کلام ایام ـ ۳۰۴، ربیع الاول و سفرها و حوادثی با برکات بی پایان

05a12024-8d52-48b4-b278-1a5c95b7ef1b

کلیات

* در شب اول ماه جلیل و پربرکت «ربیع الاول» هجرت وجود مبارک پیامبر اسلام- صلّی الله علیه و آله و سلّم- به شهر «یثرب» (مدینه) تحقّق یافته است.

* خانه خدا یعنی «کعبه مقدسه» از زمان حضرت ابراهیم- علیه السلام- مورد توجه و زیارت اقوام مختلف در روی زمین بود و حتی اصل آن خانه و عبادت در آن به زمان حضرت آدم- علیه السلام- بر می گردد.

* در شهر مکه موانع عظیمی وجود داشت که از انتشار دین خدا و تابش نور معارف آن جلوگیری می کرد.

* عوامل اصلی نفوذ ایمان به دین خدا در قلوب انسان ها.

* حادثه ای که مسیر تاریخ دین خدا و پیروان آن را تغییر داد.

* حادثه ای که منتهی به جریان یافتن معارف دین توحیدی در شهر یثرب شد.

* جریان ملاقات اسعد بن زراره خزرجی با پیامبر اکرم- صلّی الله علیه و آله و سلّم- و ایمان آوردن او.

* جریان پیمان هائی که اهل شهر یثرب با پیامبر خدا بستند.

* نقش پیمان عقبه اول و دوم و هجرت پیامبر اکرم- صلّی الله علیه و آله و سلّم- در قطع جنگ فرسایشی بین دو قبیله «اوس» و «خزرج» و آسایش و امنیتی که در شهر مدینه برقرار شد!

* تصمیم کفّار مکه برای کشتن پیامبر اکرم- صلّی الله علیه و آله و سلّم- توسط اقوام و قبائل نیرومند بصورت مشارکت.

* اراده خدای عزیز و حکیم برای حفاظت از وجود پیامبر گرامی (صلّی الله علیه و آله و سلّم).

* همراهی شخص مصاحب رسول خدا- صلّی الله علیه و آله و سلّم- در غار نصرتی برای آن حضرت نبود، بلکه عامل خطری هم بود.

* نزول نصرت آسمانی برای پیامبر اکرم- صلّی الله علیه و آله و سلّم- در جریان هجرت.

* نصرت خدای سبحان بر پیامبرش با سپاه نامرئی یعنی ملائکه.

* * * * * * * * * *

ماه ربیع الاول ماهی است با برکات بی پایان بلحاظ حوادث عظیمی که در آن واقع  شده است. و تحولاتی در سطح جهانی در ضمن آن وقایع به وجود آمده است. در شب اول این ماه جلیل و پر برکت هجرت وجود مبارک پیامبر اسلام به شهر یثرب (مدینه) تحقق یافته و همان حادثه هم مبدأ تاریخ هجری قرار گرفته است. و یکسال قبل از آن طبق نقلی حادثه ای شگفت انگیز و فوق عادی و اختصاصی در زندگی آن وجود مبارک وقوع یافته که در معارف دین توحیدی تحت عنوان«معراج» شهرت یافته است.معراج پیامبر خاتم در حقیقت یک سفر آسمانی فوق عادی و اختصاصی است که به علت و حکمت خاصی انجام گرفته است و آن وجود مبارک در آن سفر آسمانی شگفت انگیز از عالم دنیا خارج شده و بطور فوق عادی همراه فرشته وحی و پیک پروردگار عالمیان در فضائی که عظمت و وسعت آن فوق حد ادراک عادی انسانی است سیری کرده و حقایق عظیمی را مشاهده کرده است. ما بخواست خدا در ادامه این بحث به توضیحاتی درباره معراج و آن سفر شگفت انگیز آسمانی خواهیم پرداخت.

اما درباره عظمت حادثه هجرت پیامبر خاتم و پیروانش از شهر مکه و بطرف شهر« یثرب»ـ که بعداً به «مدینة النبي» تغییر نام یافت و بطور مخفّف به آن « مدینه» گفته می شود ـ وارد بحث فشرده ای می شویم بصورت ذکر و توضیح چند نکته مهم اساسی در این موضوع:

۱ـ بعثت حضرت محمد ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ به مقام نبوت و رسالت الهی و دعوت مردم بسوی دین آسمانی در شهر مکه واقع شد، شهری که خانه خدا یعنی کعبه مقدسه در آن قرار دارد و از زمان حضرت ابراهیم ـ علیه السلام ـ مورد توجه و زیارت اقوام مختلف در روی زمین بود و حتی اصل آن خانه و عبادت در آن به زمان حضرت آدم ـ علیه السلام ـ برمی گردد.

اما در شهر مکه موانع عظیمی در راه انتشار دعوت دینی وجود داشت و کار پیامبر خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ به سختی پیش می رفت و با مشقت همراه بود! و در دوره اقامت آن حضرت در شهر مکه بلحاظ وجود موانع زیاد فقط عده اندکی به فضای دین آسمانی راه یافتند و در آن پناهگاه توحیدی استقرار پیدا کردند. و در آن دوره عده ای از کسانی که در شهر مکه به دین خدا روی آورده بودند،در مقابل فشارهای شدید مشرکان و اذیت ها و مزاحمتهای آنها ناچار به هجرت به حبشه شدند و به توصیه وجود مبارک پیامبر خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ در آن منطقه از زمین سکونت یافتند.

۲ـ فعالیت دینی و اجتماعی وجود مبارک پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ در دوره اقامت در مکه، عمدتاً محدود می شد به آموزشهای اخلاقی و عقیدتی و تحمل سختی ها و کار شکنی های مشرکان! اما با مخالفان و دشمنان مقابله نمی کردند.

۳ـ آیات قرآن که بتدیج نازل می شد بطور طبیعی جاذبه هائی در دلها ایجاد می کرد. اما موانع عظیمی در راه ایمان آوردن مردم وجود داشت که عمدتاً عبارت بود از مزاحمتهای کفار در حد شکنجه کسانی که به دین خدا ایمان می آوردند و حتی گاهی کشتن بعضی از آنها. لذا در قلوب عده زیادی از مردم علاقه و تمایل به دین خدا وجود داشت اما موانع باز دارنده جلو ابراز تمایل و روی آوردن به دین خدا را می گرفت.

۴ـ جاذبه های اخلاقی و شخصیتی پیامبر و رفتارهای بزرگوارانه و محبت آمیز آن حضرت نسبت به انسانها حتی دشمنان و افراد مزاحم و دلسوزی حقیقی و عمیق نسبت به آنها، عامل مؤثر دیگری بود برای انتشار دعوت دینی و روی آوردن مردم بطرف آن! و اگر آن موانع در سر راه نبود، دین خدا به لحاظ جاذبه های شدید آیات قرآن و اخلاق لطیف و جاذب و مؤثر پیامبر خدا ـ صل الله علیه و آله و سلم ـ در مدتی اندک تمام فضای شهر مکه و مناطق اطراف آن را می گرفت ـ بطوری که بعد از هجرت در شهر مدینه تحقق پیدا کرد.

۵ـ در سالهای آخر دوره اقامت پیامبر خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ در مکه، تحول بسیار مبارکی در مسیر انتشار معارف دین توحیدی و وضعیت زندگی پیروان آن پیش آمد که مسیر تاریخ دین خدا را تغییر داد و آن عبارت بود از آشنایی عده ای از اهل شهر یثرب با دین خدا.

سرآغاز و مقدمه این واقعه، ملاقات شخصی به نام «اسعد بن زراره» از قبیله خزرج با وجود مبارک رسول خدا- صلّی الله علیه و آله و سلّم- و شنیدن آیاتی از قرآن مجید از آن حضرت و ایمان آوردن او به دین توحیدی و همچنین شخصی از بستگان او بود که جهت زیارت خانه خدا به شهر مکه آمده بودند. اسعد بن زراره و شخص همراه او از رسول خدا- صلّی الله علیه و آله و سلّم- درخواست کردند که شخصی را از پیروان خود که با آیات کتاب آسمانی آشنا باشد همراه آنها به شهر یثرب بفرستد تا آن ها و دیگران را با کتاب آسمانی آشنا کند و پیامبر اکرم- صلّی الله علیه و آله و سلّم- هم جوانی را که بجهت ایمان آوردن به دین خدا مورد بی مهری خانواده خود قرار گرفته و از طرف آنها طرد شده بود، با آنها همراه کرد و سفارشات لازم را به او برای آموزش معارف دینی به مردم بعمل آورد.

 در اثر فعالیت آموزشی آن چند نفر عده ای به دین خدا ایمان آوردند و در سفری که جهت زیارت خانه خدا به یثرب داشتند تعداد ۱۲ نفر که از هر دو قبیله بزرگ «اوس» و «خزرج» بودند در خارج از شهر مکه بصورت مخفیانه و دور از توجهات مشرکان با رسول خدا- صلّی الله علیه و آله و سلّم- ملاقات کردند و ایمان خود را به دین خدا اظهار کردند و با آن حضرت پیمانی بستند مبنی بر عمل به احکام دین خدا و طبق نقلی این گروه از آن حضرت تقاضا کردند که فردی از پیروان خود را جهت یاد دادن آیات قرآن به مردم با آنها همراه کند، و پیامبر خدا- صلّی الله علیه و آله و سلّم- هم فردی به نام «مُصعب بن عُمیر» را بعنوان نماینده خود همراه آن گروه به شهر یثرب فرستاد.

 در اثر فعالیت آن گروه تا مراسم حج سال بعد عده قابل توجهی به دین خدا ایمان آوردند و یک گروه متشکّل از هفتاد و پنج نفر از هر دو قبیله اوس و خزرج که دو نفر زن هم در بین آنها بودند مثل سال قبل شبانه و در خارج از شهر و دور از توجهات مشرکان با پیامبر اکرم- صلّی الله علیه و آله و سلّم- ملاقات کردند و آن حضرت و پیروانش را به شهر خود دعوت کردند و متعهد شدند که اگر پیامبر خدا- صلّی الله علیه و آله و سلّم- به شهر آنها هجرت کند، از او بطور کامل حمایت خواهند کرد، و اگر کسانی به جنگ با او اقدام کردند، با آنها خواهند جنگید. این پیمان در تاریخ به «پیمان عقبه دوم» مشهور شد.

کلام ایام - 355، معارف دین توحیدی در سیره و کلام امام رضا (علیه السلام)
بخوانید

 قابل توجه است که هم در پیمان عقبه اول و هم دوم افرادی از هر دو قبیله اوس و خزرج شرکت داشتند. و خود آن وضعیت از اولین برکات دین خدا بود که شامل حال افراد هر دو قبیله شد. توضیح اینکه در شهر یثرب دو قبیله نیرومند مخالف یکدیگر، سال های زیادی بود که با یکدیگر در حال جنگ بودند و آن جنگ فرسایشی امنیت و آرامش و آسایش مردم را در هم ریخته بود. اما در این جریان یعنی ایمان آوردن به دین آسمانی و پیامبر خدا- صلّی الله علیه و آله و سلّم- و پیمان بستن با آن حضرت، افرادی از هر دو قبیله شرکت داشتند و این جریان مقدمه‌ای برای پایان آن جنگ فرسایشی طولانی و صلح و آرامش در بین آن ها شد.

پیمان عقبه دوم منشأ تحوّل عظیمی در تاریخ دین خدا شد و کسانیکه در شهر مکه به دین خدا روی آورده بودند با سفارش پیامبر خدا- صلّی الله علیه و آله و سلّم- به تدریج به شهر یثرب هجرت کردند.

 کفّار مکه بعد از اینکه دیدند مخالفت ‌های آنها و اذیت پیامبر خدا- صلّی الله علیه و آله و سلّم- و پیروانش مانع گسترش دین خدا نشد و روز به روز افراد جدیدی وارد فضای دین خدا می شوند، سرانجام تصمیم به کشتن پیامبر خدا- صلّی الله علیه و آله و سلّم- گرفتند و قرار گذاشتند که عده‌ای از افراد قبایل نیرومند یکجا و با هم به خانه پیامبر خدا- صلّی الله علیه و آله و سلّم- هجوم ببرند و او را دسته جمعی به قتل برسانند. چون در آن صورت خاندان آن حضرت قدرت مقابله با آن گروه و قبایل نیرومند متحد را نخواهند داشت. اما عنایات خاصّ خدای سبحان شامل حال رسول گرامی و پیروانش شد و پیک وحی خبر توطئه کفّار را به آن بزرگوار اطلاع داد و آن حضرت با وجود اینکه خانه اش در محاصره و تحت مراقبت آن گروه آماده برای کشتن او قرار داشت، شبانه و تحت حمایت خاصّ پروردگار عالمیان و ملائکه از منزل خود و حلقه محاصره کفّار خارج شد و مدت سه شبانه روز در غاری بیرون از شهر مخفی شد و سرانجام شبانه از آن غار بیرون آمده و بطرف شهر یثرب به راه افتاد. این هجرت بسیار پر برکت در شب اول ماه ربیع تحقّق یافت. این سفر دارای برکات عظیمی بود. و زمان شروع تشکیل جامعه دینی و حکومت آسمانی! و بعد از آن دین توحیدی و معارف آن در سطح وسیعی در جوامع آن زمان انتشار یافت و کار شکنی ها و مزاحمت ها و حتی جنگ هائی که مشرکان علیه پیامبر خدا- صلّی الله و علیه و آله و سلّم- و دین او بوجود آوردند مانع قابل توجهی در مقابل انتشار معارف دینی و روی آوردن مردم بسوی آن نشد و در زمانی کوتاه دین خدا گسترش یافت و قدرت دفاع از آن به وجود آمد و جنگ هائی را که مخالفان آن به راه انداختند با اراده پروردگار عالمیان به شکست دشمنان منتهی شد.

 در جریان هجرت پیامبر خدا- صلّی الله علیه و آله و سلّم- و تشکیل حکومت و جامعه دینی و حوادثی که واقع شد، نشانه‌های روشنی از الطاف پروردگار عالمیان نسبت به دین توحیدی و شخص وجود مبارک رسول خدا- صلّی الله علیه و آله و سلّم- و پیروان او آشکار شد و ما همان نشانه ها و یا اهمّ آنها را بصورت اشاراتی کوتاه و در ردیف شماره های مسلسل نکات مورد بحث، متذکر می شویم:

۶- خدای سبحان بطور مکرّر در آیات قرآن متذکر امداد های فوق عادی خود نسبت به دین آسمانی و پیامبر گرامی- صلّی الله علیه و آله و سلّم- و مؤمنان از پیروان آن حضرت شده است و در تاریخ حیات دین خدا و پیامبر اکرم- صلّی الله علیه و آله و سلّم- جلوه های آشکاری از آن امدادهای فوق عادی مشاهده می شود. در جریان هجرت وجود مبارک پیامبر خدا- صلّی الله علیه و آله و سلّم- نمونه هائی از آن الطاف خاص تحقّق و ظهور یافته است! از جمله:

 الف: خبر دادن به رسول خدا- صلّی الله علیه و آله و سلّم- از طریق فرشته وحی که مشرکان توطئه ای علیه او چیده اند و نقشه ای برای قتل او کشیده اند و دستور به آن حضرت برای خروج از شهر مکه و هجرت به شهر یثرب.

 ب: عبور رسول خدا- صلّی الله علیه و آله و سلّم- از حلقه محاصره افرادی که به قصد قتل آن بزرگوار خانه او را محاصره کرده بودند و شمشیر هائی در دست داشتند، بدون اینکه آنها متوجه او شوند و اقدام به بازداشت و کشتن او کنند. در این جریان خدای عزیز حکیم برای لحظاتی ادراکات آن‌ ها را تحت سلطه خود گرفت و از کار انداخت و اراده خود را مبنی بر محافظت از رسول گرامی خود به کار بست.

 ج: خدای سبحان نصرت دین خود و رسول گرامی خود را بطور خاص به عهده گرفته است! حال چه اراده مقدس او از طریق رفتارهای مؤمنان به دین آسمانی تحقّق یابد و چه از طریق گروهی از ملائکه و چه از طرق دیگری مثل از کار انداختن قوای ادراکی و سایر قوای دشمنان دین خدا و یا از هر طریق دیگری اعمّ از اینکه برای انسان ها شناخته شده باشد و یا ناشناخته بماند! و چون در آن جریان یعنی خروج از منزل و عبور از حلقه محاصره دشمنان نصرت ایمان آورنده ها نسبت به آن بزرگوار عملی نشد، خدای سبحان با فرستادن گروهی از ملائکه و نازل کردن «سکینة» خود او را یاری کرد.

 خدای سبحان در کتاب خود در این زمینه فرمود:

«إِلَّا تَنْصُرُوهُ فَقَدْ نَصَرَهُ اللَّهُ إِذْ أَخْرَجَهُ الَّذِينَ كَفَرُوا ثَانِي اثْنَينِ إِذْ هُمَا فِي الْغَارِ إِذْ يقُولُ لِصَاحِبِهِ لَا تَحْزَنْ إِنَّ اللَّهَ مَعَنَا فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَيهِ وَأَيدَهُ بِجُنُودٍ لَمْ تَرَوْهَا وَجَعَلَ كَلِمَةَ الَّذِينَ كَفَرُوا السُّفْلَى وَكَلِمَةُ اللَّهِ هِي الْعُلْيا وَاللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ» (التوبة/۴۰) یعنی: اگر شما او ]پیامبر خدا[ را یاری نکنید، قطعاً خدا او را یاری می کند، هنگامی که کفر ورزندگان او را ]از مکه[ خارج کردند ]یعنی وقتی تصمیم به کشتن او گرفتند، او ناچار از مکه خارج شد[ او دومین دو نفر بود ]یعنی فقط یک نفر با او همراه بود[ و او به همراه خود گفت اندوهگین نباش ]نترس[ همانا خدا با ما است. پس خدا سکینت خود را بر او نازل کرد و او را با سپاهی که آنها را ندیدید، تأیید کرد و کلمه ] سخن و تصمیم[ آن هائی را که کفر ورزیدند پست گردانید و کلمه ]وعده و سخن و اراده[ خدا برتر است و او قدرتمند شکست ناپذیر و حکیم است.

 مراد از آیه شریفه این است که خدا و رسولش نیازمند نصرت مؤمنان نیستند بلکه او در هر صورتی اراده و وعده خود مبتنی بر پیروزی دینش را با قدرت تمام محقّق خواهد کرد، همچنانکه وقتی کفّار مکه با رفتارهای خود و تصمیم خود بر کشتن آن حضرت، سبب خروج او از شهر مکه شدند، در حالیکه کسانی از شما همراه او نبودید و تنها یک نفر همراه او بود و آن یک نفر هم قدرت هیچ نصرتی برای او نداشت و بلکه بشدت می ترسید و حضور او در کنار رسول خدا- صلّی الله علیه و آله و سلّم- خطری برای آن حضرت ایجاد می کرد و احتمال داشت او از شدت ترس فریادی بزند و در نتیجه محل اختفای رسول خدا- صلّی اله علیه و آله و سلّم- در غار آشکار شود و کفّاری که در تعقیب او تا چند قدمی درِ غار پیش رفته بودند، او در آن وضعیت بحرانی و غیر عادی و خطرناک رسول گرامی خود را توسط سپاهی نامرئی از ملائکه و عوامل دیگر یاری کرد و از خطر کشته شدن نجات داد.

پس این زمان یعنی شب اول ماه ربیع الاول و شب هجرت پیامبر خاتم- صلّی الله علیه و آله و سلّم- شب بسیار عظیم و پر برکتی است که جلوه های آشکاری از رحمت و برکات خدا نسبت به رسول گرامی خود و دینی که او برای مردم پسندیده و نسبت به جامعه دینی، جریان یافته است.

۷- در چنین شبی یعنی شب اول ماه ربیع دو حادثه بسیار عظیم هم وقوع یافته یکی حادثه معراج یعنی سفر آسمانی شگفت انگیز پیامبر اکرم- صلّی الله علیه و آله و سلّم- بود که یکسال قبل از هجرت واقع شد، دومی ظهور اخلاص عظیم و فداکاری حیرت انگیز امیرالمؤمنین علی- علیه السلام- در حمایت از دین خدا و حفاظت از وجود شریف پیامبر اکرم- صلّی الله علیه و آله و سلّم- می باشد. و ما بخواست خدا در ادامه این مباحث دو مقاله مستقل درباره هر یک از آن دو حادثه خواهیم نوشت. (ان شاء الله تعالی)

الیاس کلانتری

۱۳۹۸/۰۸/۰۸

برچسب ها
دکمه بازگشت به بالا
بستن