کلام ایام ـ ۲۵۹، نگاه آسمانی به عطایای الهی
کلیات
*بهترین ومفیدترین فعالیت ها در سالروز ولادت و رحلت و شهادت رهبران آسمانی چیست؟!
* مقالات منتشر شده قبلی در تفسیر و توضیح قطعاتی از خطبه مشهور حضرت فاطمه زهرا ( سلام الله علیها)
* علت تعیین عنوان فوق برای این مقالات
* دیدگاه و نظریات پیامبران خدا و امامان معصوم و بطور کلی رهبران آسمانی ـ علیهم السلام ـ درباره دین خدا
* دیدگاه و نظریات دانشمندان آشنا به محتوای معارف دینی و پیروان حقیقی و کامل پیامبران در باره دین خدا
* دیدگاه و نظریات پیروان عادی دین خدا از عامه مردم که به آن ایمان آورده اند و تمایل به انجام دستورات آن دارند.
*دیدگاه و نظریات کسانیکه علاقه ای به دین خدا ندارند و مجموعاً به آن بی اعتناء هستند ، یا حالت فرار از آن دارند
* دیدگاه و نظریات کسانیکه با دین خدا دشمنی دارند و نسبت به آن عناد می ورزند و روحیه دین ستیزی دارند.
* توصیفی از پیامبران خدا و رهبران آسمانی
* فضائل اخلاقی و رفتاری پیامبران و امامان معصوم ـ علیهم السلام ـ مورد اعتراف مکرر انسانها حتی دشمنان و مخالفان آنها بود.
گروهی از انسان ها با بصیرت و درایت فوق عادی تمامی همت و امکانات وجودی خود را صرف ارشاد انسانها بسوی دین خدا و حقایق آن کردند.
*دیدگاه دینداران حقیقی و دانشمندان درباره دین خدا
* توصیفی از امیر المؤمنین علی ـ علیه السلام ـ درباره آل محمد ( صلّی الله علیه و آله و سلّم )
* هیچ کس را از این امت نباید با آل محمد ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ مقایسه کرد.
* کسانی که در ملکوت بعنوان موجودی عظیم شمرده می شوند.
* نقش دین خدا در زندگی انسانها
*ادیان بی شمار در سطح جهان را می شود به دو قسم تقسیم کرد و آن دو عبارتند از: دین خدا و ادیان بشری
* دین خدا، شامل کدام جهات از زندگی انسانها می شود؟!
ایام شهادت و عزاداری برای حضرت صدیقه طاهره فاطمه زهرا ـ سلام الله علیها ـ به پایان رسید و رسیدیم به ایام ولادت پر برکت و شکوهمند آن بزرگوار و بدنبال این روز مبارک اعیاد عظیم ماه های جلیل و نورانی رجب و شعبان خواهد رسید و مقالاتی که در سالهای قبل در تجلیل و تکریم آن اعیادباشکوه نوشته شده ـ ان شاء الله ـ تعالی ادامه خواهد یافت و بعد از آن اعیاد عظیم، فضای روح اهل ایمان با نور و عطر توحیدی ذکر الله کثیر در ماه رمضان نورانی و معطر خواهد شد. و مقاله حاضر آغازی برای نوشتن و انتشار آن مقالات است.
در بعضی از مقالات کلام ایام در سالهای قبل اشاره ای کردیم به اینکه بهترین فعالیت در ایام ولادت و یا رحلت و شهادت ذوات مقدسه معصومین و شخصیت های خاندان رسالات ـ علیهم السلام ـ بحث وگفتگو و مطالعه در سخنان و رفتارهای نقل شده از آن بزرگواران می باشد. و اینکه این فعالیت ها نوعی «ذکر الله» است و لازم است «ذکر الله» بصورت کثیر در فضای زندگی روحی و عملی پیروان دین توحیدی و شیعیان خاندان عصمت و طهارت جریان یابد.
پس بنابراین توضیح، انتخاب و ذکر قطعاتی از سخنان نقل شده از سیره شریف رهبران آسمانی ـ سلام الله علیهم ـ بهترین نوع تبریک گفتن پیروان و دوستداران آن ذوات مقدسه بر یکدیگر است و این کار سبب جریان امواجی از رحمت و برکات پروردگار عالمیان به فضای روحی اهل ایمان می شود.
قبلاً مقالاتی در تفسیر و توضیح قطعاتی از خطبه مشهور حضرت فاطمه زهرا ـ علیها السلام ـ تحت عنوان «معارف دین توحیدی در کلام حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها)» در بخش کلام ایام منتشر شد.(۱) و مقالات دیگری هم در تعقیب همان هدف اصلی نوشته شد(۲) و اخیراً در ایام شهادت حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) آن سلسله مقالات تحت عنوان دیگری مجدداً شروع شد و اولین بخش تحت عنوان:
«نگاه آسمانی به عطایای الهی» منتشر شد و بخواست خداوند این مباحث تحت همین عنوان جدید ادامه خواهد یافت.
علت تعیین عنوان فوق برای این مقالات
موضوع تعیین عنوان این سلسله مقالات احتیاج به توضیحی دارد و آن اینکه دیدگاه انسانها درباره دین آسمانی و معارف آن بسیار متفاوت و گاهی متضاد با یکدیگر است. بطوریکه شاید بتوان گفت درباره هیچ حقیقت و هیچ پدیده دیگری این مقدار اختلاف نظر و دیدگاه مختلف وجود ندارد. دیدگاهها و نظریات انسانها درباره حقیقت دین آسمانی و میزان ارزش و قیمت و کارائی و آثار آن را می شود در پنج مرتبه و مرحله کلی دسته بندی کرد و آن مراتب و مراحل و دسته ها عبارتند از:
۱ـ دیدگاه و نظریات پیامبران خدا و امامان معصوم و بطور کلی رهبران آسمانی ـ سلام الله علیه و اجمعین ـ درباره دین خدا.
۲ ـ دیدگاه و نظریات دانشمندان آشنا به محتوای معارف دینی و پیروان حقیقی و کامل پیامبران خدا.
۳ـ دیدگاه و نظریات پیروان عادی دین خدا از عامه مردم که به آن ایمان آورده اند و تمایل به انجام دستورات آن دارند و با میل و رغبت به بعضی از احکام آن عمل می کنند.
۴ـ دیدگاه و نظریات کسانیکه علاقه ای به دین خدا ندارند و مجموعاً به آن بی اعتناء هستند و بعضی از آنها حالت فرار از آن را هم دارند و باصطلاح افراد دین گریزی هستند.
۵ـ دیدگاه و نظریات کسانیکه با دین خدا دشمنی دارند و نسبت به آن عناد می ورزند و روحیه دین ستیزی در آنها و در رفتارهایشان آشکار است.
ما دیدگاه ها و نظریات و اعمال و رفتارهای بین گروههای پنجگانه را در حد وسعت متعارف مقالات و با رعایت روش اختصاری توضیح می دهیم و بررسی می کنیم.
اما گروه اول که پیام آوران آسمانی هستند. از طرف پرودگار عالمیان برای مقام پیام رسانی به انسانها و اتصال قلوب آن ها به پروردگار شان پرورش یافته بودند یعنی خدای تعالی آنها را برای به عهده گرفتن آن مسئولیت عظیم یعنی هدایت انسانها بسوی پروردگار عالمیان و به مقصد آفرینش آماده و به لوازم آن ماموریت و ابزارهای مخصوص آن مجهز کرده بود.
افراد این گروه، انسانهای بسیار متعالی و دارای فضائل عظیم اخلاقی و علم وسیع و بینش برتر خالص بودند. ذهن و روح آنها کاملاً پاک و زلال بود. ذات قدوس الله ـ جلّ جلاله ـ در کلام خود بارها آنها را ستوده و متذکر فضائل اخلاقی و شخصیتی آنها شده و انسانها را به پیروی از آن شخصیت های آسمانی توصیه کرده است، بطوریکه درباره وجود مبارک رسول گرامی خود در قرآن مجید می فرماید:
«مَنْ يطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّه …» (النساء/۸۰) یعنی: کسی که رسول [خدا] را اطاعت کند قطعاً الله را اطاعت کرده است.
این گروه ممتاز از انسانها یعنی پیامبران خدا و جانشینان آخرین پیامبر یعنی امامان معصوم دوازده گانه (۳) ـ سلام الله علیهم اجمعین ـ دارای علم مخصوص بوده اند. که به آن «علم لدنی» گفته می شود و همچنین دارای قدرت مخصوصی بودند و هستند. تمامی فضائل انسانی و عظمت های اخلاقی در مراتب بسیار متعالی و خاص در وجود آنها قرار دارد. آنها نسبت به انسانها حتی در مرتبه ای خاص نسبت به حیوانات بسیار دلسوز و مهربات بودند و هستند! فضائل اخلاقی پیامبران و امامان معصوم ـ سلام الله علیهم اجمعین ـ مورد اعتراف مکرر انسانها حتی دشمنان و مخالفان آنها بود و هیچ انسان منصف و عاقل و سالمی نگفته است که از آنها در تمام ایام حیاتشان حتی یک مورد کار خلاف عقل و شرع و مروت و کرامت مشاهده کرده است
این گروه متعالی و ممتاز از انسانها با بصیرت و درایت فوق عادی تمامی همت و امکانات زندگی و لحضات عمر خود را صرف ارشاد انسانها بسوی دین خدا و ترویج حقایق آن و جلوگیری از آسیب دیدن و آلوده شدن آن کردند و گاهی حتی حق حیات و جان خود را هم در راه دین خدا فدا کردند.
دین خدا و معارف آن و کتابهای آسمانی در نظر آنها ارزشمند ترین پدیده های عالم محسوب می شد و آنها با سخن و رفتارهای خود انسانها را بسوی آن دعوت و راهنمائی می کردند.
آنچه ذکر شد یک دیدگاه درباره دین خدا می باشد! یعنی دین خدا حقیقتی و پدیده ای است که انسان می تواند و گاهی لازم است هم امکانات زندگی خود از قبیل مال و دارائی و قوای بدنی و روحی و حقوق طبیعی و اجتماعی خود را برای آن هزینه کند و حتی خطر کشته شدن در راه معرفی و ترویج آن و حمایت و دفاع از آن را هم تحمل کند.
لازم به تذکراست که فعالیتهای طاقت فرسا و فداکاری پیامبران خدا و امامان معصوم ـ علیهم السلام ـ برای صورت حقیقی دین خدا و جلو گیری از آلوده شدن نهر زلال و پاک علوم و معارف آن بوده است و آن صورت حقیقی دین خدا گاهی با آنچه بنام دین آسمانی در جوامع دینی و رفتارهای مردم جریان یافته تفاوت های عظیمی دارد. بطوریکه گاهی اعمال و رفتارهائی از پیروان ظاهری دین خدا بروز می کند در تضاد کامل حتی صددرصدی با رفتارهای دینی حقیقی دارد! پس لازم است محاسبه و ارزیابی معارف دین خدا و فضائل و کرامت های آن بعد از آشنائی با سخنان و رفتارهای این گروه متعالی و ممتاز از انسانها و مطالعه در سیره حوادث زندگی آنها انجام بگیرد و «ان شاء الله» بعضی از جهات این موضوع گسترده در این مباحث روشن خواهد شد.
دیدگاه دینداران حقیقی و دانشمند درباره دین خدا
گروه دوم انسانهای دانشمند و آشنا به معارف دینی هستند. آنها حقایق دینی را از سرچشمه آن و محل جریان اولیه آن دریافت کرده اند که هیچ گونه آلودگی و اختلاط به چیز دیگری پیدا نکرده است! یعنی از کلام خدا و کتابهای آسمانی و سخنان و رفتارهای پیام آوران. این گروه هم در مقام پیروی از پیامبران خدا تمامی همت و قوای وجودی خود را برای آشنائی با دین خدا و عمل به احکام و دستورات آن و آشنا کردن انسانهای دیگر یا آن به کار می برند. آنها در حد توان خود برای آشنائی بامعارف دینی تلاش می کنند و در نظر آنها هم جاذبه و ارزشهای دین آسمانی برتر و بیشتر از جاذبه و ارزش تمام پدیده های عالم است.
البته تلاش و فعالیت این گروه در حد توان علمی و فکری خود آنها است و نه در سطح رهبران آسمانی! چون حساب رهبران آسمانی از همه انسانهای متعالی دیگر جداست و آنها مجهز به علم و قدرت خاص دریافت شده، از خدا هستند و دیگران نباید با آنها مقایسه شوند بطوریکه امیرالمؤمنین علی ـ علیه السلام ـ درباره اهل بیت رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ فرمود:
«لَا يُقَاسُ بِآلِ مُحَمَّدٍ صلى الله عليه و آله مِنْ هَذِهِ الْأُمَّةِ أَحَدٌ وَ لَا يُسَوَّى بِهِمْ مَنْ جَرَتْ نِعْمَتُهُمْ عَلَيْهِ أَبَداً هُمْ أَسَاسُ الدِّينِ وَ عِمَادُ الْيَقِينِ إِلَيْهِمْ يَفِيءُ الْغَالِي وَ بِهِمْ يلحق التَّالِي وَ لَهُمْ خَصَائِصُ حَقِّ الْوِلَايَةِ وَ فِيهِمُ الْوَصِيَّةُ وَ الْوِرَاثَةُ » (۴) یعنی : هیچ کس را از این امت با آل محمد ـ صلّی الله علیه و آله وسلّم ـ نباید مقایسه کردو کسانیکه از نعمت هدایت آنان برخوردار هستند هرگز با خود آنها مساوی و در یک سطح نمی باشند. آنان [آل محمد صلّی الله علیه و آله] اساس دین و ستونهای یقین هستند، تندرو ها بسوی آنها [ آل محمد صلّی الله علیه و آله و سلّم ]یعنی عترت طاهره علیهم السلام] بر می گردند و آنهائی که عقب تر حرکت می کنند به آنها ملحق می شوند.
دیدگاه این گروه از انسانها هم بسیاری عالمانه و با شکوه و جلال عظیمی است. این گروه هم شیفتگی و اشتیاق شدیدی نسبت به دین خدا و معارف و احکام آن دارند و در طول تاریخ هر وقت دین خدا از طرف کفار و دشمنان و دین سازان متقلب و فریب خوردگان علاقمند به دین و صورتهای تقلبی آن به خطر افتاده، آنها در مقام حمایت از صورت حقیقی دین خدا قیام کرده و بابه خطر انداختن تمام زندگی و جان خود از آن دفاع کرده اند. ممتازترین و برترین افراد از این گروه عده ای از اصحاب فداکار و خالص رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ و امامان معصوم ـ علیهم السلام ـ و در رأس آنها همراهان حضرت سید الشهداء امام حسین ـ علیه السلامـ از شخصیت های بنی هاشم و اصحاب آن بزرگوار بودند.
آن گروه ـ بطوریکه ذکر شد ـ تمامی قوای وجودی و امکانات زندگی و فرصت عمر خود را در راه آشنائی عمیق با دین خدا و عمل به احکام و یاد دادن آن به دیگران صرف کردند. این قسمت از بحث یاد آور کلامی از وجود مبارک امام صادق ـ علیه السلام ـ شد و بسیار مناسب است که همان کلام در اینجا ذکر شود:
«مَنْ تَعَلَّمَ اَلْعِلْمَ وَ عَمِلَ بِهِ وَ عَلَّمَ لِلَّهِ دُعِيَ فِي مَلَكُوتِ اَلسَّمَاوَاتِ عَظِيماً » (۵) یعنی: کسی که علم را یاد بگیرد و به آن عمل کند و راه خدا آن را به دیگران یاد دهد، در عالم ملکوت بعنوان یک شخصیت عظیم شمرده می شود. در این حدیث شریف «علم» بطور مطلق و بدون قید خاصی بکار رفته لذا شامل رشته های مختلف علمی می تواند باشد و طبعاً در رأس آنها علم دین است که گسترش عظیمی دارد و در رأس همه علوم مفید و مورد نیاز انسانها قرار می گیرد.
نقش دین خدا در زندگی انسانها
در بین مطالب فوق الذکر اشاره ای شد به اینکه گروه اول مذکور از انسانها یعنی پیامبران خدا و امامان معصوم ـ علیهم السلام ـ تمامی قوای وجودی و امکانات زندگی و فرصت عمر و شب و روز و حتی حق حیات خود را برای انتشار حقایق دین خدا و ترویج آن و حمایت از آن هزینه کردند و همچنین پیروان حقیقی آنها یعنی ایمان آورنده های خالص و شخصیت های ممتاز علمی و اجتماعی در مقام پیروی از آنها هم در حد توان خود و با جدیت و سرعت ممکن از شخصیت های آسمانی پیروی کردند و در صورت ضرورت حتی جان خود را هم برای دین خدا و در راه دفاع و حمایت از آن فدا کردند.
در اینجا و در این بحث احتمال دارد برای بعضی از انسانها این سؤال مطرح شود که اگر این انسانهای متعالی و ممتاز فوق الذکر همه فرصت عمر و امکانات زندگی و قوای وجودی خود را در راه آشنائی با دین خدا و عمل به معارف و احکام و اخلاق آن صرف می کنند، پس چگونه نیازهای زندگی خود را بر طرف می کنند و خواسته های طبیعی و حقیقی آنها چگونه تأمین می شود؟! کسانی هم هستند که اگر این سؤال هم به ذهن آنها نمی رسد و جاذبه های معارف دین خدا و اشتیاق به آن مجال این تفکر را به آنها نمی دهد، یا اصلاٌ نیازی در فضای تفکرات خود به آن احساس نمی کنند، گاهی مورد سؤال دیگران قرار می گیرند. لازم است جواب مطلوب و حکیمانه ای برای آن در ذهن خود دشته باشند.
اما پاسخ شبهه آن است که دین خدا و اعمال و رفتارهای دینی امری جدا از زندگی انسان نیست و بلکه اساس و متن آن را تشکیل می دهد! و بطور کلی دین یعنی روش زندگی و اصل زندگی! بطوریکه هیچ انسانی نمی تواند بدون دین زندگی کند! و دین هم در اصل به همین معنی به کار می رود. اما انسانها و جوامع انسانی از ادیان مختلف و متعدد فراوانی پیروی می کنند. إلا اینکه ادیان بی شمار را می شود در اصل در یک تقسیم بندی دو قسمی قرار داد و آن دو عبارتند از :
۱ـ دین خدا
۲ـ ادیان بشری
و تمامی انسانها در همه زمانها به یکی از این دو نوع دین یعنی روش زندگی پای بند هستند. دین خدا یکی بیش نیست و تمامی پیامبران خدا انسانها را به همان دین واحد آسمانی دعوت کرده اند. اما ادیان بشری قابل شمارش نیستند! و هزاران نوع دین بشری تاکنون به وجود آمده و ظهور کرده و در آینده هم ادیان دیگری ظهور خواهد کرد. و اما دین خدا بجهت شهرتی که دارد و بعضی علل دیگر به عنوان مطلقا دین شمرده می شود! لذا وقتی کلمه دین بطور مطلق و بدون قیدی به کار می رود اذهان مردم متوجه دین خدا می شود. خلاصه اینکه: تمامی انسانها در هر دوره ای از زمان طبعاً به یک روش زندگی نیازمند هستند، اعم از اینکه آن روش زندگی از طرف خدا تعیین شده باشد یا گروهی از انسانها مثل پیروان یک حاکم و یک حکومت و یا دانشمندان یک جامعه و یا افکار عمومی و یا نظریات شخصی و فردی یک حاکم مستبد و یا موهومات عده ای جاهل و بت پرست.
اما دین آسمانی نوعی روش زندگی مبتنی بر علم خدا و قدرت خدا و سایر صفات کمالیه و دستورات او است برای انسانها که توسط پیامبران او به آنها ابلاغ شده است. این نوع دین که دین خدا یا دین آسمانی یا دین توحیدی نامیده می شود مشتمل بر تمام نیازهای زندگی انسان و همه جهات زندگی است. معارف دین آسمانی شامل امور مربوط به معاش انسان و نیازهای آن یعنی غذا و لباس و مسکن و امثال آنها، همچنین بهداشت بدنی و روحی انسان مثل شناسائی بیماریها و راههای معالجه آنها و روابط خانوادگی مثل ازدواج و رفتار با همسر و فرزند و روابط اجتماعی و روابط با اقوام و ملل دیگر و بطور کلی همه امور زندگی ! و اگر دین خدا در یک جامعه استقرار یابد و به قدرت برسد، همه جهات زندگی انسانها در یک نظام مبتنی بر علم حقیقی قرار خواهد گرفت و زندگی انسانی دارای همه کمالات و آثار و فواید و برکات گسترده خواهد شد.
پس دین خدا چیزی جدا از زندگی نیست بلکه شامل اصل زندگی انسانها و جهات مختلف آن می شود. علاوه بر آن راهی را که دین خدا برای انساها ایجاد و هموار کرده و آن را علامت گذاری کرده به مقصد حیات و فضای زندگی حقیقی منتهی می شود.پس با این وصف آشنائی با دین خدا و عمل به معارف و احکام آن تمامی نیازهای زندگی انسانها را تأمین می کند. چه کسانی که فقط برای تأمین نیازهای شخص خود و یا خانواده خود از دین خدا بهره برداری می کنند! و چه کسانی که با قدرت علمی و روحی بیشتر به ترویج حقایق آن می پردازند یعنی در سطوح و مراتب بالاتر از حقایق دینی و معارف آن بهره می برند.
۱۳۹۷/۱۲/۷
الیاس کلانتری
پاورقی ها:
۱ـ وبسایت حکمت طریف،بخش کلام ایام شماره های ۲۷ـ ۲۸ ـ ۲۹ ـ ۳۰ـ ۱۱۵ ـ ۱۱۸ تحت عنوان فوق الذکر.
۲ ـ «برکات ولادت حضرت فاطمه زهرا ـ سلام الله علیها ـ » شماره های ۸۶ ـ ۱۱۷ ـ ۱۱۸
ـ «عید ولادت حضرت صدیقه طاهره فاطمه زهرا (سلام الله علیها)» شماره ۱۸۷
۳ـ جانشینان پیامبران قبلی جز آخرین پیامبر ، هم مقام نبوت داشتند مثل حضرت هارون که برادر و جانشین حضرت موسی ـ علیهما السلام ـ بود و خودش در مقام نبوت قرار داشت. اما بعلت اینکه نبوت در وجود مبارک حضرت محمد ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ ختم شد و باب نبوت با رحلت آن حضرت بسته شد، جانشینان آن حضرت لقب«امام» دارند و با آن عنوان خوانده می شوند و آنها هم در ردیف پیامبران هستند و وارث تمام فضائل پیامبران خدا (سلام الله علیهم )
۴ـ نهج البلاغه، خطبه ۲ « احمده استتماماً لنعمته …»
۵ـ اصول کافی، شیخ کلینی ، کتاب فضل العلم ، باب «ثواب العالم و المتعلم» حدیث ۶ (نسخه انتشارات علمیه اسلامیه ج ۱، ص ۴۳)