَمَتُّهُمْ أَدْخَلْتُهُمْ جَنَّتِي بِرَحْمَتِي»، مكارم الاخلاق، ص ۲۳۷

۲-«من نظر الی ابویه…»، اصول کافی، کتاب الایمان و الکفر، باب العقوق، ح ۵، (انتشارات علمیه اسلامیه، ج ۴، ص ۵۰)

برچسب ها
دکمه بازگشت به بالا
بستن