۲۸۸- اسرای خاندان رسالت در شام در چه مکانی اسکان یافتند؟
سؤال: آیا اینکه گفته شده اسرای کربلا را در شام در خرابه ای جای دادند، صحیح است؟ چگونه ممکن است کنار قصر یزید خرابه وجود داشته باشد؟
پاسخ: در بعضی از روایات تاریخی آمده است که اسرای خاندان رسالت و حرم حسینی (ع) را در شام در ساختمان خرابه ای نزدیک قصر یزید جای دادند. البته این مطلب از اخبار قطعی نیست. اگرچه حکومت غاصب و پلید بنی امیه بالخصوص در زمان یزید (لعنة الله علیه) منشأ هر پلیدی و هر جنایتی بود و تا جائی که وضعیت جامعه و مردم فریب خورده عامی اجازه می داد هر ظلمی را نسبت به خاندان رسالت و طرفداران و پیروان آنها روا می داشتند، و اگر از عمل ظالمانه ای خودداری کردند بجهت ترس از آشکار شدن بیشتر نفاقشان بود.
چون آنها بین عامه مردم تظاهر به دینداری و پای بندی به احکام دینی می کردند و حکومت فاسد خود را حکومت دینی مینامیدند. پس طبعاً اسکان اسرای خاندان رسالت در یک منزل نامناسب که آنها را از سرما یا گرما محافظت نکند، خیلی خلاف رفتارها و شخصیت سران آن حکومت پلید و فاسد نبود! و طبعاً اسکان افراد حرم حسینی (ع) در جای نامناسب از اقدام به جنگ با فرزند پیامبر خدا یعنی حضرت سیدالشهداء امام حسین (ع) و کشتن آن حضرت و همراهانش عظیم تر و سنگین تر نبود.
اما اینکه آیا این خبر صحیح است یا نه یعنی اسرای کربلا در خرابه ای اسکان یافته باشند، قطعی نیست. شیخ مفید- رحمة الله علیه- در کتاب مشهور خود ارشاد در این زمینه نوشته است:
«ثمّ امر بالنسوة ان ینزلن فی دار علیحده معهنّ اخوهنّ علی بن الحسین (علیهما السلام) فافرد لهم دار تتّصل بدار یزید»(۱) یعنی: سپس ]یزید[ دستور داد زن ها ]یعنی اهل حرم حضرت حسین علیه السلام[ را در خانه ای جداگانه جای دهند و علی بن الحسین (علیهما السلام) هم همراه آن ها باشد و خانه ای را ]به این منظور[ خالی کردند که متّصل به خانه یزید بود، پس آنها چند روزی در آنجا اقامت کردند. پس در این کلام صحبتی از خرابه وجود ندارد.
در کتاب «لهوف» سید بن طاووس هم جریان به این صورت نقل شده:
«ثمّ امر بهم الی منزل لا یکنّهم من حرّ و لا برد»(۲) یعنی: سپس ]یزید[ دستور داد (لعنة الله علیه) آنها ]اسراء[ را در منزلی جای دادند که نه از گرما و نه از سرما آنها را حفظ نمی کرد!
اما کلمه خرابه که در نقل آن حادثه به کار میرود، احتیاج به توضیحی دارد و آن اینکه نباید این کلمه را به معنای مصطلح امروزی در نظر گرفت چون این کلمه درباره خانه ای هم به کار می رود که آماده برای سکونت نیست! حتی خانه ای که در حال ساخته شدن است اما ساختمان آن کامل نشده و یا ساختمانی که لوازم سکونت در آن وجود ندارد و یا کامل نیست و ساکنان در آن از گرما یا سرما محفوظ نیستند. لذا اگر این کلمه درباره محل سکونت اسراء کربلا به کار رفته باشد و آن نقل هم صحیح و معتبر باشد، مراد از آن می تواند خانه و مسکنی باشد که لوازم زندگی عادی در آن وجود نداشت و آن بانوان و کودکان مظلوم در آن خانه از لوازم زندگی محروم و دچار سختی ها و مشقّت ها بودند.
تذکر این نکته هم ضروری است که بعضی از خبرهای نقل شده از حادثه عاشورا و نهضت مقدس حسینی و فعالیت شخصیت های خاندان رسالت و در رأس آن ها امام سید الساجدین (ع) و حضرت زینب کبری (سلام الله علیها) در منابع معتبر تاریخی نقل شده اند و از خبرهای قطعی و یقینی می باشند. و مقدار دیگری هم در کتاب های تاریخ و مقتل ذکر شده است که صحت آن ها قطعی و یقینی نیست. بالخصوص در بعضی از منابع تاریخی اهل سنت اخبار جعلی زیادی هم نقل شده است که جنبه سیاسی داشته و از جعلیات حکومت بنی امیّه و طرفداران آن ها و سایر مخالفان خاندان رسالت- علیهم السلام- می باشد. لذا برای آشنائی دقیق تر با خبرهای آن حادثه عظیم لازم است به منابع تاریخی و حدیثی معتبر و متعدّدی مراجعه کرد.
بطور کلی در عرف عقاید شیعه خبری که از انسان های عادی و غیر معصوم نقل شده است معتبر و قابل اثبات نمی باشد مگر اینکه خبر بطور متواتر نقل شده باشد که در آن صورت از ناحیه تواتر مورد اعتناء و پذیرش قرار خواهد گرفت.
الیاس کلانتری
۱۳۹۸/۶/۲۶
پاورقی ها:
۱- ارشاد، شیخ مفید، انتشارات علمیّه اسلامیّه، ج ۲، ص ۱۲۶
۲- لهوف، سید بن طاووس، انتشارات سرور، ص ۲۷۰