کلام ایام تاریخی – ۵۹۴، ماه پرشکوه و پر برکت رجب و ایام تاریخی آن

بخش اول

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

کلیات:

• عظمت و جلالت و حرمت خاص ماه رجب
• برکات خاص ماه رجب برای عموم انسانها
• گردش کنار نهری در بهشت 
• شکوه و جلال ماههای نورانی 
• کلامی از رسول خدا – صلی الله علیه و آله و سلم- در فضائل و برکات ماه رجب
• کلامی از امام کاظم – علیه السلام – در توصیف یک نهر بهشتی و برکات ماه رجب 
• ایام تاریخی ماه رجب
• بیان و توضیح نکاتی درباره دعای: «یا من ارجوه لکل خیر»
• تذکر نکاتی در موضوع انتساب شرور به ذات قدوس الله (عزّ و جلّ)
• فضائل خاص ماه عظیم رجب و بهره برداری از آنها
• لزوم شناسائی مجاری رحمت خداوند
• موضوع استعداد انسانها برای دریافت مراتب برتر از رحمت و برکات خدای سبحان
• روزهای تاریخی ماه رجب و بهره برداری بیشتر از آنها
• کلامی از وجود مبارک رسول خدا – صلی الله علیه و آله و سلم- درباره کثرت نزول برکات خدای سبحان در ماه رجب
• جریان عادی رحمت خدای سبحان و برکات او در فضای زندگی انسانها
• گاهی و در بعضی از زمانها رحمت و برکات خدای سبحان، بصورت فوق عادی برای انسانها نازل
  می شود.
• نزول رحمت و برکات فوق عادی برای انسانها در عالم معنا و عالم باطن هم برقرار است.
• در بعضی از زمانها و مکان ها فرصت های گرانبهای خاصی برای انسانها و دریافت رحمت و برکات بیشتر و فراوانتر به وجود می آید.
• زمانهائی که برای دعا و درخواست از پروردگار عالمیان مناسبت بیشتری وجود دارد.
• نزول برکات فراوان در ماه رجب دو صورت دارد،یکی از ناحیه مشیت عمومی خدای سبحان، دیگری از ناحیه موقعیت انسانها و رفتارهای آنها
• کلامی از امیرالمؤمنین علی – علیه السلام – درباره صدقه دادن در ماه رجب و پاداش عظیم خدای سبحان برای آن

                                                                    * * * * * * * * * * 

 ماه رجب با انبوهی از برکات و فضائل آن فرا رسید و اکنون در روز اول آن و شروع انتشار برکات بی پایان آن قرار گرفته ایم. عطر ذکر الله کثیر فضای روح اهل ایمان را معطر ساخته است و از همین ایام عطر بهشتی ماه شعبان و اعیاد آن و ماه عظیم خدای سبحان ماه مهمانی خداوند یعنی ماه رمضان هم احساس می شود.

  ماه رجب عظمت و جلالت خاصی دارد و اولین ماه از ماههائی است که دارای حرمت خاصی می باشد که جنگ و درگیری نظامی در آن حرام می باشد و آن ماهها با عنوان «ماههای حرام» در فرهنگ دین خدا شناخته شده است. این ماه پربرکت امنیت و آرامشی برای انسانها به وجود
می آورد و گروههائی از انسانها که با یکدیگر دشمنی و خصومت دارند، می توانند در فضای امن آن با یکدیگر در صلح و آرامش کنار یکدیگر زندگی کنند و ای بسا فضای صلح آمیزی که در این ماه و ماههای حرام دیگر به وجود آمده و لذتهای ناشی از امنیت و آرامش در آنها، محرک انسانها برای صلح دائمی شود.

  در ماه رجب سالهای قبل طبق روش معمول در این وبسایت مقالاتی درباره فضائل و برکات و عظمت این ماه نوشته شد از جمله مقالاتی با شماره ها و عناوین ذیل:

• کلام ایام – ۳۵، گردش کنار نهری در بهشت (در شش بخش و با شماره های: ۳۶-۳۷-۳۸-۳۹-۴۰)
• کلام ایام -۱۱۹، امیرالمؤمنین علی – علیه السلام- مجمع برکات آسمانی و زمینی (در پنج بخش و با شماره های: ۱۲۰ -۱۲۱-۱۲۲-۱۲۳)
• کلام ایام – ۱۹۰، امواج برکات خداوند در ماه رجب ( در پنج بخش و با شماره های: ۱۹۱-۱۹۲-۱۹۳-۱۹۴)
• کلام ایام – ۲۶۳، ماه رجب نهری سرشار از رحمت و برکات خدا (در پنج بخش و با شماره های ۲۶۴-۲۶۵-۲۶۶-۲۶۷)
• کلام ایام – ۳۱۸، رجب نهری در بهشت (در هفت بخش و با شماره های ۳۱۹-۳۲۰-۳۲۱-۳۲۲-۳۲۳-۳۲۴)
• کلام ایام -۴۱۳، شکوه بی پایان ماه عظیم رجب و ولادت امیرالمؤمنین علی (علیه السلام)
• کلام ایام، ۴۰۹، شکوه و جلال ماههای نورانی (در سه بخش و با شماره های ۴۱۱ و ۴۱۷)
• کلام ایام – ۴۷۵، ماه رجب و نهری در بهشت (در سه بخش و با شماره های: ۴۷۶ -۴۸۰)
• کلام ایام – ۵۲۰، ماه رجب و فضائل و برکات و روزهای تاریخی آن (در چهار بخش و با شماره های: ۵۲۱-۵۲۲-۵۲۵)
• کلام ایام – ۵۴۳، ماه رجب و روزهای پرفضیلت و تاریخی آن (در پنج بخش و با شماره های ۵۴۴-۵۴۵-۵۴۶-۵۴۷)

ما به جهت فاصله زیادی که با زمان انتشار مقالات سالهای قبلی به وجود آمده، بخشی از فضائل این ماه نورانی را از مقالات قبلی نقل می کنیم و بعد از آن به ذکر فضائل دیگر این ماه عظیم و تفسیر و توضیح دعاهای مخصوص آن ماه و اعمال دیگر معین شده برای آن خواهیم پرداخت.

فضائل ماه رجب

   «از وجود مبارک رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده است که فرمود: «در بهشت قصری است که وارد آن نمی شوند مگر روزه داران ماه رجب».

از امام کاظم (علیه السلام) نقل شده است که فرمود: رجب ماه عظیمی است، خداوند در آن حسنات را مضاعف می کند و سیئات را از بین می برد.

حدیث مشهوری از امام کاظم (علیه السلام) نقل شده است که آن را محور بحث در این مقاله قرار دادیم و نام مقاله را از مضمون آن انتخاب کردیم. آن حضرت (علیه السلام) فرمود:

«رجبُ نهرٌ في الجنّةِ أشدُّ بياضاً مِنَ اللّبنِ، وأحلى منَ العسلِ مَنْ صامَ يوماً من رجب سقاهُ اللهُ عزَّ وجلَّ منْ ذلكَ النّهر».  یعنی رجب نهری است در بهشت، سفید تر از شیر و شیرین تر از عسل، و هر کس یک روز از این ماه را روزه بگیرد خدای – عزّ و جلّ – از آن نهر به او می نوشاند. طبعاً لازمه نوشیدن از نهری در بهشت ، ورود به بهشت است. یعنی روزه داران ماه رجب اهل بهشت خواهند بود و اینکه انسان می تواند از برکات خاص این ماه بهره مند شود و با توبه و استغفار و دعاهای زیاد و به طورکلی « ذکر الله کثیر » در روزها و شب های این ماه بالخصوص با روزه گرفتن در آن، مشمول غفران خداوند و از بین رفتن گناهان قرار بگیرد و وارد بهشت شود. البته اینکه در احادیث مربوط به فضائل ماه رجب گفته شده که روزه گرفتن در ماه رجب دارای فلان آثار می باشد مثلاً کسی که سه روز از این ماه را روزه بگیرد بهشت بر او واجب می شود، مراد این نیست که یک انسان با داشتن گناهانی که موجب سقوط در جهنم خواهد شد، اگر سه روز ماه رجب را روزه بگیرد، باز با وجود آن گناهان و در هر صورتی، وارد بهشت خواهد شد! بلکه مراد این است که فلان عمل در صورتی که صاحبش استحقاق ورود به بهشت را پیدا نکند و از جهت دیگر موانعی از ناحیه گناهانش در کار نباشد، می تواند عامل ورود او به بهشت شود.

و یا اینکه فلان عمل می تواند عامل غفران خداوند و از بین رفتن گناهان صاحبش شود و او را وارد بهشت کند. البته این موضوع اختصاصی به این مورد ندارد و احادیث فراوانی در این زمینه از ذوات مقدسه معصومین (علیهم السلام) در منابع حدیثی نقل شده است. مثلاً کسی که فلان عمل را انجام دهد وارد بهشت خواهد شد و یا در بهشت فلان نعمت به او عطا خواهد شد.

طبعاً این نوع موضوعات کلی تبصره ها و توضیحاتی دارد و این تبصره ها و توضیحات در بعضی احادیث ذکر شده است. به عنوان مثال اگر کسی ظلمی در مورد یک انسان مرتکب شده اگر او اهل بهشت هم باشد- به جهت انجام بعضی از عبادات-  حق انسان های مورد ظلم او از بین نخواهد رفت و چنین انسانی یا در دنیا یا در عالم برزخ و یا در روز قیامت به خاطر ظلمی که انجام داده مجازات خواهد شد و حق انسان مورد ظلم به نحوی و به صورت های مختلف از او گرفته خواهد شد. مگر اینکه قبل از رسیدن زمان رحلتش آن ظلم را جبران کند و رضایت انسان های مورد ظلم را بدست آورد!. این موضوع احتیاج به بحث مفصل مستقلی دارد، و امیدواریم در فرصت مناسب به ذکر و توضیح آن بپردازیم.» ^(۱)

جهت اینکه فرصت های گرانبهای این ماه عظیم حتی ساعات و دقایق شبها و روزهای آن از بین نرود دو قطعه دیگری از یک مقاله قبلی را در این نوشتار نقل می کنیم و مباحث جدیدی را در این زمینه در ادامه و تکمیل آنها به دنبال آن فضائل مذکور قبلی خواهیم آورد.

«ماه رجب عظمت خاصی بین ماه های سال دارد.  احادیث زیادی از وجود مبارک رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ و ائمه معصومین ـ علیهم السلام ـ در فضیلت و عظمت این ماه در منابع حدیثی نقل شده است. در آموزش های رهبران آسمانی توصیه های فراوانی به ارتباط با خداوند و ذکر کثیر او از طریق دعا و روزه  گرفتن و تلاوت قرآن مجید و احسان به فقرا و نیازمندان و استغفار شده است. علاوه به عظمت اصل ماه رجب و فضیلت روزه گرفتن در تمام ایام این ماه، روزهای پر برکت و عظیم خاصی هم در آن قرار دارد که در رأس آن ها ولادت امام امیر المؤمنین علی ـ علیه السلام ـ و بعثت آخرین پیامبر خدا حضرت محمد ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ به مقام نبوت و رسالت و شروع نزول تدریجی قرآن مجید قرار دارد.» ^(۲)

    از جمله فضائل این ماه توصیه به خواندن دعای مشهور در آن است که بعد از نمازها خوانده می شود و بعد از ذکر اصل دعا به توضیح و شرح و تفسیر مختصری درباره آن خواهیم پرداخت

« یا مَنْ اَرْجُوهُ لِکُلِّ خَیْرٍ وَآمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ کُلِّ شَرٍّ یا مَنْ یُعْطِی الْکَثیرَ بِالْقَلیلِ یا مَنْ یُعْطی مَنْ سَئَلَهُ یا مَنْ یُعْطی مَنْ لَمْ یَسْئَلْهُ وَمَنْ لَمْ یَعْرِفْهُ تَحَنُّناً مِنْهُ وَرَحْمَهً اَعْطِنی بِمَسْئَلَتی اِیّاکَ جَمیعَ خَیْرِ الدُّنْیا وَجَمیعَ خَیْرِ الاْخِرَهِ وَاصْرِفْ عَنّی بِمَسْئَلَتی اِیّاکَ جَمیعَ شَرِّ الدُّنْیا وَشَرِّ الاْخِرَهِ فَاِنَّهُ غَیْرُ مَنْقُوصٍ ما اَعْطَیْتَ وَزِدْنی مِنْ فَضْلِکَ یا کَریمُ یا ذَاالْجَلالِ وَالاِْکْرامِ‌یا ذَاالنَّعْماَّءِ وَالْجُودِ یا ذَاالْمَنِّ وَالطَّوْلِ حَرِّمْ شَیْبَتی عَلَی النّارِ»

شرح و توضیح اجمالی بعضی از عبارات دعای شریف

«۱ـ آنچه را خداوند در نظام حاکم بر عالم دنیا به انسانها عطا می کند هم سطح اعمال و عبادات او نیست و پاداش خداوند در قیاس به اعمال انسان ها بسیار زیاد است

۲ـ در احادیث ذوات مقدسه معصومین ـ علیهم  السلام ـ آمده است یک روز روزه گرفتن در این ماه عظیم پاداش عظیم بهشتی را به دنبال خواهد داشت ! اگر عمل کوچک و عادی روزه گرفتن در یک روز را در نظر بگیریم و پاداش آن را در بهشت، معنای این عبارت در دعای شریف «یامن یعطی الکثیر باالقلیل» روشن خواهد شد

 ۳ـ علت اینکه خداوند در مقابل عمل کوچک و ناچیز یک بنده پاداش عظیمی به او عطا می کند، این است که دارائی و کرم و رحمت او بی پایان است و او بر هر کاری قادر است یعنی قدرت او هم بی پایان است و ذات قدّوس او هر چیزی را اراده کند موجود می شود. اما ممنوعیت ها و محدویت ها در مورد نعمت های او علل خاصی دارد و به موقعیت زندگی دنیوی و موقعیت انسان ها در آن ارتباط پیدا می کند.

۴ـ نعمت های خداوند از یک  نظر دو نوع و دو قسم می باشند، یک نوع نعمت هائی که با دعا و در خواست بنده به او عطا می شود، نوع دوم نعمت هائی که ابتداء و بدون در خواست و دعا ـ به معنی عرفی ـ  به انسان ها عطا می شود. مثل غذائی که روز تولد یک نوزاد در بدن مادرش به وجود می آید، و محبتی که مادر و پدر نسبت به نوزاد و کودک خود پیدا می کنند و آفتابی که نور و حرارت آن عامل رشد انسان ها و حیوانات و نباتات می شود و اعضاء بدن انسان و امثال آن ها

۵ـ جهت بهره مندی از نعمت های عظیم پروردگار و ورود به فضای زندگی حقیقی یعنی بهشت، انسان لازم است دعا کند و آن نعمت های حقیقی را از پرودگارش در خواست کند.

۶ـ دارائی های انسان همیشه نعمت محسوب نمی شوند، بلکه حتی گاهی بعضی از آنها به نقمت و بلا و عامل گرفتاری انسان ها تبدیل می شوند. نعمت عبارت است از آن نوع دارائی است که امکان بهره برداری از آن استمرار داشته باشد و عامل سعادت انسان شود و بهره برداری از آن در زندگی بهشتی ادامه یابد . مثل چشم و گوش و سایر اعضاء بدن که بهره برداری صحیح از آن ها عامل  ورود به بهشت شود

۷ـ عظیم ترین نعمت خداوند به انسان ها «معارف دین توحیدی» است  و با بهره مندی انسان از آن نعمت ، همه دارائی ها او تبدیل به نعمت خواهد شد و بدون آن دارائی ها، امکانات زندگی به عوامل گرفتاریها و بلاها تبدیل خواهد شد حال بعد از تذکر این چند نکته از مباحث مربوط به شرح و توضیح بخشی از « دعای رجبیه» به شرح و توضیح  بقیه آن می پردازیم.

«وَ اصْرِفْ عَنِّی بِمَسْئلَتِی إِیَّاکَ جَمِیعَ شَرِّ الدُّنْیَا وَ شَرِّ الْآخِرَةِ» در این بخش از دعای شریف بنده از پروردگارش درخواست می کند که تمام شرور دنیا و آخرت را از او برگرداند، یعنی شرور به زندگی او وارد نشود.

البته لازم به تذکر است که شرور موجود در عالم را مستقیماً و ابتداءً نباید به  پروردگار عالمیان نسبت داد. یعنی آنچه خداوند آفریده است در اصل امکان ندارد به طور مطلق شرّ باشد، بلکه نوع زندگی انسان ها باعث می شود بعضی از آفریده های خداوند تبدیل به شرّی شود ! مثل اینکه اگر یک انسان اگر به جهت استفاده نادرست از نعمتی به نام چشم مبتلا به گرفتاری ها و عواقب و نتایج وخیم بعضی از اعمال خود شود ، در آن صورت آن نعمت عظیم به شرّ تبدیل خواهد شد!

یا بعنوان مثال: نعمت عظیم آب که وسیله اصلی حیات انسان ها است و بدون آن امکان جریان حیات برای انسان و سایر موجودات زنده و نباتات وجود نخواهد داشت، در بعضی شرایط امکان دارد تبدیل به نوعی شرّ شود. مثل اینکه در منطقه ای از زمین و فضای زندگی گروهی از انسان ها مقداری باران ببارد و در اثر آن نهرهائی جاری شود و حیات درختان و گیاهان و حیوانات جریان یابد و آب مورد نیاز انسان ها در محیط زندگی آن ها تأمین شود، در این صورت از این جهت و از جهات گوناگون دیگر این حادثه، برای زندگی انسان ها حادثه خیری محسوب خواهد شد. اما همین خواص بسیار مفید آب که بدون آن زندگی موجودات زنده و بطور کلی اصل زندگی امکان پذیر نیست، امکان دارد در صورتی نسبت به بعضی از انسان ها و حیوانات و سایر پدیده ها تبدیل به شرّی شود مثل اینکه آب به جریان افتاده در رودخانه ها و نهرها و فضای زندگی عده ای از انسان ها موجب تخریب بعضی از خانه ها و یا باغ ها و مزارع شود و یا انسان هائی در رودخانه ها و گودال هائی که آب در آن ها جمع شده غرق شوند! پس در این صورت آن باران در حالی که در اصل خیر عظیمی نسبت به انسان های ساکن در آن منطقه محسوب می شود، نسبت به بعضی از انسان ها هم به عامل شرّی تبدیل خواهد شد. یعنی آن خیر عظیم، نسبت به انسانی که در رودخانه ای غرق شده یا خانه اش در مسیر جریان آب قرار گرفته و تخریب شده، شرّ محسوب خواهد شد! و در این صورت به آن «شرّ نسبی» گفته می شود. توضیح اینکه آن شرّ بوجود آمده عمومیّت ندارد یعنی آب باران بطور مطلق شرّ نیست بلکه خیری است که انسان ها بطور اجتناب ناپذیر به آن احتیاج دارند، و اینکه به آن «شرّ مطلق» نمی شود گفت.» ^(۳)

بطوریکه قبلا متذکر شدیم جهت بهره مندی بیشتر علاقه مندان به این مقالات شرح و توضیح مختصری از بعضی عبارات دعای فوق الذکر و مشهور ماه رجب را بصورت نقل از مقالات سالهای قبل در این نوشتار آوردیم، بلکه از روز اول و ساعات اولیه همان روز معانی لطیف الفاظ و عبارات آن اگر چه به نحو اجمال مورد توجه بیشتری قرار بگیرد، و فرصتی در این زمینه فوت نشود. اما در ادامه مباحث مربوط به فضائل آن و در فرصت جدید به شرح و توضیحات دیگری درباره این دعای شریف خواهیم پرداخت و این بحث با بیانات جدید و تفصیلی در این نوشتار ادامه پیدا خواهد کرد.

مباحث این نوشتار و بخش های بعدی این سلسله مقالات عمدتاً حول عناوین ذیل و شرح و توضیح آنها خواهد بود:

• فضائل خاص ماه عظیم رجب و بهره برداری مناسب از آنها
• لزوم شناسائی مجاری رحمت خداوند
• استعداد انسانها برای دریافت مراتب برتر از رحمت خدای سبحان
• روزهای تاریخی ماه رجب و بهره برداری بیشتر از موقعیت آنها
• ذکر فضائل و برکات اعمال عبادی در این ماه
• توضیح و شرح و تفسیر بعضی از دعاهای این ماه

قابل تذکر است که فضائل و عظمت ماه رجب و اعمال مخصوص آن و نکات علمی موجود در دعاهای مخصوص آن خیلی بیشتر از آن است که بشود در چند مقاله آنها را بیان کرد، حتی بیان فشرده و اجمالی، امیدواریم اهل تحقیق در این زمینه به مطالعات و تحقیقات جدیدی روی آورند و از حاصل تحقیقات خود نسل جوان را بیشتر بهره مند سازند.

فضائل خاص ماه عظیم رجب و بهره برداری مناسب از آنها

  در بعضی از مقالات قبلی، عمدتاً در مقالات مربوط به ماه رجب و ماه شعبان و ماه رمضان به ذکر و بیان نکاتی در خصوصیات و اوصاف و فضائل بعضی از زمانها و مکانها پرداختیم. در آن مباحث متذکر شدیم که در بعضی از زمانها و مکانها برکات خاص و بیشتری از طرف پروردگار عالمیان به فضای زندگی انسانها نازل می شود. مثل ساعات خاصی از شب و روز و زمان جریان بعضی از اعمال و عبادات.   بعنوان مثال در ساعاتی از روز و شب مثل وقت ظهر در روزها و ثلث آخر شب در تمام شبها بالخصوص شب و روز جمعه، وقت آمدن باران و زمان شروع جنگ بین کفار و مشرکان با اهل ایمان، و ریخته شدن خون اهل ایمان، زمان اطعام به فقرا و نیازمندان و در زمان خواندن نماز و بعد از آن، زمان عیادت از بیماران و در مجلس عقد و ازدواج و در زمان تلاوت قرآن و بعد از آن و امثال آنها

   نزول برکات بیشتر برای انسانها، علاوه بر زمانهای خاص به بعضی از مکانها هم ارتباط می یابد. مثل مکانهائی که در آنها عبادات و اعمال خاصی انجام می گیرد از جمله مساجد و بالخصوص مساجد خاصی مثل مسجد الحرام و کنار کعبه مقدسه و خانه خدا و مسجد النبی – صلی الله علیه و آله و سلم – در مدینه منوره و مسجد عظیم کوفه و حرم امامان اهل بیت – علیهم السلام – و بعضی مساجد دیگر.

جهت تکمیل این قسمت از مقاله در بیان فضائل ماه رجب در حد وسع این مباحث، قطعه دیگری از بعضی مقالات گذشته را نقل می کنیم، تا اشتیاق بیشتری در علاقه مندان به این مقالات برای اعمال ماه رجب به وجود آید، خصوصاً عبادت باشکوه دعا و درخواست از فضل پروردگار عالمیان.

تذکر فضائل ماه رجب

 « برای این ماه عظیم در احادیث نقل شده از ذوات مقدسه معصومین- سلام الله علیهم اجمعین- فضائل عظیمی ذکر شده است و آن سخنان نقل شده در فرهنگ معارف دینی جایگاه آشکار و رفیعی دارد.

 از وجود مبارک پیامبر اکرم- صلّی الله علیه و آله و سلّم- نقل شده است که فرمود:

«رجَبٌ شَهرُ اللّه الأصَبُّ يَصُبُّ اللّه فِيهِ الرَّحمَةَ عَلى عِبادِهِ» یعنی: رجب ماه بارش رحمت خدا است. خدا در این ماه رحمت خود را بر بندگانش [مثل باران] فرو می ریزد.

 باز از آن حضرت- صلّی الله علیه و آله و سلّم- نقل شده است که فرمود:

«إنَّ في الجَنَّةِ قَصرا لايَدخُلُهُ إلاّ صُوّامُ رَجَبٍ» یعنی: در بهشت قصری است که جز روزه داران ماه رجب در آن وارد نمی‌شوند.

 از این دو روایت بر می‌آید که ماه رجب زمان نزول مراتب عظیمی از رحمت و برکات خدای سبحان نسبت به بندگان است. بطوریکه مرتبه ای از آن رحمت اختصاص به زمان این ماه عظیم دارد و انسان ها به لحاظ ورود این ماه مشمول آن مرتبه از رحمت خدا قرار می‌گیرند و مرتبه متعالی تر از آن اختصاص به روزه داران این ماه و اهل دعا و ذکرالله کثیر دارد.

ما قبلاً و در بعضی مقالات فوق الذکر متذکر شدیم که رحمت خدای سبحان و برکات او در شرایط عادی زندگی انسان‌ها از ناحیه اراده و مشیّت او بطور عادی نازل و جاری می‌شود مثل تابش آفتاب و تبدیل آب و خاک به مواد غذائی و اشیاء مورد نیاز زندگی انسانها از قبیل گیاهان و درختان و تبدیل گیاهان به گوشت و شیر و پوست حیوانات که لوازم زندگی انسان‌ها از آن ها حاصل می‌شود! و بطور کلی برقراری قوانین و سنت های حاکم بر خلقت و رشد و پرورش موجوداتی مثل گیاهان و جانداران و خود انسان‌ها و قوای وجودی آنها.

 اما گاهی و در بعضی از زمان‌ها رحمت و برکات خدا بصورت فراوان و علاوه بر شرایط عادی و در مقاطع خاصّ زمانی و مکانی و بصورت فوق‌العاده در فضای زندگی آن ها نازل می شود و جریان می‌یابد. مثل ساعاتی که در مناطقی از زمین باران زیادی می بارد و مزارع و درختان سیراب می‌شوند و گیاهان زیادی در آن مناطق می روید و مواد غذائی برای انسان‌ها و سایر جانداران فراوان می‌شود.

 در بعضی از زمان‌ها هم نزول باران فواید عظیم تری برای گیاهان و انسانها دارد. مثل زمانی که امکان تابش آفتاب بیشتر می‌شود یعنی روزهای طولانی اواخر بهار و روزهای تابستان یا زمان به ثمر رسیدن میوه ها و گیاهان مورد نیاز شدید انسانها. همچنین آمدن باران در شب ها و تابش آفتاب در روزها که برکات زیادی برای انسان‌ها به بار می آورد.

این وضعیت و مثال هائی که ذکر شد در عالم زندگی جانداری انسان ها برقرار می شود! چه بصورت جریان عادی از رحمت خدا و بصورت متداول و مستمر و دائمی و چه در مقاطع و زمان‌های خاص.

 چنین وضعیتی در عالم معنا و عالم باطن هم برقرار است بطوریکه رحمت و برکات خدای سبحان در یک جهت بطور عادی و مستمر و در همه زمان‌ها و مکان‌ها در فضای زندگی انسانها برقرار می باشد مثل امکان ارتباط آن ها با پروردگار عالمیان و درخواست نیازهای خود و آرامش و اطمینان قلبی از ناحیه «ذکرالله» و قرائت کلام خدا در زمان ها و مکان های عادی.

 اما گاهی و در بعضی از زمانها و مکانها، فرصت‌های گرانبهای خاصّی برای انسان‌ها و دریافت رحمت و برکات بیشتر و فراوان تر به وجود می‌آید مثل زمان های مناسب برای دعا و درخواست و زمان نزول باران و یا زمانی که اهل ایمان در مقابل حملات کفار و دشمنان دین خدا برای جهاد آماده شده‌اند و قطرات خون آنها در راه دفاع از وطن خود و از حقوق انسان ها و مجموعاً دین خدا بر روی زمین می‌ریزد- طبق آنچه در احادیث دینی نقل شده است- و یا روزهای خاص و اعیاد دینی مثل عید قربان و عید فطر و عید مبعث و عید غدیر و اعیاد دیگر و مثل زمانی که انسان روزه‌دار است و وقت افطار و سحر در ماه رمضان و زمان‌های امثال آنها.

ماه رجب و روزها و شبها و ساعات آن از مناسب ترین زمان ها برای دریافت رحمت و برکات خدای سبحان و پاکسازی قلب و رسیدن به خواسته های حقیقی و بطور کلی نزول مراتب عظیمی از رحمت خدا و به جریان افتادن امواج عظیمی از الطاف و برکات او در فضای زندگی انسانها است.

نزول برکات خداوند در ماه رجب و جریان آن در زندگی انسانها دو جهت و صورت دارد یکی از ناحیه مشیّت عمومی خدای سبحان به جهت جلالت و عظمت و فضائل عمومی این ماه، دیگری از ناحیه موقعیت گروهی از بندگان و اعمال و رفتارهای آنها و رعایت و در نظر گرفتن هر دو جهت بسیار ضروری و متضمّن فواید فراوان و عظیمی است.

 دو موضوع اساسی لازم است در این ماه عظیم مورد توجه قرار بگیرد یکی ارتباط و اتصال به منابع عظیم رحمت و برکات خدا از طریق دعا و دیگری روزه گرفتن در تمام ایام این ماه بالخصوص روزهای اول و بعضی روزهای دیگر که در ادامه این مباحث ذکر خواهد شد.

البته مراد این نیست که اعمال این ماه جلیل و عبادات در آن منحصر به این دو مورد باشد، نه! بلکه این دو عبادت یعنی دعا و ارتباط با خدای سبحان و روزه گرفتن، محور اعمال و عبادات در این ماه می باشد و اما تمام کارهای خیر و سایر عبادات هم در این ماه باید مورد توجه بیشتر قرار بگیرد مثل کمک به نیازمندان و رعایت حرمت خاصّ این ماه مثل خودداری از جنگ و ایجاد امنیّت برای انسان ها و زیارت خانه خدا بصورت عمره و عبادات دیگر.

 از امیرالمؤمنین علی- علیه السلام- نقل شده است که فرمود:

«مَنْ تَصَدَّقَ بِصَدَقَةٍ فِي رَجَبٍ اِبْتِغَاءَ وَجْهِ اَللَّهِ أَكْرَمَهُ اَللَّهُ يَوْمَ اَلْقِيَامَةِ فِي اَلْجَنَّةِ مِنَ اَلثَّوَابِ بِمَا لاَ عَيْنٌ رَأَتْ وَ لاَ أُذُنٌ سَمِعَتْ وَ لاَ خَطَرَ عَلَى قَلْبِ بَشَرٍ» یعنی: کسی که در ماه رجب جهت رضای خدا صدقه ای بدهد، خداوند روز قیامت با اعطای ثوابی او را اکرام می‌کند که نه چشمی آن را دیده و نه گوشی شنیده و نه به قلب انسانی خطور کرده است. مراد نوعی پاداش و مقداری است که فوق حدّ ادراک عادی انسانی در عالم دنیا است.

 

امام کاظم- علیه السلام- فرمود:

«رَجَبٌ نَهَرٌ فِي اَلْجَنَّةِ أَشَدُّ بَيَاضاً مِنَ اَللَّبَنِ وَ أَحْلَى مِنَ اَلْعَسَلِ مَنْ صَامَ يَوْماً مِنْ رَجَبٍ سَقَاهُ اَللَّهُ عَزَّوَجَلَّ مِنْ ذَلِكَ اَلنَّهَرِ» یعنی: رجب نهری است در بهشت که سفیدتر از شیر و شیرین تر از عسل می باشد، و اگر کسی روزی از ماه رجب را روزه بگیرد، خداوند از آن نهر به او می نوشاند. مراد این است که او اهل بهشت خواهد بود و از نعمت های خاصّی در بهشت بهره مند خواهد شد.

 باز از امام کاظم- علیه السلام- نقل شده است که فرمود:

«رَجَبٌ شَهْرٌ عَظِيمٌ يُضَاعِفُ اَللَّهُ فِيهِ اَلْحَسَنَاتِ وَ يَمْحُو فِيهِ اَلسَّيِّئَاتِ وَ مَنْ صَامَ يَوْماً مِنْ رَجَبٍ تَبَاعَدَتْ عَنْهُ اَلنَّارُ مَسِيرَةَ سَنَةٍ وَ مَنْ صَامَ ثَلاَثَةَ أَيَّامٍ وَجَبَتْ لَهُ اَلْجَنَّةُ» یعنی: رجب ماه عظیمی است، خدا در آن ماه حسنات را مضاعف گرداند و سیّئات را در آن از بین می‌برد. کسی که یک روز از ماه رجب را روزه بگیرد آتش به اندازه یک سال راه از او دور می شود. و کسی که سه روز از آن را روزه بگیرد بهشت بر او واجب می شود.»

الیاس کلانتری

پاورقی ها

۱ – وب سایت حکمت طریف، کلام ایام ۳۵

۲- همان، کلام ایام ۱۹۰

۳- همان

۴- وب سایت حکمت طریف،کلام ایام -۳۱۸، رجب نهری در بهشت