کلام ایام – ۳۴۳، ماه رمضان و جایگاه آن در فرهنگ قدسی
بخش سوم
کلیات
* سفارشات برای تلاوت زیاد قرآن مجید در ماه رمضان
* تلاوت قرآن مجید بعد از موضوع « روزه » و یا در کنار آن شاخص ترین عبادت در ماه رمضان می باشد.
* پاداش تلاوت یک آیه در ماه رمضان معادل یک ختم قرآن در زمانهای دیگر است.
* اجر و پاداش ذکر شده برای تلاوت یک آیه در ماه رمضان مثل میزان خیریت شب قدر، بسیار شگفت آور است.آآ
* حکومت اراده و مشیت خدای سبحان در فضای زندگی انسانها
* معقول ترین و حکیمانه ترین کار برای انسانها آشنائی با آموزش ها و علوم و رفتارهای معلمان آسمانی است.
* تلاش برای دریافت علوم و آموزشها از پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله وسلم ـ و جانشینان حقیقی او یعنی امامان معصوم ـ علیهم السلام ـ اصل و متن زندگی حقیقی است.
* نوع تأثیرات قرآن مجید در زندگی انسانها
* شباهت اسلوب کلام رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ و امامان معصوم ـ علیهم السلام ـ به اسلوب بکار رفته در قرآن مجید
* گاهی اصل یک مطلب در آیه ای از قرآن ذکر شده، اما تفصیل آن در آیه دیگری قرار دارد.
بعد از انتشار دو مقاله تحت عنوان:
«ماه رمضان و جایگاه آن در فرهنگ قدسی» در ثلث او این ماه مبارک، مقالات دیگری به مناسبت ایام خاص در این ماه مثل رحلت حضرت خدیجه- سلام الله علیها- ولادت امام حسن مجتبی- علیه السلام- سالروز جنگ بدر، شبهای قدر و شهادت امیرالمؤمنین- علیه السلام- منتشر شد و آن مقالات تحت عناوین و شماره های مستقل ذیل در وبسایت قرار گرفت.
کلام ایام- ۳۳۸، حضرت خدیجه همسر رسول خدا- صلّی الله علیه و آله و سلّم- و حادثه رحلت او
کلام ایام – ۳۳۹، امام حسن مجتبی- علیه السلام- و تجلّی متعالی از کرامت خدای سبحان
کلام ایام – ۳۴۰، سال روز جنگ بدر و پیروزی لشکر خدا
کلام ایام- ۳۴۱، شب قدر و مصاحبت های قدسی
کلام ایام- ۳۴۲، امیرالمؤمنین علی- علیه السلام- و حقوق آیندگان
اما به جهت سهل الوصول بودن مقالات در وبسایت، برای آن مقالات عناوین مستقل از مقالات ماه رمضان و شماره های مستقلی در نظر گرفته شد. حال بعد از آن مقالات و در روزهای آخر ماه مبارک رمضان به ادامه مقالات اولیه تحت همان عنوان اصلی می پردازیم و سعی می کنیم موضوعات اصلی مطرح شده در آنها را اگرچه با شرح فشرده ای به پایان برسانیم. از جمله موضوعات اصلی مطرح شده در مقاله شماره- ۳۳۶، موضوع مربوط به قرائت قرآن تحت عنوان:
« قرائت زیاد قرآن مجید در ماه مبارک رمضان » بود. از جمله اعمالی که سفارش زیادی برای آن در ایام ماه مبارک رمضان- به عمل آمده، قرائت زیاد قرآن مجید است و این رفتار بعد از موضوع «روزه» و یا در کنار آن شاخص ترین عبادت در این ماه عظیم پربرکت می باشد. بطوریکه وجود مبارک رسول اکرم- صلّی الله علیه و آله و سلّم- در خطبه مشهور خود درباره این ماه فرمود:
«مَنْ تَلَا فِیهِ آیَةً مِنَ الْقُرْآنِ کَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ خَتَمَ الْقُرْآنَ فِی غَیْرِهِ مِنَ الشُّهُور» یعنی: هر کس در این ماه آیه ای از قرآن مجید را تلاوت کند، برای او پاداش کسی خواهد بود که در ماههای دیگر، قرآن را بطور کامل بخواند. این سخن بسیار شگفت آور است و شگفت آور بودن آن مثل آیه کریمه مشهور در سوره قدر می باشد که فرمود:
«لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْر» (القدر / ۳) یعنی: همچنانکه خیریّت و بهتر بودن شبی بنام «شب قدر» نسبت به هزار ماه مطلبی است شگفت انگیز و عظیم و با فواید فراوان فوق عادی، اجر و پاداش و تأثیرات روحی یک آیه از قرآن در ماه رمضان هم به اندازه یک ختم کامل قران در ماه های دیگر شگفت انگیز می باشد. یعنی عمل معین قرائت یک آیه از قرآن در ماه رمضان اثری چندین هزار برابر زمانهای دیگر در زندگی او خواهد داشت. پس از این جهت هم این ماه مبارک عظمت فوق تصور عادی دارد.
این جریان اگرچه شگفت انگیز است و برای بعضی ها حیرت آور، اما بلحاظ اینکه وجود مبارک رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله وسلم ـ به آن تصریح فرموده و موارد مشابهی هم برای آن در سخنان ائمه معصومین ـ علیهم السلام ـ وجود دارد، یعنی صحت واعتبار آن قطعی است، پس به راحتی قابل پذیرش می باشد و لازم است مورد توجه و عمل قرار بگیرد. همچنانکه خیریت شب قدر بیش از هزار ماه هم بسیار شگفت انگیز است، اما چون در کلام خدای سبحان به آن تصریح شده، پس بطور قطع و یقین مورد پذیرش خواهد بود! و لازم است این موضوع شگفت آور هم مثل عظمت خاص و فوق عادی شب قدر مورد توجه و عمل قرار بگیرد و از این فرصت فوق عادی با فواید عظیم بهره برداری متناسب با عظمت آن بعمل آید. یعنی لازم است اهل ایمان از تلاوت زیاد آیات قرآن در ساعات شبها و روزهای ماه مبارک رمضان، آن استفاده و بهره برداری مورد بحث را ببرند . استفاده و بهره برداری در سطحی و مرتبه ای رفیع که میزان و مرتبه آن بسیار شگفت انگیز است.
کلام شریف رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ درباره ارزش و ثواب و پاداش تلاوت قرآن در ماه مبارک رمضان حاکی از برقراری اراده ای و مشیتی و سنّتی از طرف خدای سبحان در عالم است، همچنانکه از اجزاء دیگر این خطبه شریف و سخنان دیگری از آن وجود مبارک، سنت های دیگر حاکم بر عالم آشکار می شود. طبعاً شناسایی کامل نظامات حاکم بر عوالم وجود و عالم دنیا و زندگی انسانها احتیاج به علم و قدرت ادراکی و بصیرت خاص مقام نبوت و امامت و عصمت دارد. و ما انسانها هم احتیاج دائمی شدید و اجتناب ناپذیر به شناسائی عالم و فضای زندگی خود و مقصد آفرینش خود داریم! لذا معقول ترین و حکیمانه ترین کار برای ما انسانها آشنائی با آموزشها و علوم و رفتارهای معلمان آسمانی است که در رأس آن ذوات مقدسه، وجود مبارک خاتم پیامبران حضرت محمد ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ قرار دارد.
دریافت آموزشها از پیامبر خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ و جانشینان حقیقی او یعنی صاحبان مقام عصمت و امامت و به کار بردن آنها اصل ومتن زندگی است، چون معنی حقیقی و اولیه «دین» عبارت است از « راه و روش» زندگی که شامل جهات فکری و عقیدتی و حرکت بسوی مقصد حیات هم می شود. از جمله آموزشهای پیامبر خدا ـ صلی الله علیه و آله وسلم ـ برای انسانها بیان آثار و نتایج خواندن مکرر و زیاد قرآن و آشنائی اساسی وعمیق با علوم موجود در آن و آثار مبارک این عمل در روح آنها و مجموع حیات آنها است! و اینکه این عمل در همه ایام و ساعات شب و روز عمر انسان ضروری و پرفایده است، اما این آثار مبارک درماه رمضان هزاران برابر ایام دیگر خواهد بود.
جریان های فوق عادی از رحمت و برکات خدا برای انسانها
در نظام زندگی حاکم بر انسانها در عالم دنیا هم، جریان های عادی شناخته شده و معمولی وجود دارد که انسانها بطور عادی از آنها بهره مند می شوند و هم، گاهی جریان های فوق عادی و عظیم و مقطعی مربوط به زمانها و شرایط خاص. بعنوان مثال:
نوعی از مخلوقات و پدیده های مربوط به زندگی انسان عبارتند از نباتات یعنی گیاهان و درختان. زندگی انسانها بدون وجود نباتات امکان پذیر نیست. چون نیاز اجتناب ناپذیر انسان به غذا از طریق وجود نباتات تأمین می شود. در اثر قوانین حاکم بر رشد نباتات مقداری آب تبدیل به موادی با خواص معین می شود و این وضعیت بطور مستمر در فضای زندگی انسانها برقرار است. مثل تبدیل مقداری آب به گندم و برنج و سایر حبوبات و سبزیجات و میوه ها. حیات نباتات یعنی گیاهان و درختان هم احتیاج به آب دارد و اگر مدتی به یک گیاه و درخت آب نرسد، حیات آن از بین خواهد رفت. یعنی نرسیدن آب به یک بوته گیاه و یک درخت در زمانی معین، مرگ آن را به دنبال خواهد داشت.
در فضای زندگی انسانها « آب » این ماده حیاتی برای خود انسان و سایر جانداران و نباتات به اشکال مختلف وجود دارد و جریان می یابد. خواص حاکم بر آب از طرف پروردگار عالمیان سبب ذخیره شدن و حرکت و جریان این ماده حیاتی در زمین و آسمان و در وجود بعضی از اشیاء مثل درختان می باشد.
اراده پروردگار عالمیان و خواصی که او به این ماده حیاتی عطا کرده، سبب تبخیر آن در اثر تابش آفتاب و صعود به آسمان و استقرار در ارتفاع معین و محدودی می شود و در اثر حرکت هوا یعنی پدیده ای بنام « باد » آن آب زلال کاملاً تصفیه شده و شناور در فضا به مناطق خاصی منتقل می شود و در اثر فعل و انفعال های خاصی تبدیل به قطرات باران می شود و بر زمین می ریزد و در اثر خواصی که در آن قرار دارد در نقاط شیب دار جریان می یابد و مقداری از آن مورد مصرف انسانها و حیوانات و نباتات قرار می گیرد و مقداری در زمین فرو می رود و در سفره های زمینی ذخیره می شود و مقداری مجدداً تبخیر می شود و اگر مقدار نازل شده در منطقه ای بیش از حد مصرف عادی بود، قسمت زیادیِ آن در شیارها و بستر رودخانه ها جاری می شود و به دریاچه ها و دریاها برمی گردد و به ذخیره ها می پیوندد.
گاهی و در بعضی مناطق بدست آوردن آب مورد نیاز انسانها و جانداران و جهت آبیاری مزارع و درختان مشکل می شود و احتیاج به فعالیت زیاد انسانها و هزینه زیادی پیدا می کند. بطوریکه کشاورزان ناچار می شوند از چاهها و سفره های زمینی با تحمل مشقت ها آب بکشند و باغها و مزارع خود را آبیاری کنند و جلوی خشک شدن و از بین رفتن آنها را بگیرند. در چنان وضعیتی آبیاری کردن مزارع یک شهر و یک قریه به هزینه زیادی احتیاج خواهد داشت و بدست آوردن آب و آبیاری مزارع و درختان کاری مشکل و بسیار پرزحمت و پرهزینه خواهد بود. اما اگر در آن شرایط ناگهان هوا بارانی شود و مقدار زیادی باران ببارد، بطوریکه مزارع ساکنان یک شهر و تعدادی روستا و یا منطقه وسیعتری سیراب شود. آن پدیده یعنی نزول باران در منطقه ای از زمین مثل یک یا چند شهر و روستا و یا منطقه وسیعتری مثل یک کشور و یا بیشتر از آن، پدیده ای و حادثه ای بسیار پربرکت و سودآور خواهد بود.
یعنی امکان دارد در یک منطقه در عرض چند ساعت آب مورد نیاز یکسال و یا چند ماهِ هزاران و ده ها و صدها هزار انسان نازل شود و مقداری از آن مصرف شود و مقداری در سدها و یا سفره های زمینی و بدنه درختان ذخیره شود و نیازهای بعدی از این طریق تأمین شود.
پس امکان دارد که در عرض چند ساعت رحمتی و برکاتی از طرف خدای رحیم و کریم و حکیم ـ سبحانه و تعالی ـ برای قومی و ملتی و ساکنان منطقه ای از زمین نازل شود که در زمانی طولانی چندین ماهه و یا چندین ساله امکان نزول آن فراهم نشده بود.
در جهات فوق مادی و در نظام معنوی حاکم به عالم هم جریان شبیه همین است! یعنی امکان دارد در یک ماه معین و یک شب خاص رحمتی و برکاتی از طرف پروردگار عالمیان برای انسانها نازل شود که هزاران برابر ماه ها و روزها و شبهای عادی باشد!
نزول رحمت و برکات پروردگار عالمیان به فضای زندگی انسانها در جهات معنوی هم مثل جهات مادی و ظاهری، گاهی از طرق عادی و متعارف و استمراری انجام می گیرد مثل رحمتی که در شبها و روزهای جمعه و وقت نمازهای روزانه و اعیاد سال و وقت تلاوت قرآن و انفاق مال به نیازمندان برقرار می شود که مشابه آن در جهات مادی زندگی برقرار است! مثل گرم شدن هوا در اثر تابش آفتاب در بهار بعد از زمستان و فعال شدن خاصیت رشد و روئیدن نباتات در فصل بهار و تبدیل دانه ها و بذرها و هسته درختان میوه بعد از مدت معین به دانه ها و هسته های جدید دیگر که ده ها و صدها برابر میزان کاشته شده است.
گاهی هم این نزول رحمت و برکات ، در شرایط خاص یا استثنائی و فوق عادی و در مرتبه ای متعالی و برتر تحقق می یابد. و یا تحقق آن مستلزم به وجود آمدن زمینه مناسبی خواهد بود. اعم از پدیده های مقطعی و استثنائی و یا تکرار شونده مثل زمان ظهور یکی از پیامبران خدا در منطقه ای از زمین و یا ظهور پیامبران اولواالعزم و صاحب شریعت برای جهانیان و ظهور آخرین پیامبر خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ و نزول آخرین کتاب آسمانی که برای همه جهانیان است و تصدیق کننده کتابهای آسمانی قبلی.
از توجه به این بحث و این مثالها و تدبّر در اصل موضوع مورد بحث یعنی آثار و نتایج تلاوت قرآن در ماه رمضان و پاداش چندین هزار برابر آن نسبت به زمانهای دیگر و خبر دادن پیامبر خدا ـ صلی الله علیه و آله وسلم ـ از برقراری چنین نظامی در عالم، اشتیاق زیادی برای تلاوت زیاد قرآن در ماه رمضان و استمرار آن در زمانهای دیگر در روح انسانها به وجود می آید.
امیدواریم از ناحیه عنایات و الطاف و کَرَمِ بی پایان پروردگار عالمیان و دعا و درخواست خود از فضل عظیم او، توفیق تلاوت زیاد آیات کتاب آسمانی حاصل شود واین توفیق عظیم سبب استمرار توجهات بیشتر از قبل به قرآن کریم شود و درهمه ایام سال استمرار یابد و ماه رمضان های دیگری را هم با آمادگی بیشتر در روح خود برای کسب برکات خاص آن شاهد باشیم.
نوع تأثیرات قرآن مجید در زندگی انسانها
درکلام شریف رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ به ذکر اصل اجر و پاداش تلاوت قرآن اکتفاء شده واینکه اجر تلاوت یک آیه از قرآن معادل اجر یک ختم کامل قرآن در ماه های دیگر خواهد بود، اما تصریحی در آن وجود ندارد که آن اجر و پاداش چه خواهد بود و در چه جهتی؟!. این کلام از این نظر شباهتی با آیه سوره قدر دارد که در آن اصل خیریت شب قدر ذکر شده که بیش از هزار ماه است. اما تصریحی در نوع آن خیریت و چگونگی آن وجود ندارد. این روش بیان مطالب در سرتاسر قرآن مجید مشاهده می شود، بطوریکه گاهی اصل یک موضوع در آیه ای ذکر می شود، اما تفصیل آن و بیان موضوعات مربوط به آن در آیه دیگری قرار می گیرد و یا اصل یک موضوع در آیه قرآن ذکر می شود و تفصیل آن و موضوعات مربوط به آن به بیان و توضیح پیامبر خدا ـ صلی الله علیه و آله وسلم ـ موکول می شود. و کلام رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله وسلم ـ و همچنین کلام امامان معصوم ـ علیهم السلام ـ معلمان آسمانی قرآن هم در این جهت و جهاتی دیگر شباهتی به قرآن دارد و روش بکار رفته در آنها تابعی است از روش بکار رفته در قرآن مجید.
در عبارت مورد بحث هم به ذکر اصل موضوع مورد نظر اکتفاء شده! و شرح و توضیح و تفصیل مطلب را می شود در سخنان دیگر و احادیث نقل شده از آن حضرت و امامان معصوم ـ سلام الله علیهم ـ جستجو کرد. و اینکه اصل موضوع اجر عظیم تلاوت یک آیه در ماه رمضان و معادل یک ختم کامل قرآن بودن آن، یک مطلب است و چگونگی آن و نوع آثار آن و مربوط به دنیا یا آخرت بودن یا جمع آنها، مطلبی است دیگر واینکه کسانی با دانستن اصل موضوع علاقه و اشتیاق به آن پیدا می کنند و کسانی هم علاقه مند به تفصیل واطلاعات گسترده درباره آن می شوند و هر دو گروه می توانند به خواسته خود برسند.
در فرصتی مناسب بخواست خدا به بحثی تفصیلی درباره اجر تلاوت قرآن و جهات مختلف آن خواهیم پرداخت ـ ان شاء الله تعالی ـ اما اینجا و در پایان این مقاله متذکر این موضوع اصلی می شویم که تأثیرپذیری از قرآن و توجه به آن و تلاوت آن یک وقت جنبه علمی دارد و یک وقت جنبه اخلاقی و ایمانی و گاهی هم ترکیبی از هر دو جنبه. جهت علمی موضوع، یعنی کشف معانی آیات قرآن، ظاهراً ارتباط زیادی به زمان تلاوت آیات ندارد و در هر زمانی تحقق می یابد. اما تأثیرات اخلاقی وایمانی کاملاً با زمان تلاوت مرتبط است. علاوه بر این می شود گفت در جنبه دریافت علمی هم، زمان تلاوت که در ماه رمضان باشد با زمانهای دیگر در کشف معانی باطنی نقش اساسی دارد! و کلام آخر اینکه همگی لازم است از رحمت و فضل عظیم پروردگار عالمیان توفیق نوشتن و خواندن مقالاتی و تأثیر پذیری از آنها را در این زمینه درخواست کنیم.
الیاس کلانتری
۱۳۹۹/۲/۳۰