کلام ایام _۴۹۵، ملائکه حاملان رحمت خدا در شب قدر

بخش سوم*

محل و مقام نزول ملائکه

در آیه چهارم سوره «قدر» اصل موضوع تنزل ملائکه در شب قدر ذکر شده، اما تصریحی درباره محل نزول آن‌ها نشده است و به‌طور ضمنی بر علت و حکمت نزول آن‌ها و ارتباط آن با تقدیرات مربوط به انسان‌ها اشاره‌ای شده‌ است. اما در روایات نقل‌ شده از وجود مبارک رسول خدا – صلی الله علیه وآله – و ائمه معصومین – علیهم‌السلام – به‌طور صریح ذکر شده‌است که آن‌ها در شب قدر به عالم دنیا و حضور حجت پروردگار عالمیان نازل می‌شوند. در این بخش قطعه‌ای از یک مقاله منتشرشده قبلی را عیناً نقل می‌کنیم:

«آنچه از مجموع روایات مربوط به شب قدر بر می آید این است که ملائکه در زمان رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) به حضور آن حضرت نازل می شدند و بعد از رحلت آن بزرگوار به حضور حجت پروردگار عالم یعنی امام معصوم هر زمان و در زمان ما وجود مبارک امام عصر حضرت مهدی – عجّل الله تعالی له الفرج – نازل می شوند، و تقدیرات زندگی انسان ها را به حضور شریف آن حضرت عرضه می کنند و آن بزرگوار آن تقدیرات را امضاء می فرماید. لازم به ذکر است که مراد از عرضه تقدیرات به حجت پروردگار عالم و امضاء آنها از طرف آن وجود مبارک معنای متعارف و عادی این تعبیرات نیست و بلکه معنای خاصی از آنها مورد نظر می باشد. یعنی این موضوع و این حادثه شبیه به آنچه در عرف زندگی انسانها به طور عادی و معمولی جریان می یابد نیست. توضیح اینکه در اجتماعات انسانی به طور متعارف در سازمانها و ادارات مختلف متصدیان امور تصمیماتی می گیرند و مقرراتی را وضع می کنند و آئین نامه هائی را تصویب می کنند و صورت تنظیم و مرتب شده آنها را به یک حاکم مثل پادشاه، و رئیس یک مملکت یا یک وزیر و یا مقامات دیگر ارائه می دهند و او با نوشتن کلماتی و یا شبیه به آن مثل مهر زدن و کشیدن خطوطی آن را امضاء می کند، حتی به خطوطی که انسانها در این زمینه انتخاب کرده و به خود اختصاص داده اند، در عرف زندگی آنها «امضاء» گفته می شود، مثلاً می گویند این امضاء فلانی است و این امضاء من است و این امضاء شخص دیگری است و امثال آنها. اما در اصل باید گفته شود: این علامتِ امضاء فلانی است! یعنی خط و علامت خاصی که یک شخص در نامه ها و اسناد و امثال آنها ایجاد می کندو یا مهری که بر آنها می زند، علامت امضاء اوست. و مراد از امضاء تصویب یک مطلب و تأیید و قبول آن و دستور اجرای آن است.»(۱)

تقدیرات خدای سبحان در زندگی انسان‌ها

در روایات نقل‌ شده از معلمان آسمانی تصریحاتی وجود دارد درباره تقدیرات خدای سبحان در شب قدر برای انسان‌ها و این‌ که ارتباطی وجود دارد بین وضعیت روحی و اعمال آن‌ها در شب قدر با حوادث آن شب و نزول ملائکه و محل نزول ملائکه و در توضیح این‌ موضوع، مطالبی را از مقالات قبلی نقل می‌کنیم:

«نزول ملائکه در شب قدر به منظور تقدیر امور زندگی انسان ها می باشد، پس این تقدیر باید در مقامی انجام گیرد که آن مقام در دنیا قرار دارد. و الّا نزول آن ها به عالم دنیا مورد نیاز نبود. در روایاتی از ذوات مقدسه ائمّه اهل بیت – علیه السلام – نقل شده است که ملائکه زمان حیات رسول خدا – صلّی الله علیه و آله و سلم –  حضور آن حضرت نازل می شدند و تقدیر زندگی انسان ها را تا یک سال به آن حضرت ارائه می کردند و آن بزرگوار آن تقدیرات را امضاء می فرمودند و بعد از رحلت آن حضرت ملائکه به حضور حجت های پروردگار یعنی امامان معصوم – علیه السلام – در هر زمانی نازل می شوند و امضاء تقدیرات به وسیله آن ها انجام می گیرد.

لازم به ذکر است که این امضاء به معنای عرفی دنیوی نیست. بلکه قدرت خاصّی که خداوند عالم به حجت های خود در زمین عطا کرده عامل به پایان رسیدن این تقدیرات می شود. ایمان خاصّ حجت های پروردگار و قدرت های روحی که به آن ذوات مقدسه عطا شده، عامل رشد و تکمیل اعمال بندگان خواهد شد.

به عنوان مثال: قدرت و خواصّی که خداوند عالم به خورشید عطا کرده عامل حیات و رشد نباتات و حیوانات و انسان های بیشماری می شود. به طوری که بدون آن حرارت و نور موجود در خورشید، امکان زندگی موجودات مذکور وجود ندارد. شبیه به این وضعیت در عالم معنی برقرار است به طوری که قدرت عطا شده به وجود حجت های پروردگار، عامل رشد و تقویت و تکمیل اعمال صادر شده از مؤمنان می شود. البته در عالم انسان ها این نوع دریافت رحمت به شرایط خاصّی در آن ها ارتباط پیدا می کند و آن شرایط در صورت اتّصال آن ها به جریان ذکر الله و تقرّب به سوی او با اعمال و رفتارها و عبادات تعیین شده، حاصل می شود.»(۲)

«در تقدیر امور انسانها با صرف نظر از اراده خداوند به عنوان علت اصلی و علة العلل حوادث و سنت های او عواملی دخالت دارند که در ادامه این بحث به آنها اشاره خواهیم کرد. یعنی تقدیرات امور انسانها به عوامل متعددی ارتباط پیدا می کند که در اصل و رأس آنها سنت های پروردگار و قوانین و اراده او قرار دارد، و بعد موقعیت خود انسانها و اعمال و رفتارهای آنها در این موضوع دخالت دارد و از جهت دیگر مأموریت ملائکه و قدرتی که خداوند به آنها عطا می کند و سرانجام قدرت عظیم وجودی حجت خدا و علم خاص او و قدرت ایمان او که خداوند در وجود او قرار داده است.

در شب قدر قدرت ملائکه و قدرت عظیم حجت خداوند، اعمال حسنه صادر شده از بنده ها را تقویت می کند و آنها را رشد می دهد، همچنانکه آفتاب با نور و حرارت عظیم خود موجب رشد گیاهان و درختان و جانداران و انسانها می شود.

همچنین قدرت ملائکه و حجت پروردگار، موجب پاکسازی روح انسان از آلودگی گناهان و جاری شدن آب زلال رحمت خداوند به فضای زندگی انسانها می شود.

تقدیر امور و تفریق آنها در شب قدر

در سوره قدر فرمود:

« تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ» یعنی در این آیه فقط به نزول ملائکه و روح با اذن پروردگار برای هر امری یعنی تمامی امور اشاره شده و آیه کریمه – در ظواهر الفاظ – به نوع امور و اینکه چه کاری در مورد آنها تحقق خواهد یافت، اشاره ای ندارد. اما در سوره دخان فرمود:

«فِيهَا يفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ» یعنی: در آن شب هر امر حکیم ] به هم پیوسته و به صورت مجموعه متصل به هم [ از هم تفکیک می شود و فیصله می یابد. اینکه مراد از «امر حکیم» و تفریق و تفصیل آن به چه معنا است، احتیاج به بحث مفصل بسیار دقیق قرآنی و کلامی و فلسفی دارد(۳) و ما فقط اشاره ای اجمالی به آن خواهیم داشت، بدون تفصیل و توضیح بیشتر و جهت اینکه موضوع – اگرچه صورت اجمالی آن – در اذهان جای بگیرد، این اشاره را با مثالی همراه می کنیم:

فرض می کنیم در یک منطقه طبق پیش بینی های قطعی باران شدید پر حجمی نازل خواهد شد. ساکنان آن منطقه هم منتظر آمدن باران هستند، و شدیداً به آن نیازمندند. وقتی نزول باران شروع شده انسانها به اشکال و روش های مختلف اقدام به بهره برداری از آن می کنند. گروهی از تماشای آمدن باران و تنوعی که از این جهت به وجود آمده، لذت می برند. گروهی مقابل آن قرار می گیرند و در نتیجه بدن و لباس آنها شسته می شود و از آمدن باران در این حد بهره برداری می کنند. گروهی از پاک شدن هوا و فضای زندگی مثل حیاط خانه و کوچه ها و خیابان ها و درختان لذت می برند، گروهی از انسانها هم ظروف تمیزی را که قبلاً آماده کرده اند، مقابل باران قرار می دهند و برای مصارف مختلف آب باران را ذخیره می کنند. اما بعضی از انسانها سطح بهره برداری خود را از این آب پر حجم باران بالاتر می برند، مثلاً زمین زراعی و باغ خود را برای زراعت گیاهان و گلها و درختان آماده می کنند و بذر گیاهانی را در زمین اصلاح و آماده شده می پاشند و یا نهال هائی را در آن می کارند و یا جریان عظیم آب باران را به گودال هائی که برای ذخیره آب آماده کرده اند و یا سد هائی که قبلاً ساخته اند، هدایت می کنند. یعنی انسانها به لحاظ نحوه فعالیت و نوع آمادگی خود از نزول باران پر حجم و جاری شدن آب در نهرها و رودخانه ها بهره برداری می کنند. ما با توجه به این مثال می توانیم بگوئیم که از اراده خداوند نزول رحمتی برای عالم دنیا و فضای زندگی انسانها مقدر می شود؛ اما آن شب این مجموعه رحمت و برکات به تناسب موقعیت انسانها و وضعیت آنها تفکیک می شود و به فضای زندگی آنها جاری می شود، و آمادگی انسانها و وسائلی که تهیه کرده اند در میزان بهره مندی آنها مؤثر خواهد بود.»(۳)

کلام ایام - 218، عید سرور حزن انگیز یا سرور دائمی
بخوانید

مقام و موقعیت حجت و سفیر خدای سبحان و ارتباط آن با زندگی انسان‌ها

معلمان آسمانی اعم از پیامبران و امامان معصوم – سلام‌الله‌علیهم اجمعین – شخصیت‌های قدسی فوق عادی هستند. آن ذوات مقدسه به صورتی فوق عادی تحت نظر مستقیم خدای سبحان آموزش یافته‌اند. آن‌ها دارای علم مخصوص و قدرت‌های فوق عادی هستند. کمالات وجودی و فضائل آن‌ها در سطح فوق ادراک عادی انسان‌ها است.(۴)

قبلاً اشاره‌ای شد به این‌که در شب قدر ملائکه موردنظر در آیات قرآن مجید و مورد بحث در این مقالات، در زمان حیات دنیوی پیامبر خاتم – صلوات‌ الله‌ علیه وآله – به حضور آن حضرت نازل می‌شدند و بعد از رحلت آن وجود قدسی به حضور جانشینان حقیقی او یعنی صاحبان مقام عصمت و امامت نازل می‌شدند و در زمان ما آن‌ها به حضور ولی عصر، حضرت امام مهدی – سلام‌الله‌علیه – نازل می‌شوند. قدرت و علم فوق عادی صاحبان مقام نبوت و امامت یعنی سفیران خدای سبحان در عالم دنیا و بین انسان‌ها در شب قدر سبب افزایش ارزش‌ها و کمالات اعمال و عبادات بندگان و اهل ایمان می‌شود. همچنان که نور و حرارت خورشید به‌طوری‌که قبلاً به‌عنوان یک مثال ذکر شد، سبب رشد نباتات و به‌طورکلی حیات انسان‌ها می‌شود.
خلاصه حاصل کلام این‌که:
در شب قدر چند عامل سبب جریان خاص و فوق عادی خدای سبحان به فضای زندگی انسان‌ها می‌شود و آن‌ها عبارت‌اند از:
الف) موقعیت خاص شب قدر و کمالات و فضائل اعطاشده از طرف پروردگار عالمیان در شب قدر و نزول قرآن مجید در آن شب.
ب) موقعیت خود شخص و عبادات او درمجموع ماه مبارک رمضان بالخصوص در شب‌های قدر و پاداش خدای غنی کریم به آن اعمال.
ج) ملائکه و قدرتی که آن‌ها در اختیار دارند.
د) قدرت وجود قدسی حجت پروردگار عالمیان و علم و ایمان فوق عادی او.
در پایان این مبحث به نحوه بهره‌برداری فراوان از موقعیت شب قدر و برکات خاص آن اشاره‌ای می‌نمائیم، به‌صورت نقل دو قطعه از مقالات قبلی:

نحوه استفاده از موقعیت های شب قدر

«گفته شد که عظمت و میزان خیریّت شب قدر از قدرت محاسبه انسانهای عادی خارج است. و در احادیث مربوط به آن هم گفته شده است که امور زندگی انسانها در طول یکسال بعدی مثل وسعت یا محدودیت رزق و امکان زیارت خانه خدا و تولد فرزندان و توفیق اطاعت و عبادت پروردگار و یا ارتکاب معصیت، و رحلت یا ادامه حیات انسانها و حوادث دیگری در شب قدر تعیین و تقدیر می شود. پس عقل انسان حکم می کند از شب قدر و ساعات و لحظات و دقیقه های آن استفاده شود، و احادیث رهبران آسمانی هم ما انسانها را به این تجارت بسیار پر سود تشویق می کند. لذا چند نکته را در مورد اصل بهره برداری از این جریان عظیم و بی پایان رحمت و برکات و نعمت های خداوند از باب تذکر عرض می کنیم.

الف: قبل از هر کاری از خداوند و رحمت بی پایان او جهت بهره برداری فراوان و مطلوب از شب های قدر باید استمداد کرد. یعنی ابتداءً لازم است به درگاه خداوند استغاثه کنیم و از رحمت و کرم بی پایان او تقاضا کنیم که فرصت و زمینه بهره برداری از این جریان عظیم را به ما عطا فرماید.

ب: موانع بهره مندی از رحمت خاصه در شب قدر را از وجود خود دور کنیم. در رأس این موانع گناهان و آثار آنها قرار دارد، پس لازم است با استغفارهای زیاد و التماس از پروردگارمان این موانع را برطرف کنیم.

ج: یکی از عوامل اصلی بهره مندی از شب قدر به جای آوردن دعاهائی است که سفارش شده است، و لازم است به این دعاها و خواندن و به جای آوردن آنها توجه کامل معطوف شود.

د: جهت اینکه رحمت پروردگار را به سوی خود جلب کنیم، مقداری صدقه و انفاق برای نیازمندان در نظر بگیریم و اگر در این شب امکان این انفاق وجود ندارد، مقداری از مال خود را به این منظور کنار بگذاریم و تصمیم بگیریم در اولین فرصت آن را به نیازمندان برسانیم.

ه: در چنین شبهائی هر مقدار که امکان پذیر است قرآن بخوانیم و روح خود را با زلال وحی شستشو دهیم.

و: با توسل به اسماء الحسنای پروردگار و قرآن مجید و وجود مبارک رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) – که قرآن در شب قدر به قلب مبارک آن حضرت نازل شده – و ائمه معصومین (علیهم السلام) بالخصوص وجود مبارک امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) که شهادت آن بزرگوار با شب های قدر مصادف شده و وجود مبارک امام حسن مجتبی (علیه السلام)، مولود کریم این ماه و این ایام، موقعیت خود را برای دریافت برکات خاصه این ماه تغییر دهیم. بالخصوص که یکی از عبادات سفارش شده برای شب های قدر زیارت حضرت سیدالشهدا، امام حسین (علیه السلام) است و ذکر و یاد آن بزرگوار و زیارت او چه در حرم شریفش و چه از راه دور عامل پاکسازی روح انسان می شود و در آن صورت انسان مشمول شفاعت او و همه ذوات مقدسه اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) قرار می گیرد.»(۵)

نحوه ارتباط با جریان عظیم رحمت و برکات خداوند در شب قدر

«بعد از همه این مباحث به موضوع نحوه ارتباط با جریان رحمت و برکات خاص شب قدر اشاره ای می کنیم و آن اینکه: رحمت و برکات و  بطور کلی نعمت های خداوند در جهات معینی در عالم جریان می یابد و ما آنها را «مجاری رحمت خداوند»  نامیدیم و انسان جهت استفاده از آن جریانات بالخصوص در زمانها و شرایط خاص لازم است آن مجاری را شناسائی کند و سراغ آنها برود و جهت بهره برداری جریان عظیم خداوند و قدرت وجودی حجت های او و در زمان ما وجود مبارک خاتم اوصیاء و ذخیره خداوند برای اصلاح امور عالمیان و برقراری نظام دین توحیدی، امام عصر حضرت مهدی موعود ـ صلوات الله و سلام علیه و علی آبائه الطاهرین ـ لازم است با آن وجود مبارک در ارتباط روحی مناسب قرار بگیرد.»(۶)

الیاس کلانتری

۱۴۰۱/۲/۴

پاورقی‌ها:

۱- وب سایت حکمت طریف، بخش کلام ایام، شماره۲۱۳، مقام و موقعیت خاص حجت‌های پروردگار عالمیان در شب قدر

۲- همان، کلام شماره -۲، توصیفی از شب قدر

۳- همان، کلام شماره -۱۴۲، شب قدر کنار ملائکه

۴- در زمینه موقعیت حجت‌های خدا و سفیران آن ذات قدوس در عالم دنیا و علم و قدرت مخصوص آنها، توصیه می شود مقاله: کلام ایام-۲۱۳، مقام و موقعیت‌های خاص حجت‌های پروردگار عالمیان در شب قدر، مورد مطالعه قرار بگیرد.

برچسب ها
دکمه بازگشت به بالا
بستن