۶۱-از نظر علمی قرآن با کتاب های مذهبی چه کمکی به علم امروز کرده اند؟

سؤال: می خواهم بدانم بحث معنویش به کنار از نظر علمی قرآن با کتاب های مذهبی چه کمکی به علم امروز کرده اند؟ واقعاً اگر قرآن را از جهان حذف کنیم چه لطمه ای به علم می خورد؟ حال اگر نظریه یک دانشمند مثلاً نسبیت اینشتین را از جهان هستی حذف کنیم، آن وقت چه اتفاقی می افتد؟!

پاسخ: این که گفته اید قرآن با کتاب های مذهبی چه کمکی به علم امروز کرده اند، می پرسیم منظور از علم امروز چیست؟! آیا منظور شما علوم تجربی زمان ما است که در چند قرن اخیر تحول و گسترش زیادی هم پیدا کرده است؟ ظاهراً مراد همین است. چون عمده تحولات علمی زمان ما به این نوع از علوم مربوط می شود.

در جواب می گوئیم که قرآن مجید در اصل کتابی برای آموزش علوم تجربی مورد نظر شما نیست و مستقیماً به آموزش این نوع از علوم نپرداخته است و در اصل هم بنا نیست علومی که انسان ها می توانند با مشاهده و آزمایش و تجربه آن ها را یاد بگیرند، از طریق وحی و کتاب های آسمانی آن ها را فرا بگیرند.

قرآن مجید در اصل و به طور مستقیم روش یک زندگی مطلوب توأم با آسایش و آرامش و رفاه و نوعدوستی را به انسان ها یاد می دهد. به طوری که در آن نظام زندگی انسان ها یا مهر و محبّت به یکدیگر و دوستی ها و صمیمیّت ها جریان یافتن فضائل اخلاقی در کنار هم زندگی کنند، در آن زندگی خشونت ها و اضطراب ها و نگرانی ها و نابسامانی ها جای خود را به دوستی ها و آسایش ها و نظم و آرامش روحی می دهد.

دیدگاهی که در این سؤال مطرح شده، روش افراطی توجه و گرایش به علوم تجربی در اروپای بعد از دوره رنسانس است. به طور مسلّم فعالیت های علمی دانشمندان علوم تجربی قابل تحسین و قدر دانی است، اما ارزش و کارائی یک یا چند رشته علمی نباید عامل بی ارزش کردن علوم دیگر شود. همین روش افراطی به وجود آمده در اروپای بعد از دوره رنسانس، عامل اصلی بی ارزش تلقی کردن علوم انسانی شد و نتیجه آن هم بسیار فاجعه بار بود. در هیچ زمانی انسان و علوم انسانی مثل زمان ما بی ارزش تلقی نشده است. بعضی از جلوه های بی ارزش کردن انسان و توجه افراطی به علوم تجربی پیدایش مسلک کمونیزم بود و کشتارهای میلیونی از انسان های بی گناه جهت برقراری آن نظام اجتماعی و اقتصادی و حکومتی.

همچنین دو تا جنگ ویرانگر جهانی، یعنی جنگ جهانی اول و دوم که در جنگ اول بیش از ده میلیون و در جنگ دوم بیش از پنجاه میلیون انسان کشته شدند.

شما سؤال کرده اید که اگر قرآن را از جهان حذف کنیم چه لطمه ای به علم می خورد، در جواب می گوئیم همان لطمه ای که به انسانیت و اخلاق خورده است، از علائم حذف قرآن از زندگی عمده مردم دنیا است. آیا کشته شدن بیش از چهل میلیون انسان به وسیله استالین رهبر کمونیستی حاکم بر اتحاد جماهیر شوروی سابق و کشته شدن بیش از سی میلیون انسان در چین کمونیست به وسیله مائو رهبر همان حکومت، حادثه قابل توجهی نیست؟! این دو نفر از قدرتمندترین رهبران ضدّ دین تاریخ بوده اند. این حوادث از بارزترین نشانه های حذف کتاب های دینی و عقاید و اخلاق ناشی از آن ها در زندگی انسان ها بوده است.

در تاریخ جنگ جهانی دوم نوشته اند که وقتی در آلمان نازی در حین جنگ اسلحه جدیدی ساخته می شد، برای ارزیابی و سنجش میزان قدرت و کارائی و برد آن اسلحه عده ای اسیر جنگی را در یک ردیف قرار می دادند و با آن اسلحه به آن ها شلیک می کردند تا بینند چند نفر کشته می شوند، در نتیجه قدرت و کارائی آن اسلحه معلوم شود!!! و همین طور از همین نوع حوادث. اگر بنا شود اخلاق و انسانیت در زندگی انسان ها حذف شود، زندگی انسان ها به همین وضعی که می بینیم در خواهد آمد و در همین راه به پیش خواهد رفت وضعی که جهان امروز پیدا کرده قابل توجه است. امروزه در سطح جهان و در عرف کشورهای پیشرفته صنعتی برای ارزان شدن قیمت نفت جنگ ایجاد می کنند و گروه گروه انسان ها بالخصوص کودکان را می کشند، به طوری که ملاحظه می فرمائید.

امروزه کشورهای صنعتی پیشرفته راه کم هزینه و کوتاهی را برای ازدیاد ثروت و لذت ناشی از آن پیدا کرده اند و آن تولید اسلحه یعنی وسایل متنوع آدمکشی، و چون اسلحه تولید شده هم که باید فروش برود و مصرف شود، به بهانه های مختلف در نقاط مختلف عالم جنگی به راه می اندازند، تا انسان ها همدیگر را بکشند و آن کشورهای تولید کننده اسلحه به منافع مادی خود برسند.

تحقیقات دانشمندان نشان می دهد که نظام های اخلاقی متداول در جوامع مختلف به طور مستقیم یا غیر مستقیم از علوم وحی و کتاب های آسمانی نشأت گرفته است و این موضوع در مباحث مکتب های مختلف جامعه شناسی و تاریخی قابل اثبات است. رشته های مختلف علمی از جمله علوم تجربی باید مورد ارزیابی ها و شناسائی های بیشتری قرار بگیرند و در رأس آن ها علوم انسانی. در صورت به جریان افتادن علوم قرآن مجید، نابسامانی ها و تباهی ها و خشونت ها از زندگی انسان ها حذف خواهد شد. و فعالیت های علمی در مسیر ایجاد آسایش ها و رفاه ها به کار گرفته خواهد شد. و إلا حوادث مرگبار جهانی- پناه بر خدا- پیش خواهد آمد با ابعادی که به راحتی قابل پیش بینی نخواهد بود.

ارزش علوم انسانی در دیدگاه عقلی هرگز از علوم تجربی مورد بحث کمتر نیست چقدر جالب است نظریات دکتر آلکسیس کارل در کتاب «انسان موجود ناشناخته» در مقایسه علوم تجربی با علوم انسانی. او در این کتاب به طور مکرّر می گوید که ای کاش در عالم علوم انسانی هم یک پاستور ظهور می کرد و علوم انسانی را متحول می کرد. یعنی همچنان که تحقیقات و کشفیات پاستور علم پزشکی را متحول کرد، ای کاش این تحول در عالم علوم انسانی هم پیدا می شد و انسان ها از ناحیه این تحول به آسایش می رسیدند. توضیح می دهیم که آلکسیس کارل به لحاظ تحصیلات دانشگاهی یک پزشک بود و به لحاظ مطالعات و تحقیقات خارج از نظام دانشگاه یک روان شناس بود، یعنی در هر دو رشته علمی تبحری داشت و از دانشمندان سر شناس جهانی در زمان های اخیر بود. او از توجه افراطی به علوم تجربی و بی اعتنائی به علوم انسانی در زمان های اخیر رنج می برد و می گفت چرا باید علم مربوط به جمادات از علم مربوط به شناسائی انسان ها ارزشمندتر تلقی شود.

سرانجام این که توجه به حقوق انسان ها و ارزش های اخلاقی در جوامع مختلف از کتاب های آسمانی و بالخصوص قرآن مجید نشأت گرفته است و می شود با توجه بیشتر به علوم مربوط به آن و آموزش های علمی و اخلاقی موجود در آن تحول عظیمی در مسیر ایجاد نظام زندگی مطلوب ایجاد کرد.

البته کتاب های آسمانی و علوم ناشی از آن ها پایه های اصلی تحولات در علوم تجربی را هم در جهان ایجاد کرده است و در این زمینه طبق وعده ای که در چند سؤال اخیر داده ایم در ضمن مقاله ای مباحث مستقلی طرح خواهم کرد- إن شاء الله تعالی-

اما این که در سؤال خود گفته اید: حال اگر نظریه یک دانشمند مثلاً نسبیت  اینشتین را از جهان هستی حذف کنیم آن وقت چه اتفاقی می افتد؟!

در جواب می گوئیم: در عین حال که از زحمات دانشمندان علوم مختلف همچنین دانشمندان علوم تجربی در شناسائی موجودات عالم باید قدر دانی کرد و کارهای ارزشمند آن ها قابل تحسین است، اما ارزش علومی که در کتاب های آسمانی به کار رفته حساب دیگری دارد بالخصوص قرآن مجید که مشتمل بر علوم نا محدودی است. مقایسه قرآن مجید با نظریات دانشمندان بشری مقایسه اقیانوسی است با یک قطره آب. دیدگاهی که در این سؤال مطرح شده، دانسته یا ندانسته انسان را یک حیوان صنعتی فرض کرده و علومی که برای انسان سازی و ایجاد یک نظام زندگی متعالی انسانی است. آن هم از علم بی پایان خداوند نشأت گرفته را، با علمی که بعضی از قوانین حاکم بر عالم را شناسائی می کند، مقایسه کرده است! و این خیلی تعجب آور است.

گوینده این سخن چه مقدار با قرآن کریم و علوم به کار رفته در آن آشنا است؟! و چه مقدار علم انسان شناسی فرا گرفته است؟! درد و رنج اصلی انسان ها در طول تاریخ بی عدالتی ها و ظلم ها و آدمکشی ها و جنگ ها بوده است نه دانستن یا ندانستن یک قانون فیزیکی و یا خاصیت شیمیائی فلان ماده در زمین!!

شما بهتر است به این چند جمله از نظریات اینشتین که در سؤال خود به او و نظریه اش اشاره کرده اید توجه کنید.

«اینشتین گفته است: نژاد پرستی بزرگترین بیماری آمریکا است.» جالب است این دانشمند معتقد است که در آمریکا بیماری های متعددی وجود دارد و بزرگترین آن ها نژاد پرستی است. او در مورد گاندی گفته است: نسل های بعدی به سختی باور خواهند کرد که روزگاری چنین موجودی از گوشت و پوست بر روی زمین می زیسته است! یعنی انسانی را که بعضی از فضایل اخلاقی و روحیه صلح طلبی در او بوده به دیده تحسین می نگرد.

اینشتین گفته است: من نمی دانم چگونه جنگ سوم جهانی به وقوع خواهد پیوست، اما می دانم که مردم در جنگ چهارم جهانی با چوب و سنگ به جنگ هم می روند.

جالب است همین دانشمند نگران تبهکاری و جنگ طلبی همین انسان متمدّن امروز است و پیش بینی می کند که حاصل زحمات تمامی دانشمندان را همین انسان صنعتی در زمان های بعدی طوری نابود خواهد کرد که انسان ها ابزاری مثل سنگ و چوب را برای اهداف خود در جنگ  به کار خواهند گرفت. او که با چشم خود دید، که  کشف علمی بزرگش در مورد انرژی اتمی چگونه عامل کشتار ده ها هزار نفر از مردم ژاپن به وسیله ارتش آمریکا گردید، تازه متوجه عظمت حادثه شد و این که خودش مؤثر  اولیه در این کشتار عظیم  بود  ظاهراً به شدت  از نوشتن نامه به رئیس جمهور آمریکا و جلب توجه او به موضوع انرژی اتمی پشیمان شده بود.

امیدواریم هم شما و هم ما و انسان های دیگر با دید محقّقانه به علوم انسانی بالخصوص کتاب آسمانی یعنی قرآن کریم توجه کنیم، تا جلوه هائی از علوم بی انتهای به کار رفته در آن برای ما آشکار شود.

اگر علوم به کار رفته در قرآن مجید مورد توجه قرار بگیرد و به جریان بیافتد  دانشمندان و متفکران به صورت کاربردی از آن استفاده کنند، در آن صورت کشفیات علمی آن ها هم در مسیر ایجاد آسایش و رفاه و پیشرفت های دیگر به کار خواهد رفت نه در مسیر تبهکار ی ها و ظلم ها و آدمکشی ها.

الیاس کلانتری

۹۴/۱/۱۷