کلام ایام-۴۲۳، بهار عالم قدس
بخش سوم*
کلیات*
-
وجود مبارک امام عصر – علیه السلام- وارث علم و قدرت و فضائل اخلاقی و شخصیتی همه پیامبران و حجت های خدا می باشد.
-
خدای سبحان وجود مبارک امام عصر -علیه السلام- را در فضای امنی برای انتشار نور دین توحیدی ذخیره کرده است.
-
عقیده به ظهور یک مصلح آسمانی اختصاصی به مسلمین و یا شیعیان ندارد، بلکه عقیده ای است مشترک بین ادیان.
-
دیدگاههای پروفسور« هانری کُربَن» درباره عقاید مذهب تشیع.
-
کنفرانس، هانری کُربَن در ژنو درباره عقیده شیعیان نسبت به امام زمان(علیه السلام).
-
فعالیت های علمی کُربَن در ایران و فرانسه.
-
جلسات بحث و گفتگوی علمی بین علامه طباطبائی و هانری کُربَن.
-
آشنائی با علامه طباطبائی و ارتباط علمی با ایشان تحول عظیمی در زندگی تحقیقاتی کُربَن به وجود آورد.
-
هانری کُربَن می گفت: به عقیده من مذهب تشیع تنها مذهبی است که رابطه میان خدا و خلق را همیشه زنده نگهداشته است.
-
دیدگاه کُربَن درباره کلیمیت و مسیحیت و مذهب اهل سنت و شیعه.
-
هانری کُربَن ظهور حکومت مهدوی را تجلی و آشکار شدن باطن تمام ادیان ابراهیمی میدانست.
-
اتصال عالم انسانی به جریان رحمت و برکات خداوند هرگز قطع نمی شود .
-
خلاصه ای از نظریات پروفسور کُربَن درباره تشیع و امام عصر (علیه السلام).
-
عید غدیر و ادامه رهبری آسمانی .
-
حکمت غیبت امام عصر (علیه السلام).
-
شرح و توضیح عباراتی از دعای ندبه .
-
با ظهور و قیام حضرت مهدی – علیه السلام- دوره حکومت جباران و تبهکاران به پایان خواهد رسید.
در روز نیمه ماه مبارک شعبان یکی از عظیم ترین حوادث تاریخ حیات انسانها به وقوع پیوسته و نزول یکی از برترین مراتب رحمت و برکات پروردگار عالمیان به عالم انسانها تحقق یافته و آن حادثه ولادت خاتم الاوصیاء امام عصر و مهدی موعود حضرت حجة بن حسن العسکری -علیهما السلام- است.
امام مهدی -عجّل الله تعالی له الفرج- ذخیرة الهی و بقیة الله و سبب احیاء دین خدا و عامل انتشار حقایق و معارف آن در سطح عالم و تمام طول تاریخ حیات انسانها است. آن وجود قدسی وارث علم و قدرت و فضائل اخلاقی و شخصیتی همه پیامبران و حجت های خدای سبحان و احیاگر همه آموزشها و معارف دین آسمانی است.
خدای سبحان آن گوهر بهشتی را از توجهات زمامداران جبار و سرکش، در فضای امنی تحت مراقبت خاص خود قرار داده و در زمان مناسبی برای انتشار نور دین توحیدی و استقرار آن در سطح عالم آشکار خواهد کرد و با ظهور و قیام آن مصلح جهانی و قدرتی که از ذات قدوس الله به او و یاران و پیروان او عطا خواهد شد، تمامی اهل عالم از ظلم و ستم و بی عدالتی زمامداران جبار و صاحبان قدرتهای شیطانی نجات خواهند یافت.
ظهور آن وجود مبارک و استقرار حکومت جهانی توسط همه پیامبران و صاحبان شریعت های آسمانی، به انسانها وعده داده شده و او مورد انتظار همه پیروان ادیان(شریعت ها) بوده است و پیروان حقیقی آخرین شریعت آسمانی شب و روز و بطور مستمر منتظر و امیدوار به ظهور او و تأسیس حکومت الهی در سطح جهان هستند.
عقیده به ظهور یک مصلح آسمانی اختصاص به مسلمین و یا شیعیان ندارد، بلکه این عقیده بین پیروان شریعت های آسمانی عمومیت دارد و از مشترکات آنها می باشد. اما اصل موضوع غیبت شخصیت معینی به نام حضرت«مهدی موعود»- علیه السلام- به عنوان آخرین حجت خدا و فرزندی از پیامبر خاتم- صلی الله علیه و آله و سلم- و آخرین جانشین و خاتم الاوصیاء او و نحوه ارتباط او با فضای زندگی انسانها در بین پیروان مذهب تشیع و فرهنگ دینی آنها موقعیت بسیار رفیع و آشکار تری دارد! بطوریکه این عقیده و لوازم آن سبب و ارتباط زنده ای بین عالم انسانی و خدای سبحان میباشد. یعنی در بین پیروان مذهب شیعه ارتباط انسانها با آسمان قطع نمی شود و این ارتباط زنده بطور دائم برقرار است.
فیلسوف و متفکر فرانسوی معاصر پروفسور«هانرس کُربن» این مطلب را به طور مکرر در سخنرانی ها و نوشته های خود متذکر می شد و این عقیده را در سطح وسیعی از جهان منتشر کرد.
ایشان در یکی از جلساتی که در حضور«علامه طباطبایی» داشت گفته بود:
امسال موقعی که در اروپا بودم در«ژنو» کنفرانسی در موضوع«امام منتظر» به عقیده شیعه دادم و این مطلب برای دانشمندان اروپایی که حضور داشتند، کاملاً تازگی داشت.
دکترکُربَن گفته بود: به عقیده من، مذهب تشیع تنها مذهبی است که رابطه هدایت الهی را میان خدا و خلق همیشه زنده نگهداشته است.
کُربَن استاد «دانشگاه سوربن» فرانسه بود و در سال ۱۹۴۶ وزارت خارجه فرانسه او را به ریاست بخش ایران شناسی مؤسسه ایران و فرانسه برگزید. کُربَن از آن تاریخ به بعد هر سال چند ماه به ایران می آمد و به مطالعات و تحقیقات خود و تدریس فلسفه در دانشگاه تهران مشغول می شد.
او در دانشگاه تهران با استاد مرتضی مطهری آشنا شد و سپس با مفسر بزرگ قرآن مجید و فیلسوف و متفکر بزرگ معاصر مرحوم علامه طباطبائی- رضوان الله تعالی علیه- ارتباط علمی عمیق و مستمری پیدا کرد.
آشنائی با علامه طباطبائی و حضور در جلسات بحث و گفتگو با او تحول عظیمی در زندگی علمی و تحقیقاتی پروفسور کُربَن به وجود آورد و آن جلسات بحث و گفتگو و ارتباط مکاتبهای تقریباً تا آخر عمر او ادامه داشت.
حاصل آن بحث و گفتگوها و مکاتبات بصورت چند جلد کتاب از جمله کتاب«شیعه در اسلام» در غرب و در ایران منتشر شد. علامه طباطبائی درباره دومین ملاقات خود با کُربَن می گفت:
شب ۱۶ مهر ماه ۱۳۳۸ طبق مواعده قبلی ، ملاقات دوم در محیط گرم و دوستانه بعمل آمد. در آن مجلس، آقای دکتر کُربَن گفتند:
«امسال موقعی اروپا بودم……»(۱) آقای کُربَن اضافه کرد: به عقیده من مذهب تشیع تنها مذهبی است که رابطه هدایت الهی را میان خدا و خلق همیشه زنده نگهداشته و بطور مستمر و پیوسته ولایت را زنده و پابرجا می گذارد. مذهب یهود نبوت را که رابطهای است واقعی میان خدا و عالم انسانی، در حضرت کلیم ختم کرده و پس از آن نبوت حضرت مسیح و حضرت محمد- صلی الله علیه و آله و سلم- اذعان ننموده و رابطه را قطع می کند. نیز مسیحیان در حضرت عیسی متوقف شدند و اهل سنت از مسلمین نیز در حضرت محمد- صلی الله علیه و آله و سلم- توقف نموده و با ختم نبوت در ایشان، دیگر رابطه ای میان خالق و خلق موجود نمی دانند.
تنها مذهب تشیع است که نبوت را با حضرت محمد- صلی الله علیه و آله و سلم- ختم شده میداند، ولی ولایت[ امامت] را که همان رابطه هدایت و تکمیل [آن] میباشد، بعد از آن حضرت و برای همیشه زنده می داند، رابطه ای که از اتصال عالم انسانی به عالم الهی حکایت می کند. به واسطه دعوت های دینی قبل از موسی و دعوت دینی موسی و عیسی و محمد -صلی الله علیه و آله و سلم- به واسطه همین رابطه ولایت، جانشین وی(به عقیده شیعه) زنده بوده و هست و خواهد بود.
و این حقیقتی است زنده که هرگز نظر علمی نمی تواند آن را از لیست حقایق حذف نماید. به عقیده من، همه ادیان بر حق بوده و یک حقیقت زنده را دنبال میکنند و همه ادیان در اثبات وجود این حقیقت زنده مشترکند. آری تنها مذهب تشیع است که به زندگی این حقیقت لباس دوام و استمرار پوشانده است.
هانری کُربَن ظهور حکومت مهدوی را تجلی و آشکار شدن باطن تمام ادیان ابراهیمی می داند و هر آنچه را جزء آمال پیامبران بزرگوار بوده را به دست با برکت حضرت مهدی- علیه السلام- قابل تحقق دانسته. می گوید: سرانجام امام دوازدهم[ امام منتظر، حضرت مهدی علیه السلام] ظهور خواهد کرد و در پایان عالم، باطن همه وحی های الهی را آشکار خواهد ساخت.
خلاصه نظریات پروفسور کُربَن در باره تشیع و امام عصر (علیه السلام)
اگر بخواهیم نظریات کُربَن را بعنوان یک فیلسوف متفکر و محقق منصف و آزاد اندیش و پژوهشگر آشنا به تاریخ و فرهنگ ادیان(شریعت های) آسمانی درباره عقیده به امام زمان و ظهور و حکومت جهانی او ، در چند جمله خلاصه کنیم ، می توانیم بگوئیم: از نظر او تشیع تنها مذهب زنده عالم است و در فضای این مذهب ارتباط انسانها با پروردگار عالمیان برقرار است و شخصیت معینی از معلمان آسمانی و حجت های خدای سبحان واسطه بین او و مخلوقات است و رحمت و برکات خدا ازناحیه وجود او در فضای زندگی انسانها منتشر می شود.
از نظر او تشیع و عقیده به امام زمان و ظهور و قیام او عقیده به حقانیت همه پیامبران و زمان ظهور همه حقایق و چهره حقیقی و کمالات و فضائل همه ادیان(شریعت های) آسمانی خواهد بود! و سرانجام عالم انسانی از طریق آخرین حجت خدا به فضای نورانی ولایت الهیه متصل خواهد شد.
کُربَن معتقد بود به اینکه اتصال عالم انسانی به جریان رحمت و برکات خداوند هرگز قطع نمیشود و استمرار دارد و این عقیده تنها در بین شیعه و از ناحیه ایمان به وجود یک مصلح آسمانی یعنی امام مهدی موعود -علیه السلام- برقرار است. این عقیده و ایمان ناشی از آن همان مطلبی است که قبلاً در بعضی مقالات مربوط به«عید غدیر» و ولایت امیرالمؤمنین علی -علیه السلام- و همچنین در ایام ولادت وجود مبارک امام عصر حضرت مهدی -علیه السلام- نوشته شد و عمده آن مقالات و عناوین و شماره های آنها عبارتند از:
کلام ایام-۴۹، شب نیمه شعبان و ولادت امام عصر علیه السلام
کلام ایام-۵۱،موقعیت قیام امام مهدی علیه السلام،در قران مجید
کلام ایام-۵۲،حکمت غیبت امام عصر علیه السلام
کلام ایام-۵۳، نقش امام غائب در زندگی انسانها
کلام ایام-۹۰،عید غدیر و ادامه رهبری آسمانی(در چهار بخش و با شماره های ۹۱-۹۳)
کلام ایام-۱۶۰،عید غدیر عیداکمال دین و اتمام نعمت خداوند( در چهار بخش و با شماره های ۱۶۲-۱۶۳)
کلام ایام-۲۴۱،عید غدیر، عیداکمال دین و اتمام نعمت خداوند (در دو بخش و با شماره ۲۴۲)
عقاید مذهب تشیع درباره غیبت و نهضت جهانی امام مهدی (علیه السلام)
علت ذکر دیدگاه پروفسور هانری کُربَن درباره امام عصر (علیه السلام) در این نوشتار مطابقت آن با حقیقت موضوع غیبت آن حضرت و موضوع نهضت جهانی اوست. دیگر اینکه او تحقیقات وسیعی در ادیان آسمانی و مذاهب مختلف داشته و آشنائی عمیقی با منابع علمی و افکار و عقاید و دیدگاههای پیروان آنها پیدا کرده بود. بالخصوص جلسات بحث گفتگوی زیادی با مفسر بزرگ قرآن و حکیم بصیر معاصر ، علامه طباطبائی- رحمة الله تعالی علیه- و عدهای از محققین علوم اسلامی داشته و عمده آشنائی او با مذهب شیعه در کشور ایران و ترکیه و از منابع اصلی دینی انجام گرفته بود.
علامه طباطبائی -رحمة الله علیه- درباره هانری کُربَن به یکی از شاگردان خود گفته بود: «کُربَن دعاهای صحیفه مهدویه را می خواند و گریه می کرد.»
آقای غلام حسین ابراهیمی دینانی گفته بود: روزی در حضور علامه طباطبائی به هانری کُربَن گفتم:«شما که این گونه با معارف اسلامی آشنا شده اید با چه ذکری مأنوس هستید؟» کُربَن در پاسخ گفت:« ذکر من قال الباقر (ع) و قال الصادق(ع) است.»
این مطلب حکایت از آشنایی عمیق و طولانی او با منابع حدیثی شیعه و فرهنگ دین توحیدی دارد.
از سخنان و رفتارهای آن متفکر بزرگ بر می آید که او آشنایی عمیقی با فرهنگ ادیان(شریعت های) آسمانی به خصوص«اسلام» داشت و معتقد بود که«تشیع» باطن و حقیقت خالص همه ادیان ابراهیمی است.
دیدگاههای کُربَن در تألیفات خود او و دانشمندان دیگر بالخصوص علامه طباطبائی- رضوان الله تعالی علیه- انعکاس گستردهای در عالم غرب داشت.
استمرار رهبری آسمانی در فرهنگ تشیع
در بعضی از مقالات فوقالذکر که سالهای قبل در ایام ماه شعبان در «وبسایت حکمت طریف» منتشر شد بحث تفصیلی مستدلی درباره«استمرار رهبری آسمانی» به عمل آمد و حاصل آن مباحث این موضوع محوری بود که بعد از جریان ختم نبوت و ظهور پیامبر خاتم- صلی الله علیه و آله و سلم- و نزول آخرین کتاب آسمانی، رهبری آسمانی انسانها از طریق معلمان آسمانی و ذوات مقدس صاحبان مقام عصمت و امامت ادامه می یابد و هرگز عالم انسانها بدون حجتی از طرف پروردگار عالمیان نخواهد ماند، اگرچه به عللی حجت خدا در حالت استتار خاصی قرار بگیرد و یا توسط حکومت های غیر دینی و جبّاران در حبس و زندان بسر ببرد و یا به هر علتی امکان تصدی حکومت دینی برای او فراهم نشود و نتواند بطور آشکار به هدایت انسانها بپردازد.
این مقام و موقعیت در احادیث فراوانی برای آخرین حجت پروردگار عالمیان، وجود مبارک امام«مهدی موعود» مجموعاً بصورت تفصیلی ذکر شده، از جمله در«دعای ندبه». در این دعای شریف نقل شده از وجود مبارک امام صادق- علیه السلام- که با حمد پروردگار عالمیان و صلوات بر پیامبر اکرم- سال الله علیه واله و سلم- شروع شده، ابتداءً بیان فشردهای از جریان مبارک «نبوت عامه» ذکر شده که مشتمل است بر شروع جریان نبوت و حضرت آدم و بعد نام و بعضی از فضائل پیامبران صاحب شریعت یعنی : نوح و ابراهیم و عیسی – علیهم السلام- و بعد موضوع «نبوت خاصه» و صورت فشرده ای از سیره شریف پیامبر خاتم حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم). و بعد از موضوع ختم نبوت بحث درباره امامت و رهبری آسمانی از این طریق و موقعیت امیرالمؤمنین علی – علیه السلام- و ذکر فضائلی از آن حضرت ادامه یافته و بعداً به موقعیت ذوات مقدسه امامان اهل البیت (علیهم السلام) اشاره ای شده و سرانجام بحث منتهی شده به وجود قدسی حضرت امام مهدی – علیه السلام- و اوصاف شریف او و موضوع رهبری جهانی و تشکیل و تأسیس و برقراری حکومت خدا در سطح عالم و پایان دوران حکومت های جباران و ظالمان در روی زمین.
در این بخش به ذکر و توضیح فشرده ای درباره بعضی از عبارات این دعای شریف یعنی «دعای ندبه» درباره آن وجود مبارک می پردازیم:
۱ – « أَيْنَ بَقِيَّةُ اللّٰهِ الَّتِي لَاتَخْلُو مِنَ الْعِتْرَةِ الْهادِيَةِ »
در این عبارت از دعای شریف یکی از القاب مشهور آن وجود قدسی بکار رفته و اصل این لقب شریف مأخوذ از قرآن مجید است.
خدای سبحان تمام آن قدرتها و بصیرتها و علومی را که به پیامبران خود عطا کرده بود ، یه آخرین حجت خود در عالم هم عطا کرده است! او تمام اهداف مقدس پیامبران را تحقق خواهد بخشید. تمام فضائل اخلاقی و شخصیتی پیامبران در وجود او جمع شده و او وارث پیامبران –علیهم السلام- و جد بزرگوارش خاتم پیامبران – صلی الله علیه و آله و سلم- و امامان معصوم-علیهم السلام- است.
مراد از عبارت «لَاتَخْلُو مِنَ الْعِتْرَةِ الْهادِيَةِ» هم یا این است که آن وجود ذخیره شده یکی از شخصیت های «عترت طاهره» است و یا آن وجود مبارک در حال حیات است و در همه زمانها از دوره غیبت تا زمان ظهور و قیام و تأسیس حکومت جهانی نظارت خاص او بر جهان و عالم انسانها برقرار است.
۲ – «أَيْنَ الْمُعَدُّ لِقَطْعِ دابِرِ الظَّلَمَةِ» یعنی: کجا است آنکه آماده و مهیا شده برای ریشه کن کردن ظالمان و تبهکاران.
دوره حکومت جباران در زمان نهضت و قیام جهانی آن حضرت به پایان خواهد رسید و قبل از شروع آن نهضت مقدس عموم انسانها و یا اکثریت تأثیر گذار از آنها از همه حکومت ها و برقراری عدالت از طرف آنها و اصلاح اوضاع جوامع انسانی مأیوس خواهند شد و انتظار ظهور یک مصلح آسمانی را خواهند کشید. یک مصلح با قدرت و علم و بصیرت و اخلاص پیامبران خدا (علیهم السلام).
۳ – «أَيْنَ الْمُرْتَجىٰ لِإِزالَةِ الْجَوْرِ وَالْعُدْوانِ» یعنی: کجا است آنکه مورد امید و آرزوست برای برطرف کردن ظلم و ستم و کینه جوئی و دشمنی ها.
با قیام و برقراری حکومت آن اندوخته مبارک خدائی ظلم و بی عدالتی در سطح عالم و همه جوامع انسانی و کینه جوئی ها و دشمنی ها از بین خواهد رفت و عدالت و محبت انسانها به یک دیگر جایگزین آن خواهد شد! و این امیدواری قبل از قیام او در سطح جهانی به وجود خواهد آمد. و یأس ها و احساس پوچی ها تبدیل به امید و انتظار خواهد شد.
ما از روی ناچاری این بحث را بصورت ناتمام رها میکنیم و ادامه آن را به روزهای بعدی و احتمالاً روزهائی از ماه مبارک رمضان موکول میکنیم و نوشتن مقالاتی را در استقبال از ماه مبارک رمضان و آماده شدن برای ضیافت خدا در نظر میگیریم، تا بلکه آمادگی و زمینه مناسبتری برای ورود به آن ماه نورانی با عظمت و جلالت بی پایان پیدا کنیم.
الیاس کلانتری
۱۳۹۹/۰۱/۱۸
پاورقی ها :
۱ – این مطلب در همین مقاله نقل شد.