کلام ایام – ۲، توصیفی از شب قدر

بخش دوم

۷-  در شب قدر ظرفیتی خاص برای نزول رحمت خداوند وجود دارد به طوری که در آیه ششم از سوره دخان فرمود:

« رَحْمَةً مِّن رَّبِّکَ إِنَّهُ هُوَ ﭐلسَّمِيعُ ﭐلْعَلِيمُ» و این ظرفیت موجب نزول قرآن مجید شده است که عالی ترین مرتبه از رحمت خداوند در آن است. توضیح این که در قرآن مجید معانی و معارف و علوم نامحدودی وجود دارد- این مطلب در جای خود ثابت شده است- پس برای نزول آن ظرفیتی متناسب با آن لازم بوده است و این ظرفیت در شب قدر وجود دارد، پس در چنین شبی رحمت فراوانی از طرف خداوند به سوی انسان ها نازل می شود، و این رحمت به یک معنی بی پایان است. و انسان ها می توانند متناسب با ظرفیت روحی خود از آن بهره مند شوند.

از جهت دیگر، ذکر الله و دعا و عبادات خاص عامل گسترش فضای روح انسان و بالا رفتن ظرفیت آن برای رحمت خداوند می شود، پس در چنین شبی انسان ها می توانند با ذکر الله کثیر مثل تلاوت زیاد قرآن و نمازها و دعاها و سایر عبادات مثل: محبت به والدین و تکریم آن ها چه در حال حیات باشند و چه از دنیا رفته باشند و کمک به نیازمندان و امثال آن ها، ظرفیت روح خود را برای دریافت رحمت بیشتری از خداوند افزایش دهند.

۸-  ذکر شب قدر و بیان اوصاف آن جلوه ای از رحمت خداوند به انسان ها می باشد. و خداوند می خواهد بندگانش از این رحمت واسعه بهره مند شوند.

علّامه طباطبائی در تفسیر این آیه « وَمَا أَدْرَاکَ مَا لَيْلَةُ ﭐلْقَدْرِ» می فرماید: «این آیه کنایه از جلالت قدر و عظمت منزلت شب قدر است و آن را تأکید می کند با اظهار اسم به صورت مکرر، چون می فرماید: « مَا لَيْلَةُ ﭐلْقَدْرِ- لَيْلَةُ ﭐلْقَدْرِ خَيْرٌ» و نفرمود: «ما ادریک ما هی، هی خیر، یعنی به جای آوردن ضمیر در مرتبه دوم و سوم، اسم آن را تکرار کرده، و این نشانه عنایت خاصّ خداوند به عظمت منزلت «لیلة القدر» و بیان آن می باشد». (المیزان)

۹-  مراد از نزول ملائکه و روح در شب قدر، نزول آن ها با اقتدار و مأموریت اختصاصی در آن شب است. ملائکه در آن شب حامل رحمت خاصّی برای انسان ها می باشند. این موقعیت در غیر آن شب برای ملائکه و روح و برای انسان ها وجود ندارد. قابل توجه است که ملائکه مورد نظر در این آیه غیر از آن گروه از ملائکه هستند که در عالم دنیا و در زندگی زمینی به طور عادی کنار انسان ها هستند مثل ملائکه کاتبان اعمال و ملائکه محافظ انسان ها و گروه هائی از ملائکه که زندگی عادی انسان ها را در زمین تدبیر می کنند.

ملائکه مورد بحث که شب قدر به عالم دنیا نازل می شوند دارای قدرت ها و مقامات خاصّی هستند و تقدیر زندگی انسان ها به عهده آن ها گذاشته شده و قدرت لازم برای این مأموریت به آن ها واگذار شده است.

در روایاتی از معصومین – علیه السلام – نقل شده است که ملائکه مورد نظر در این سوره ساکنان “سدرة المنتهی” هستند و جبرئیل هم جزو آن ها است. (المیزان، بحث روایی سوره قدر)

کلام ایام - 338، حضرت خدیجه همسر رسول خدا- صلّی الله علیه و آله و سلّم- و حادثه رحلت او
بخوانید

۱۰-  نزول ملائکه در شب قدر به منظور تقدیر امور زندگی انسان ها می باشد، پس این تقدیر باید در مقامی انجام گیرد که آن مقام در دنیا قرار دارد. و الّا نزول آن ها به عالم دنیا مورد نیاز نبود. در روایاتی از ذوات مقدسه ائمّه اهل بیت – علیه السلام – نقل شده است که ملائکه زمان حیات رسول خدا – صلّی الله علیه و آله و سلم –  حضور آن حضرت نازل می شدند و تقدیر زندگی انسان ها را تا یک سال به آن حضرت ارائه می کردند و آن بزرگوار آن تقدیرات را امضاء می فرمودند و بعد از رحلت آن حضرت ملائکه به حضور حجت های پروردگار یعنی امامان معصوم – علیه السلام – در هر زمانی نازل می شوند و امضاء تقدیرات به وسیله آن ها انجام می گیرد.

لازم به ذکر است که این امضاء به معنای عرفی دنیوی نیست. بلکه قدرت خاصّی که خداوند عالم به حجت های خود در زمین عطا کرده عامل به پایان رسیدن این تقدیرات می شود. ایمان خاصّ حجت های پروردگار و قدرت های روحی که به آن ذوات مقدسه عطا شده، عامل رشد و تکمیل اعمال بندگان خواهد شد.

به عنوان مثال: قدرت و خواصّی که خداوند عالم به خورشید عطا کرده عامل حیات و رشد نباتات و حیوانات و انسان های بیشماری می شود. به طوری که بدون آن حرارت و نور موجود در خورشید، امکان زندگی موجودات مذکور وجود ندارد. شبیه به این وضعیت در عالم معنی برقرار است به طوری که قدرت عطا شده به وجود حجت های پروردگار، عامل رشد و تقویت و تکمیل اعمال صادر شده از مؤمنان می شود. البته در عالم انسان ها این نوع دریافت رحمت به شرایط خاصّی در آن ها ارتباط پیدا می کند و آن شرایط در صورت اتّصال آن ها به جریان ذکر الله و تقرّب به سوی او با اعمال و رفتارها و عبادات تعیین شده، حاصل می شود.

۱۱-  مراد از “اذن” در این سوره یعنی “قدر” و در آیات دیگری به آن، قدرت بخشیدن به یک موجود برای کاری است از طرف خداوند یعنی به معنای عرفی متداول مثل اجازه ورود به مکانی و یا رفتن به جایی نیست یعنی درشب قدر خداوند به ملائکه جهت تقدیر امور زندگی انسان ها و به جریان انداختن آن، قدرت های خاصّی عطا می کند که در غیر شب قدر آن قدرت ها در آن ها وجود ندارد.

۱۲-  در آیه آخر سوره اشاره شده است به این که آن شب تا طلوع فجر حالت “سلام” دارد. علّامه طباطبائی در تفسیر این آیه از “مفردات راغب” نقل کرده است “سلام” و “سلامت” به معنی عاری بودن از آفات ظاهری و باطنی است. (المیزان)

یعنی آن شب درهای آفت ها و بلاها به سوی کسانی که به خداوند روی آورند و با او ارتباط برقرار کنند بسته می شود.

این بحث به خواست خداوند بعداً به صورت تفسیر ترتیبی و گسترده آیات سوره قدر تکمیل و ارائه خواهد شد.

الیاس کلانتری

۹۴/۴/۱۸

برچسب ها
دکمه بازگشت به بالا
بستن