کلام ایام – ۱۴۰، ولادت امام حسن مجتبی (علیه السلام) جلوه ای از اجتماع دریاهای نور

2q3rlom

کلیات

*ماه رمضان و اجتماع دریاهای نور.

*تجلّی نور شخصیت امام حسن و امام حسین (علیهما السلام) سبب زینت عرش خداوند خواهد شد.

*ممنوعیت نوشتن حدیث از ناحیه حکومت خلفاء، مانع انتشار برکات شخصیت امام حسن (علیه السلام) شده است.

*بیماری ها و گرفتاری ها و یا بعضی از انواع آن ها ارتباط هائی با گناهان انسان ها دارند.

*بهبود یافتن از بیماری ها و رفع گرفتاری ها نشانه ذکر خداوند از بنده اش می باشد.

*لازمه استمرار نعمت ها و ازدیاد آن ها شکر کثیر پروردگار است.

**********

ماه مبارک رمضان بلحاظ اینکه ماه خدا خوانده شده و عبادات خاصی در آن انجام می گیرد، مثل عبادت باشکوه روزه و انفاقات به نیازمندان و دعاهای مخصوصی که در آن خوانده می شود، و برقراری جریان عظیم رحمت پروردگار و غفران او نسبت به بنده ها، دریائی از نور محسوب می شود! همچنین آخرین کتاب آسمانی، کتاب خدا، یعنی قرآن کریم هم دریائی از نور است که در این ماه به عالم انسان ها نازل شده است. جریان عظیم دیگری از برکات خداوند در این ماه برقرار می شود بنام «شب قدر» که آن هم دریائی از نور می باشد.

هم می شود هر یک از این سه حقیقت را بطور مستقل و جدا از هم به حساب آورد! و هم می شود هر سه را در یک مجموعه بنام «برکات ماه رمضان» و تجلّیات مختلف آن در نظر گرفت.

حادثه بسیار عظیم و مبارک دیگری در این ماه واقع شده و آن ولادت فرزند رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) سرور جوانان بهشت امام حسن مجتبی (علیه السلام) است که با برادرش امام حسین سیدالشهداء، گوشواره عرش خداوند محسوب می شوند، یعنی تجلّی نور شخصیت آن دو سبب زینت عرش خداوند خواهد شد. و وجود مبارک پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) آن دو را سرور جوانان اهل بهشت نامیده است.

تولد آن بزرگوار در این ماه عظیم، یعنی ماه خدا موجب ازدیاد شرف و جلالت و شکوه آن شده است. در مقاله ای که سال گذشته در همین ایام در مورد ولادت آن حضرت منتشر شد، گفته شد که عظمت شخصیت و جلالت قدر آن بزرگوار و برادرش حضرت امام حسین (علیهما السلام) فوق حد ارزیابی با معیارهای متعارف عادی بین انسان ها است! و گفته شد که آن حضرت شخصیت بسیار ممتازی داشت و بزرگواری ها و کرامت ها و فضائل اخلاقی زیادی از آن بزرگوار بین مردم جریان یافته است و حلم و صبر و وقار و سخاوت و سایر فضائل اخلاقی و رفتاری او مورد تحسین همگان قرار گرفته وبین مردم انتشار یافته و در زمان حیات او و بعد از شهادتش زبانزد دوستداران حتی دشمنانش هم بوده است.

با توجه به این حادثه مبارک در ماه رمضان می شود گفت در این ماه اجتماعی از دریاهای نور بوجود آمده و این اجتماع منشأ جریان عظیم برکات خداوند شده است. و در فرصت حاصل شده، انسان ها می توانند از این دریاهای نور در مرتبه ای بهره مند شوند که فضای زندگی آن ها تا ابد نورانی شود و هیچ ظلمتی در زندگی آن ها بوجود نیاید.

  در مورد عظمت شخصیت امام حسن مجتبی (علیه اسلام) کتاب های زیادی نوشته شده و از جهات گوناگونی فضائل آن بزرگوار مورد بحث و تحقیق قرار گرفته است.

 مقالاتی هم قبلاً در زمان شهادت و همچنین زمان ولادت آن بزرگوار درهمین سایت منتشر شده است. ما مطالعه مقالات قبلی را ـ که ذیلاً عناوین و شماره های آن ها ذکر می شود ـ توصیه می کنیم و موضوع این مقاله را به ذکر و توضیح بعضی از سخنان آن حضرت اختصاص می دهیم.

مقالات قبلی عبارتند از: «برکات صلح امام حسن مجتبی (علیه السلام)» در سه بخش با شماره های ۱۲- ۱۶- ۱۷ و «برکات ولادت امام حسن مجتبی (علیه السلام) سرور جوانان اهل بهشت» در دو بخش با شماره های ۵۹- ۶۰، این مقالات قبلاً در بخش «کلام ایام» منتشر شده است.

اوضاع سیاسی زمان امامت امام حسن (علیه السلام)

دوران امامت آن بزرگوار مصادف بود با حکومت غاصبانه معاویه و اختناق ناشی از آن. طبعاً در این دوره امکان فعالیت علمی هم برای امام (علیه السلام) وجود نداشت.  بالخصوص از زمان حکومت خلیفه دوم نوشتن احادیث شخص پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) ممنوع شده بود و این ممنوعیت  سیاسی ادامه داشت. یعنی وقتی در جامعه دینی نوشتن سخنان شخص پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) ممنوع باشد، طبعاً نوشتن و نقل و بحث و گفتگو در مورد سخنان امام حسن مجتبی (علیه السلام) هم با سهولت امکان پذیر نخواهد بود لذا آثار علمی و سخنان زیادی از آن بزرگوار و همچنین امام حسین (علیه السلام ) در فضای جامعه دینی امکان انتشار پیدا نکرد. و فقط آن چند سالی که حکومت جامعه دینی در اختیار امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) قرار گرفت، به این ممنوعیت عمل نمی شد و خطبه ها و سخنان زیادی از آن حضرت در جامعه منتشرشد و به  دست آیندگان رسید.

 در عین حال عده ای از شیعیان و پیروان خاندان رسالت بدون عقیده به این       ممنو عیت، نامشروع و به صورت مخفیانه و با محدویت های سیاسی به نوشتن احادیث پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) و ائمه معصومین (علیهم السلام) پرداختند و با این نوع جهاد علمی، بعضی از سخنان و آثار علمی رهبران آسمانی از حصار ممنوعیت سیاسی و حکومتی خارج شد و به دست آیندگان رسید و بعد از پایان دوره ممنوعیت نوشتن حدیث در فضای جامعه دینی، منتشر شد.

تعدادی از سخنان امام حسن مجتبی (علیه السلام) هم مشمول این جریان قرار گرفته و بصورت میراث علمی آن بزرگوار در منابع علمی ذخیره شده است. در این مقاله به عنوان نمونه به ذکر و توضیح چند مورد از آن ها می پردازیم و ان شاء الله در فرصت های بعدی این مباحث را ادامه خواهیم داد.

۱-«قَالَ علیه‌السلام لِرَجُلٍ أَبَلَّ مِنْ عِلَّةٍ: إِنَّ اللَّهَ قَدْ ذَكَرَكَ فَاذْكُرْهُ وَ أَقَالَكَ فَاشْكُرْهُ»(۱) یعنی: آن حضرت به مردی که از یک بیماری بهبودی یافته بود، فرمود: خداوند تو را یاد کرد، پس تو هم او را یاد کن و او تو را بخشید، پس شکر او را بجای بیاور. در این کلام شریف چند نکته علمی و اخلاقی قابل توجه است از جمله:

الف: در نظر امام (علیه السلام) بهبودی از بیماری و شفا یافتن از آن نشانه عنایت پروردگار به بنده و ذکر وضعیت او است! حال سبب ظاهری بهبودی بنده هر چه باشد، در این جهت فرقی نمی کند. یعنی وقتی یک بنده مؤمن از یک گرفتاری و مریضی نجات می یابد و وضعیت او تغییر می کند، یعنی گرفتاری و مریضی او به آسایش و بهبودی تبدیل می شود، او باید این تغییر وضعیت و رفع مشکلاتش را از ناحیه عنایت و توجه پروردگارش بداند! اگر چه عوامل ظاهری خاصی هم در این تغییر وضعیت دخالت داشته باشد. مثل بهبودی یک بیمار از طریق معالجات متعارف و توسط یک طبیب و مصرف کردن داروهای متعارف.

کلام ایام ـ 508، ماه ذوالحجة و روزهای پرفضیلت و تاریخی آن
بخوانید

در این زمینه ارتباط های لطیفی بین دو موضوع وجود دارد، بعنوان مثال وقتی خداوند اراده می کند یکی از بنده های او از یک بیماری شفا یابد، این اراده از طریق عواملی تحقّق می یابد. مثل آشنایی با یک طبیب و محل کار و مطب او، امکان بدست آمدن هزینه معالجه، امکان دسترسی به داروهای مورد نیاز، تأثیر پذیری کامل بدن یا روح مریض از نوع معالجه و خواص داروها و امثال آن ها. در این مقاله فرصت طرح این مباحث و بحث در ارتباط بین اراده خداوند و نقش عوامل ظاهری در حدوث پدیده ها وجود ندارد. اما بطور کلی نباید نقش اراده خداوند در حوادث زندگی و افعال اختیاری انسان ها مورد غفلت قرار بگیرد. یعنی اراده خداوند، «علة العلل» و «علت حقیقی» پدیده ها است.

ب: وقتی برای انسان نعمتی حاصل می شود، مثل نعمت صحت بدن و رفع بیماری در این بحث، لازم است آن را از ناحیه پروردگارش تلقی کند، و او را یاد کند و این رفتار بنده، استمرار رحمت و عنایات  پروردگارش را بدنبال خواهد داشت، و انسان مشمول ذکرهای بعدی خداوند و عنایات و توجهات بیشتر او خواهد شد. بطوریکه او فرمود:

«فَاذْكُرُونِی-أَذْكُرْكُمْ» یعنی مرا یاد کنید تا من هم شما را یاد کنم و شکر مرا بجای آورید و نسبت به من کفر نورزید.

ج: بیماری ها و گرفتاری ها و یا بعضی از انواع آن ها ارتباط هائی با گناهان انسان ها دارند، اگر چه بعضی از آن ارتباط ها غیر مستقیم باشند و چند واسطه آشکار یا پنهان بین آن ها باشد.

امام (علیه السلام) در کلام شریفش به آن مرد شفا یافته فرمود: که خداوند تو را بخشید و معذور داشت. یعنی بعضی از رفتارها و یا گناهان تو عامل ابتلاء به آن مرض شده بود، و اکنون پروردگارت تو را بخشید و از آن رفتارت صرف نظر کرد یعنی مشمول عفو و غفران او قرار گرفتی، پس او را شکر کن!

د: امام (علیه السلام) در کلام خود به آن مرد متذکر شکر پروردگارش شد. یعنی هر نعمتی از جمله رفع یک گرفتاری و شفا یافتن از مریضی مستلزم شکر خداوند است. شکر نعمت های پروردگار فواید و آثار مبارکی برای بنده دارد و حداقل فواید آن، ازدیاد نعمت ها است.

 بطوریکه خداوند فرمود:

«لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ وَلَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِي لَشَدِيدٌ» (ابراهيم/۷) یعنی اگر شکر کردید حتماً نعمت شما را زیاد خواهم کرد.

امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) می فرماید:

«إِذَا وَصَلَتْ إِلَیْکُمْ أَطْرَافُ النِّعَمِ فَلَا تُنَفِّرُوا أَقْصَاهَا بِقِلَّهِ الشُّکْرِ»(۲) یعنی هنگامیکه مقدمات نعمت ها به شما رسید مراتب بعدی آن را با کمی شکر فراری ندهید. منظور این است که نعمت های خداوند در اثر شکر بنده، بلکه شکر زیاد بنده، استمرار پیدا می کند و اگر بنده شکر لازم را برای نعمت ها بوجود نیاورد از مراتب بعدی نعمت ها محروم خواهد شد.

۲-«قِيلَ فَمَا الْكَرَمُ؟ قَالَ: الِابْتِدَاءُ بِالْعَطِيَّةِ قَبْلَ الْمَسْأَلَةِ وَ إِطْعَامُ الطَّعَامِ فِي الْمَحْلِ»(۳) یعنی: به آن حضرت گفته شد که کرم چیست؟ فرمود پیشقدم شدن به عطا قبل از درخواست و اطعام انسان ها در زمان و محل مناسب آن.

آن بزرگوار در این کلام نورانی خود، کرم و بزرگواری را در زیباترین شکل و صورت آن آشکار کرده است یعنی انسان کریم وقتی متوجه نیاز یک انسان می شود، نباید درنگ کند و منتظر باشد که شخص نیازمند، از او درخواست کند و نیازش را به زبان آورد، بلکه رفتار کریمانه آن است که قبل از سؤال شخص نیازمند به او عطا کند و نیاز او را برطرف سازد. در سیره شریف آن بزرگوار نقل کرده اند که شخصی نزد او آمد و قبل از اینکه سخنی بگوید امام (علیه السلام) یک کیسه پول به او عطا کرد! وقتی آن شخص دریافت کننده مال بیرون رفت، یکی از حاضرین مجلس به آن حضرت عرض کرد: او چیزی از شما نخواسته بود! امام (علیه السلام) فرمود اگر صبر می کردم تا او حاجت خود را به زبان آورد، در آن صورت بهای آبروی او را پرداخت کرده بودم. یعنی وقتی من متوجه شدم او نیازمند است، دیگر لازم نبود صبر کنم تا او نیاز خود را به زبان آورد و برای این کار احساس شرمندگی کند! در ادامه کلام آن بزرگوار بجهت دیگری از کرم و بزرگواری اشاره فرمود و آن عبارت است از اطعام انسان ها در زمان و موقعیت ضروری مثل زمان قحطی و گرسنگی و جائی که طعام کمیاب است و نیاز شدید به آن وجود دارد.

۳- «قال عليه السلام: اَلْخَيْرُ الَذّي لا شَرَّفيهِ: ألشُّکْرُ مَعَ النِّعْمَهِ، وَالصّبْرُ عَلَي النّازِلَهِ» یعنی خیری که هیچ شرّی در آن نیست، شکر بر نعمت و صبر بر مصیبت است. منظور این است که آنچه در دنیا خیر محسوب می شود، غالباً با شروری همراه است. مثل مال و دارائی که انسان را به خود مشغول می کند و او از یاد فقراء و نیازمندان غافل می شود و ای بسا همین مال و ثروت او را به مشقّت ها و سختی ها و گرفتاری ها بیاندازد. همچنین جوانی و ازدیاد قوای بدنی او را به غفلت از سنین پیری و ضعف قوای بدنی می کشاند و امثال آن ها.

اما نعمتی که انسان را به شکر بکشاند، خبری است که با شری آمیخته نیست، یعنی خیر خالص است.

همچنین صبر در حوادث نامطلوب و گرفتاری ها می تواند انسان را به دعا و درخواست از پروردگار و اتکاء به الطاف او سوق دهد و موجب اجر و پاداش او شود. و بطور کلی انسان را به پروردگارش نزدیک کند و این تقرّب به خداوند خیر خالص است و آمیخته به هیچ شرّی نیست.

الیاس کلانتری

۱۳۹۶/۳/۲۲

پاورقی ها:

۱- تحف العقول، بخش سخنان امام حسن (علیه السلام)

۲- نهج البلاغه، حکمت ۱۳۰

۳- تحف العقول، بخش سخنان امام حسن (علیه السلام)

     

 

 

 

برچسب ها
دکمه بازگشت به بالا
بستن