کلام ایام تاریخی – ۶۱۱، مهمانی ملکوتی دائمی خدای سبحان
بخش ششم*
بسم الله الرحمن الرحیم*
شرح و تفسیرخطبه رسول خدا – صلی الله علیه و آله وسلم- درباره ماه مبارک رمضان و فضائل آن و اعمال عبادی معین شده برای آن در چهار مقاله بصورت ترتیبی و کنار هم منتشر شد. این مقالات در ایام ماه مبارک رمضان بطور پراکنده در مقالات مربوط به این ماه در این وبسایت و در سالهای مختلف ذکر شده بود. اما پیدا کردن اجزاء خطبه شریف از بین مباحث متعدد مربوط به این موضوع گسترده و پراکنده با سهولت و بطور سریع امکان پذیر نبود. لذا تصمیم گرفتیم که مباحث خطبه شریف و تفسیر آن از بین مباحث دیگر و مقالات مربوط به ماه رمضان در سالهای مختلف تفکیک شود و در چند مقاله کنار هم قرار بگیرد، تا مرورهای مجدد به آن مباحث برای علاقه مندان با سهولت امکان پذیر باشد.
بطوریکه قبلا ذکر شد، مقالات زیادی در ایام ماه رمضان سالهای قبل درباره ماه خدا و فضائل و برکات آن در این وبسایت و بخش «کلام ایام» آن منتشر شد و مباحث مربوط به شرح و تفسیر خطبه شریف بخش هایی از آن مقالات و مباحث آن بود.حال بعد از ذکر مقالات مربوط به شرح و توضیح خطبه شریف به بیان مباحث دیگر مربوط به ماه خدا می پردازیم.اما قبل از ادامه مباحث مربوط به فضائل و برکات ماه رمضان و اعمال و عبادات مخصوص آن ، عناوین اصلی و موضوعات محوری مقالات قبلی را مجددا ذکر می کنیم تا زمینه استفاده بیشتر برای علاقه مندان فراهم شود.
عناوین اصلی و موضوعات محوری مقالات ماه مبارک رمضان
۱ـ موضوع باز شدن درهای آسمان در احادیث.
۲ـ باز شدن درهای آسمان جهت صعود به بهشت.
۳ـ غفران خداوند برای بنده گان در ماه رمضان.
۴ـ ماه رمضان و عبادت شکوهمند روزه.
۵ـ ارتباط ماه رمضان با قرآن مجید.
۶ـ ماه رمضان و دعاهای آن.
۷ـ مقایسه زندگی دنیوی با زندگی اخروی.
۸ـ اعمال ماه رمضان سبب کسب استعداد ورود به بهشت در انسانها می شود.
۹ـ موضوع قبولی اعمال و آثار آن در زندگی انسانها.
۱۰ـ استجابت دعاها در ماه رمضان.
۱۱ـ دستورات مؤکد رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله وسلم ـ به دعا.
۱۲ـ بعضی از شرایط استجابت دعا.
۱۳ـ احتیاج به توفیق خداوند در عبادات.
۱۴ـ اهمیت روزه ماه رمضان.
۱۵ـ موقعیت و اهمیت تلاوت قرآن درماه رمضان.
۱۶ـ جایگاه اراده و تصمیم انسان ها در اعمال ارادی و جایگاه خدای سبحان در اعمال بنده.
۱۷ـ اتصال قدرت بنده به قدرت بی پایان خدای سبحان با دعا.
۱۸ـ حیات حقیقی انسانها در عالم آخرت و در بهشت تحقق خواهد یافت.
۱۹ـ زمان مناسب تر برای دعا.
۲۰ـ اعمالی که از انسانها صادر می شود، خواه و ناخواه آثاری خواهد داشت و آثار اعمال به روح صاحب عمل متصل خواهد بود.
۲۱ـ تکریم ماه رمضان و عبادت شکوهمند آن در حدی اهمیت دارد که افطار یک روزه دار معادل آزاد کردن یک برده محسوب می شود.
۲۲ـ اصلاح اخلاق در ماه رمضان.
۲۳ـ اکرام یتیم در ماه رمضان و پاداش عظیم آن.
۲۴ـ نظر رحمت خداوند به انسان در حال دعا.
۲۵ـ درهای بهشت در این ماه باز است مگر یک انسان با اعمال خود آنها را به روی خود ببندد.
۲۶ـ افضل اعمال در ماه رمضان در کلام رسول خدا ( صلی الله علیه و آله و سلم )
۲۷ـ غفران خداوند برای بنده گان در ماه رمضان.
۲۸ـ مغفرت خداوند موجب اجر عظیم و رزق خداوند خواهد شد.
۲۹ـ چرا دعاهای ما گاهی مستجاب نمی شود؟
۳۰ـ برای چه چیزهائی باید دعا کرد؟
۳۱ـ ماه رمضان زمان باز شدن درهای آسمان.
۳۲ـ آمادگی برای ورود به ماه رمضان از چه طریقی امکان پذیر است؟
۳۳ـ ماه رمضان نهر عظیمی از برکات خداوند است.
۳۴ـ برکت به فایده و خیر ثابت و فراوان گفته می شود.
۳۵ـ برکات و رحمت خداوند درماه رمضان می تواند تمامی نیازهای زندگی دنیوی انسان را تأمین کند.
۳۶ـ در آیات متعددی از قرآن، مغفرت و بهشت در کنار هم ذکر شده است.
۳۷ـ مغفرت خداوند عامل پاکسازی روح و از بین رفتن آلودگی های آن و آثار نامطلوب گناهان می شود.
۳۸ـ انسان ها در ماه رمضان علاوه بر بهره مندی از جریان رحمت عادی، از مراتب برتری از آن هم بهره مند می شوند.
۳۹ـ تکریم یک مهمان لازم است با شخصیت و موقعیت اجتماعی و اخلاقی و علمی و سنین عمر او متناسب باشد.
۴۰ـ ارزش وجودی انسان چقدر است!
۴۱ـ پذیرائی خدا از انسانها درماه رمضان.
۴۲ـ کلامی از امیرالمؤمنین علی ـ علیه السلام ـ درباره ارزش و قیمت انسان.
۴۳ ـ زمانی که «عقل» انسان تحت سلطه هواهای نفسانی او قرار می گیرد.
۴۴ ـ محرومیت انسان از بعضی لذت ها بجهت روزه گرفتن، زمینه بهره مندی از نعمت های بهشتی را در روح او به وجود می آورد.
۴۵ ـ دو نوع نعمت خداوند برای انسانها، نوعی که با دعا و درخواست حاصل می شود و نوعی که بدون درخواست و دعا شامل حال او می گردد.
۴۶ ـ استجابت دعاها در ماه رمضان.
۴۷ ـ کلیدهای گنج ها و خزانه های خدای سبحان.
۴۸ ـ کلامی از امیرالمؤمنین علی ـ علیه السلام ـ درباره دعا و نقش آن در زندگی انسان.
۴۹ ـ خدای سبحان رزق همه موجودات و مخلوقات را بعهده خود گرفته است.
۵۰ ـ تشنگی و گرسنگی در حال روزه داری یادی از وضعیت انسان در روز قیامت خواهد بود.
۵۱ ـ کلامی از رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ درباره حفظ زبان.
۵۲ ـ سخنی از لقمان حکیم در ارزش سکوت و کم حرفی.
۵۳ ـ مهربانی با یتیمان و آثار آن در زندگی انسان.
۵۴ ـ کلامی درباره توبه از گناهان.
۵۵ ـ بلند کردن دستها بسوی آسمان در وقت دعا و منظور از آن.
۵۶ ـ عدم استجابت دعای بنده به موقعیت خود او و به نوع دعای او مربوط می شود.
۵۷ ـ گاهی وقت ها استجابت دعا به حکمتی تأخیر می افتد و نباید «تأخیر در استجابت» را « عدم استجابت » تلقی کرد.
۵۸ ـ زمانهای مناسب برای استجابت دعا.
۵۹ ـ نظر رحمت خدا بسوی بنده ها.
۶۰ ـ پذیرش درخواست بنده در صورت تحقق مناجات با خدا.
۶۱ ـ تحقق حالت ندا در دعا.
۶۲ ـ توجه کامل قلبی به خدا در مقام دعا و قطع توجه از غیر او (کلام ایام از شماره ۱۳۲ تا ۱۳۹)
۶۳ ـ موقعیت رفیع ماه رمضان و ایام و ساعات آن در آموزش های آسمانی.
۶۴ ـ جریان عمومی و عادی رحمت خداوند.
۶۵ ـ جریان رحمت خاصه خداوند و زمان ها و مکان های متناسب با انتشار آن.
۶۶ ـ روزه ماه رمضان یکی از ارکان اصلی اعمال و عبادات مخصوص ماه رمضان می باشد.
۶۷ ـ علت حرمت و ممنوعیت خوردن و آشامیدن در حال روزه.
۶۸ ـ تقوا و ارتباط آن با ورود به بهشت.
۶۹ ـ تعریفی از تقوا و معنی آن.
۷۰ ـ تفاوت حیات انسانی با حیات سایر جانداران.
۷۱ ـ عده ای از انسانها بعد از انتقال به عالم بعدی متوجه فقدان حیات انسانی در وجود خود می شوند.
۷۲ ـ جانداران دیگر ـ غیر از انسان ـ راههای زندگی و رسیدن به مقاصد و نیازهای خود را از طریق نوعی وحی بنام « وحی غریزی» می شناسند.
۷۳ ـ انسانها در فضای نوع خاصی از هدایت خداوند قرار دارند و آن عبارت است از هدایت از طریق قوه عقل و پیامهای مستقیم توسط پیامبران.
۷۴ ـ اگر یک انسان از هدایت نوع برتر مخصوص خود محروم شود، زندگی او فاسد و تباه خواهد شد.
۷۵ ـ آسایش و رضایت توهمی انسان از ناحیه اختلاط دو نوع حیات با یکدیگر و غفلت او از این اختلاط.
۷۶ ـ مقصد انسانهائی که حیات انسانی در آنها فعال نشده است.
۷۷ ـ مراد از قلوبی که قدرت «تفقه» ندارند چیست؟
۷۸ ـ چشم سالمی که نمی بیند و گوش سالمی که نمی شنود.
۷۹ ـ قلب انسانی کارائی و نقش خاصی در زندگی او دارد، غیر از کارائی قلب جانداری.
۸۰ ـ بینائی و شنوائی انسانی و جانداری و تفاوت آن دو با یکدیگر.
۸۱ ـ انسان دو نوع قلب و چشم و گوش دارد، نوعی برای حیات جانداری و نوع دیگر برای حیات انسانی.
۸۲ ـ ادراکات جانداری و ادراکات انسانی.
۸۳ ـ محبوسیت بعضی از انسانها در زندان حیات جانداری.
۸۴ ـ قلب انسانی از ناحیه داشتن قوای خاص روحی فعالیت دیگری نسبت به سایر جانداران دارد و آن عبارت است از «تعقل» و «تفکر»
۸۵ ـ در انسان علاوه بر تمایل و کشش بطرف نیازهای عادی مثل غذا و آب، تمایلات و کشش های متعالی دیگری وجود دارد که از حیات انسانی او نشأت می گیرد.
۸۶ ـ آزادی از زندان طبیعت همراه با توشه ذخیره شده ولوازم سفر بسوی مقصد حیات.
۸۷ ـ آموزشهای آسمانی و اعمال عبادی.
۸۸ ـ ارتباط روزه گرفتن با حیات انسانی.
۸۹ ـ عادت کردن انسان به لذتهای ناشی از حیات جانداری و توقف در آن مرحله سبب تباهی حیات انسانی می شود.
۹۰ ـ تأثیرات تقوا در زندگی فردی و اجتماعی انسان ها.
۹۱ ـ معیار سنجش ارزش های وجودی انسان و میزان کرامت او کدام است؟
۹۲ ـ اگر یک مرد یا زن از همسر خود کراهت پیدا کنند، چه عاملی می تواند موجب برقراری زندگی آنها شود و از آن زندگی لذت ببرند.
۹۳ ـ علت از بین رفتن تمایل و علاقه اولیه در بین همسران چیست؟
۹۴ ـ در جریان از هم پاشیدن یک خانواده علاوه بر فرزندان، حقوق افراد دیگری هم ضایع می شود.
۹۵ ـ دوگانگی وجود انسان در آیاتی از قرآن مجید و بطور مکرر در کلام رهبران آسمانی به کار رفته است.
۹۶ ـ انسان فطرتاً و در اصل هم دارای قلب و چشم و گوش جانداری است و هم قلب و چشم و گوش انسانی.
۹۷ ـ در وجود انسان علاوه بر علم عادی آموزشی، علم دیگری هم وجود دارد که از طریق نوعی وحی (الهام) به او عطا می شود.
۹۸ ـ دشمن ترین و خطرناکترین دشمنان انسان.
۹۹ ـ «من انسانی» اصل و حقیقت وجود این موجود است و همان است که پایدار می ماند.
۱۰۰ ـ «من طبیعی» در اصل ابزار و وسیله «من حقیقی» برای رسیدن به مقصد حیات است.
۱۰۱ ـ وضعیت و موقعیت انسان در زندگی دنیوی.
۱۰۲ ـ دو گانه بودن وجود انسان در ادبیات و فرهنگ ما (کلام ایام از شماره ـ ۲۰۲ تا ۲۰۸)
۱۰۳ـ ماه رمضان زمان باز شدن درهای آسمان.
۱۰۴ـ انتساب این ماه بصورت خاص به ذات قدوس الله ( جلّ جلاله)
۱۰۵ـ فضائل و برکات ماه رمضان و میزان رحمت نازل از خدای سبحان خارج از حیطه قدرت ادراک و محاسبات عادی است.
۱۰۶ـ ظرفیت مناسب برای دریافت برکات و نعمت های خدای غنی حمید (عزّوجل)
۱۰۷ـ رحمت و برکات بی پایان و علل اطلاق این عنوان بر ماه رمضان.
۱۰۸ـ متن خطبه رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ درباره ماه مبارک رمضان با ترجمه عبارات.
۱۰۹ـ کلامی از وجود مبارک امام رضا ـ علیه السلام ـ در جهت ورود به ماه رمضان.
۱۱۰ـ سفارش امام رضا ـ علیه السلام ـ در جهت ورود به ماه رمضان.
۱۱۱ـ موضوع آمادگی برای ورود به ماه رمضان و دریافت برکات عظیم آن.
۱۱۲ـ با ورود ماه رمضان درهای آسمان به فضای زندگی انسانها باز شده است.
۱۱۳ـ نزول رحمت و برکات خدای سبحان در زمان ها و مکانهای خاص.
۱۱۴ـ ظرفیت بنده گان برای دریافت رحمت و برکات و نعمت های خدا.
۱۱۵ـ روزها و شب های ممتاز سال و موقعیت خاص آنها مثل شب و روز جمعه و عید قربان و عید غدیر و عید فطر و امثال آنها.
۱۱۶ـ مکانهائی که رحمت و برکات خدا در آنها در حجم عظیمی جریان می یابد مثل مسجدالحرام، کنار کعبه، عرفات، مشعرالحرام، مسجدالنبی.
۱۱۷ـ فرق بین نعمتهای خدا با دارائی های انسان.
۱۱۸ـ گاهی نعمت های خدا در زندگی بعضی از انسان ها به نقمت ها و بلاها تبدیل می شود.
۱۱۹ـ شرح و تفسیر خطبه رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ در فضائل ماه مبارک رمضان.
۱۲۰ـ کسب آمادگی جهت ورود به ماه رمضان و در روزهای اول آن نسبت به روزهای بعدی.
۱۲۱ـ موضوع باز شدن درهای آسمان در احادیث.
۱۲۲ـ دعوت از عموم انسانها و از اهل ایمان به ضیافت خدا.خ
۱۲۳ـ تکریم انسانها و اهل ایمان از طرف خدای سبحان در ماه رمضان.
۱۲۴ـ لازم است تکریم مهمان ها و پذیرائی از آنها متناسب با امکانات صاحب مهمانی و دارائی ها و قدرت او باشد.
۱۲۵ـ تکریم خدای سبحان در ماه رمضان نسبت به انسان ها متناسب با قدرت و دارائی و کریمیت و حکمت او خواهد بود.
۱۲۶ـ صاحب این ضیافت عظیم خدای غنی حمید و فضای این مهمانی عالم دنیا و عالم بسیار وسیع آخرت و بهشت و مهمان ها بندگان بی شمار او و بطور خاص روزه داران وعلاقه مندان به آن هستند.
۱۲۷ـ صاحب این ضیافت عظیم در ماه رمضان، دارای کرامت بی پایان و دارائی و غنای بی پایان و قدرت و همه کمالات بی پایان است.
۱۲۸ـ دارائی خدای غنی حمید با امساک و خودداری از اعطاء زیاد نمی شود و با بخشیدن هم نقصان نمی پذیرد.
۱۲۹ـ محرومیت های بعضی از بندگان از رحمت و نعمت های خدا و یا مراتبی از آنها، وضعیت و موقعیت خود آنها می باشد.
۱۳۰ـ میزان ارزش تکریم ذات قدوس الله ـ عزّوجل ـ از انسانها و بالخصوص از روزه داران.
۱۳۱ـ نفس کشیدن ها که ثواب تسبیح خدا را دارد.
۱۳۲ـ خوابی که عبادت خدا محسوب می شود.
۱۳۳ـ اعمال انسانها در ماه رمضان خاصیتی پیدا می کند که به مرتبه قبولی نزد خدا صعود می کند.
۱۳۴ـ تشابه وضعیت معنوی ماه رمضان به وضعیت هوای بهاری در ارتباط با گیاهان و درختان.
۱۳۵ـ نوع بهره برداری از آب و هوا و باران بهاری به صورت عمومی و همگانی و به صورت فوق عادی و اختصاصی.
۱۳۶ـ انواع خواسته ها و تمایلات و نیازهای انسانها.
۱۳۷ـ نیازهای حیات جانداری و حیات انسانی.
۱۳۸ـ وجود تمایلات طبیعی و دیگر تمایلات در انسانها و همچنین ضرورت زندگی انسانها با یکدیگر یعنی زندگی اجتماعی تضادها و اختلافاتی را بین آنها به وجود می آورد.
۱۳۹ـ تقوای الهی که عامل اصلی شخصیت اخلاقی در انسانها و مهمترین فضیلت در آنها محسوب می شود از امساک در مقابل خواسته های نفسانی و اجرای فرمانهای خدا به وجود می آید.
۱۴۰ـ تقوا که مجموعاً از ناحیه فطرت سالم و عقل انسان و آموزشهای دینی حاصل می شود، با ارزش ترین دارائی انسان و عامل اصلی ارزش های وجودی محسوب می شود.
۱۴۱ـ امیال نفسانی در جانداران دیگر غیر از انسان، تمامی وجود و فعالیت های آنها را تشکیل می دهد، اما در مورد انسان به بخشی از وجود و فعالیت های او مربوط می شود!
۱۴۲ـ چرا بچه آهو و گوسفند و کبوتر و خیلی از جانداران دیگر یک یا دو سال حتی گاهی چندماه بعد از تولد به رشد کامل بدنی می رسد و صاحب بچه می شود، اما در فرزند انسان این دوره ده، پانزده سال و بیشتر از آن طول می کشد؟
۱۴۳ـ رشد بدنی در جانداران ـ غیر انسان ـ انتهای کمال وجودی آنها و مقصد آفرینش آنها است و اما رشد بدنی در انسان مقدمه حیات حقیقی و شروع آن فعالیت است.
۱۴۴ـ کمالی در روح انسان وجود دارد که در اصل دارای فواید و بهره های فراوانی است، اما در صورت غفلت و بی اطلاعی و عدم آموزش مناسب می تواند عامل گرفتاریها و بلاها و مصیبت ها شود! مثل سایر کمالات.
۱۴۵ـ در اثر عادت کردن به یک شیء بالخصوص وقتی زمان آن طولانی شود، انسان نسبت به آن امکان دارد علاقه و شیفتگی شدیدی پیدا کند تا جائی که این نوع علاقه شدید گاهی قوه عقل را تحت سلطه خود می گیرد و حتی موقتاً از کار می اندازد.
۱۴۶ـ شیفتگی شدید به بعضی از اشیاء بالخصوص وقتی با نوعی غفلت و جهل همراه باشد، بجای کارائی مطلوب و ثمربخش به نوعی وابستگی ویرانگر عقل و مخرب قوای ارزشمند روحی منتهی می شود.
۱۴۷ـ فواید عادت کردن به اشیاء و زیان ها و خسران عظیم آن در اثر غفلت و اهمال و عدم دریافت آموزشهای لازم.
۱۴۸ـ عادت کردن به اشیاء و بعضی از رفتارها در اصل از کمالات روح انسان است.
۱۴۹ـ انسان می تواند از این خاصیت روحی یعنی «عادت کردن» ، از پدیده های معنوی و حتی اشیاء مادی به لذت های عظیم پایداری برسد.
۱۵۰ـ رسیدن به لذتهای حقیقی و آسایش و آرامش روحی از آثار ربوبیت پروردگار عالمیان درباره انسان است.
۱۵۱ـ مراد از «تسویه نفس» انسان چیست؟
۱۵۲ـ دوستی و محبت انسان نسبت به همسرش از جلوه های ربوبیت الله ـ عزّوجل ـ است.
۱۵۳ـ اگر تمایلات و کشش های روحی انسان از مسیر طبیعی و حالت اعتدالی خارج شود، زندگی انسان و نظام روح او دچار اختلال شدیدی خواهد شد.
۱۵۴ـ حکومت هواهای نفسانی و تمایلات طغیان کرده بر عقل انسان و نتایج آن.
۱۵۵ـ چرا انسان ها بعد از رسیدن به خواسته ها و تمایلات خود نسبت به آنها بی میل و حتی پشیمان می شوند؟
۱۵۶ـ برای اولیاء خدا خوفی نخواهد بود و آنها دچار حزن و اندوه نخواهند شد.
۱۵۷ـ تقوا آن قدرت باز دارنده ای است که هواهای نفسانی و رفتارهای انسان را تحت نظارت عقل و احکام اخلاقی قرار می دهد.
۱۵۸ـ تقوا در وجود انسان شبیه به ابزاری مثل ترمز و فرمان در اتومبیل و امیال نفسانی به منزله قوه محرک آن است.
۱۵۹ـ چرا انسانها در طول تاریخ حیات خود شاهد این همه ظلم ها و بی عدالتی ها و خیانت ها و جنایت ها بوده اند؟
۱۶۰ـ امروزه عمده فراورده های علمی و تحقیقات درجهت تسلط گروهی از انسانها به گروه ها و افراد دیگر به کار می رود.
۱۶۱ـ یک مرد پلیس امریکائی زن سیاهپوستی را که فریاد می زد حامله است با شلیک پنج گلوله به قتل رساند.
۱۶۲ـ در یکی از شهرهای کشور امریکا یک زن روی زمین افتاده را کتک می زدند و سه تا پلیس دیگر به کمک آنها آمدند.
۱۶۳ـ مرد جوانی که در اثر اختلاف پیش آمده برای پارک اتومبیل همسایه خود را با چند ضربه چاقو کشت!
۱۶۴ـ نیاز انسان در زندگی فردی و اجتماعی به تقوا و استقامت در مقابل هوای نفس.
۱۶۵ـ تقوای الهی در وجود انسان او را از سقوط در پرتگاههای کنار جاده حیات حفظ می کند.
۱۶۶ـ عدم توجه به اختلاط و تزاحم جهاتی از زندگی جانداری با زندگی انسانی است.
۱۶۷ـ ماه مهمانی خدا و تجلی نور قدسی.
۱۶۸ـ کلامی از امام حسن مجتبی ـ علیه السلام ـ درباره گروهی که سرگرم بازی و خنده و بطالت و لغویات بودند.
۱۶۹ـ شرایط مناسب برای آموزش انتقادآمیز و نهی از یک عمل و رفتار.
۱۷۰ـ تشبیه فضای زندگی دنیوی انسان به فضائی که در آن مسابقه ای برقرار است.
۱۷۱ـ تفاوتهای بین مسابقات در عالم دنیا و مسابقه حقیقی انسانها در جاده حیات.
۱۷۲ـ لازمه برنده شدن انسان در مسابقه حیات، بازنده بودن دیگران نیست!
۱۷۳ـ مراد از سرعت در کارهای خیر و سبقت در آنها در آیه ای از قرآن مجید.
۱۷۴ـ در زمان تمرین برای مسابقه و آماده شدن برای آن پرداختن به استراحت و آسایش و وقت گذرانی کار معقول و حکیمانه ای نیست مگر استراحت در حد ضروری!
۱۷۵ـ برقراری یک نظام ملکوتی درعالم که اتصال و ارتباطی با نظام زندگی دنیوی انسان ها دارد.
۱۷۶ـ اعمال انسانها یک صورت ظاهری و آشکار دارد، اما همین اعمال صورتهای باطنی و ملکوتی هم دارند و اغلب انسانها فقط به صورت ظاهری آنها توجه دارند.
۱۷۷ـ امام حسن مجتبی ـ علیه السلام ـ درکلام خود درباره عده ای که به لهو و لعب مشغول بودند متذکر صورت ملکوتی اعمال آنها شد.
۱۷۸ـ علم به باطن پدیده های عالم و ملکوت اعمال و ادراک فوق عادی از لوازم و ابزارهای مقام عصمت و امامت می باشد.
۱۷۹ـ امام حسن مجتبی ـ علیه السلام ـ در کلام خود در روز عید فطر اشاره ای فرمود به صورت ملکوتی عبادتی به نام «روزه» و همچنین قرائت قرآن و دعاها و استغفارها و مجموع اعمال ماه رمضان.
۱۸۰ـ بحثی در موضوع قبولی اعمال عبادی، یا اسقاط تکلیف.
۱۸۱ـ روزه گرفتن در ماه رمضان مشهورترین و اساسی ترین عمل و رفتار و عبادت در آن محسوب می شود. بطوریکه این ماه را «ماه روزه» هم نامیده اند.
۱۸۲ـ موضوع دعاهای زیاد در ماه رمضان.
۱۸۳ـ لازمه استجابت دعا صدور آن از نیت های صادقانه و قلوب طاهره است.
۱۸۴ـ انسان لازم است توفیق روزه گرفتن و تلاوت قرآن مجید را با دعا از پروردگارش بخواهد.
۱۸۵ـ کلامی از امیرالمؤمنین علی – علیه السلام ـ درباره کسانی که جویای بهشت و فراری از جهنم هستند.
۱۸۶ـ بحث و گفتگو درباره سخنان و رفتارهای پیامبر خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ و تدبر و تفکر در آنها نوعی «ذکر الله» است و عامل تطهیر قلب ها که لازمه استجابت دعاها می باشد.
۱۸۷ـ ارتباط شب قدر با شخصیت حجت های پروردگار عالمیان.
۱۸۸ـ قرآن مجید حقیقتی است دارای مراتب متعدد و یک مرتبه از آن دارای عظمت و کرامت فوق ادراکات عادی است.
۱۸۹ـ انسانها متناسب با موقعیت علمی و سطح استعدادی و میزان فعالیت تحقیقی خود می توانند از قرآن مجید بهره برداری کنند.
۱۹۰ـ مرتبه قبل از نزول قرآن دارای عظمتی فوق ادراکات عادی است و آن عظمت در حد قدرت ادراکی «مطهرون» می باشد.
۱۹۱ـ شقی و محروم و زیانکار واقعی در قیامت چه کسانی خواهند بود.
۱۹۲ـ ارتباط بین «مغفرت» و «بهشت»
۱۹۳ـ ارزش مغفرت خدا وقتی روشن می شود که ارزش بهشت و نعمتهای آن روشن شود.
۱۹۴ـ بعضی از انسانهای صالح و اهل بهشت هم گرفتار سختی ها و مشقت هائی در روز قیامت خواهند شد.
۱۹۵ـ گرسنگی و تشنگی طولانی در روز قیامت.
۱۹۶ـ موضوع حفظ زبان در اخلاق دینی و حکمت آن.
۱۹۷ـ اعضاء بدن انسان و قوای وجودی او لوازم و ابزارهائی هستند که
برای رسیدن به مقصد اصلی حیات باید به کار گرفته شوند.
۱۹۸ـ نعمت زبان و قدرت تکلم و مشکلات کسانی که فاقد آن هستند.
۱۹۹ـ وسائل و ابزارهای روح انسان در صورت غفلت او و عدم دریافت آموزش های آسمانی به عوامل نقمت ها و بلاها تبدیل خواهد شد.
۲۰۰ـ نقش گریه در زندگی نوزاد و کودک انسان.
۲۰۱ـ انواع ممنوعیت ها برای تکلم در جوامع مختلف.
۲۰۲ـ ممنوعیت های قانونی و ممنوعیت های اخلاقی در جوامع مختلف.
۲۰۳ـ در اخلاق دینی انسان ها به گفتن چه نوع سخنانی تشویق می شوند.
۲۰۴ـ امساک از گفتن سخنان غیرضروری یکی از عوامل کمال روزه است.
۲۰۵ـ کلامی از امیرالمؤمنین علی ـ علیه السلام ـ درباره تکلم عاقل و احمق.
۲۰۶ـ چرا انسان ها از بعضی نگاه ها ممنوع شده اند؟ (کلام ایام شماره های ـ ۲۷۹تا ۲۸۴ و ۲۸۷ و ۲۸۸)
مطالب فوق الذکر عناوین و موضوعات محوری مقالات سال های قبل مربوط به ماه رمضان بود که در کنار هم ذکر شد. عناوین اصلی و مطالب محوری آن مقالات برای مرتبه دوم و به طور مجدد و در مقالات همین ماه مبارک انجام گرفت که مدتی است وارد فضای نورانی و با شکوه آن شده ایم و امروز بیش از نصف آن سپری شده و در آستانه اولین شب قدر یعنی شب نوزدهم قرار گرفته ایم و طبعاً تذکر فضائل و عظمت خاص شب های قدر در این ایام بسیار ضروری است.
درباره شب های قدر در سال های قبل مقالاتی در همین «وب سایت حکمت طریف» و در بخش «کلام ایام» منتشر شده و اکنون هم بعد از اشاراتی به عناوین آن مقالات به ذکر و توضیح مطالبی در تکمیل مباحث مقالات قبلی می آوریم و بعضی از مطالب را هم این زمینه از مقالات قبلی نقل خواهیم نمود.
موضوعات و مباحث مربوط به ماه عظیم رمضان، در اصل و به طور کلی جدا از مقالات مربوط به «شب های قدر» نمی باشد، بلکه مقالات شب های قدر در مرتبه ای سرتر و متعالی تر از موارد عمومی آن ها قرار دارد. و بلکه زمینه مناسب برای درک عظمت خاص شب های قدر از همین مقالات عمومی ماه رمضان حاصل می شود.
اما مباحث مربوط به شب های قدر اختصاصاتی هم دارد که در مقالات قبلی مربوط به آن ها، بعضی از آن اختصاصات را متذکر شدیم و در این نوشتار و احتمالاً در ادامه آن -اگر موضوعات مورد نظر به پایان نرسد- مباحث دیگری در جهت تکمیل آن ها خواهد آمد.
یکی از اعمال عبادی معین شده برای مجموع ماه رمضان، قرائت و تلاوت زیاد کلام خدای سبحان یعنی قرآن کریم است، به طوری که وجود مبارک رسول خدا -صلی اللَّهِ علیه وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ- در خطبه شریف خود درباره ماه رمضان و فضائل آن فرمود:
«وَدُعَاؤُکُمْ فِیهِ مُسْتَجَابٌ فَاسْأَلُوا اللَّهَ رَبَّکُمْ بِنِیَّاتٍ صَادِقَةٍ وَ قُلُوبٍ طَاهِرَةٍ أَنْ یُوَفِّقَکُمْ لِصِیَامِهِ وَ تِلَاوَةِ کِتَابِهِ» یعنی: دعای شما در آن ]ماه[ مستجاب می شود، پس از الله، پروردگارتان درخواست کنید با نیت‌های صادقه و قلب های طاهره ]پاک شده[ که شما را به روزه گرفتن در آن ]ماه[ و تلاوت کتابش موفق کند.
در عبارت دیگری در همین زمینه یعنی تلاوت قران و ثواب عظیم آن فرمود:
«وَ مَنْ تَلافيه آيَةً مِنَ القُرْآنِ، كانَ لَهُ مِثْلُ اَجْرِمَنْ خَتَمَ القُرْآنَ فى غَيْرِهِ مِنَ الشُّهُور» یعنی: تلاوت یک آیه از قرآن در ماه رمضان معادل تلاوت تمام آن کتاب، اجر و پاداش خواهد داشت و یعنی یک عمل در این زمینه در ماه مبارک رمضان درباره تلاوت قرآن چندین هزار برابر ایام دیگر پاداش خواهد داشت.
درباره شب قدر و توجه به قرآن مجید در آن شب لازم به تذکر است که «خیریت» آن شب که بیشتر از هزار ماه است، شامل پاداش خاص تلاوت زباد قرآن خواهد شد. یعنی این عمل -تلاوت قرآن و پاداش عظیم آن- خاص شب قدر و هم چنین فضائل تمام ایام ماه مبارک رمضان می باشد.
عناوین و شماره های مقالات سال های قبل درباره شب های قدر
عناوین و شماره های مقالات شب های قدر را در این بخش متذکر می شویم تا استفاده از آن ها با سهولتی همراه باشد.
- کلام ایام ۱-۲ ، توصیفی از شب قدر (در دو بخش)
- ۶۲-۶۱ ، شب قدر نهر عظیمی از رحمت خداوند (در دو بخش)
- ۱۴۲-۱۴۱ ، شب قدر کنار ملائکه و روح (در دو بخش)
- ۲۱۳-۲۱۲-۲۱۱ ، شب قدر و همراهی با ملائکه
- ۲۸۶-۲۸۵، استقبال از شب قدر همراه ملائکه
- ۳۲۹ تا ۳۳۴ ، شب نیمه شعبان و استقبال از شب قدر (در پنج بخش)
- ۳۴۱ ، شب قدر و مصاحبت های قدسی
- ۴۳۲-۴۳۱ ، ملائکه و مأموریت آنها در شبهای قدر
- ۴۹۵-۴۹۴-۴۹۳ ، ملائکه حاملان رحمت خدا در شب قدر (در سه بخش)
بِسْمِ ﭐللَّهِ ﭐلرَّحْمَـٰنِ ﭐلرَّحِيمِ- إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ ﭐلْقَدْرِ ﴿۱﴾ وَمَا أَدْرَاکَ مَا لَيْلَةُ ﭐلْقَدْرِ ﴿۲﴾ لَيْلَةُ ﭐلْقَدْرِ خَيْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ ﴿۳﴾ تَنَزَّلُ ﭐلْمَلَائِکَةُ وَﭐلرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن کُلِّ أَمْرٍ ﴿۴﴾ سَلَامٌ هِيَ حَتَّىٰ مَطْلَعِ ﭐلْفَجْرِ ﴿۵﴾
در سوره قدر موضوع نزول قرآن و عظمت شب قدر که شبی است بهتر از هزار ماه و نزول ملائکه و روح در آن، ذکر شده است.
در آیات اول سوره دخان هم اشاره ای به این شب و اوصاف آن شده است، به طوری که می فرماید:
بِسْمِ ﭐللَّهِ ﭐلرَّحْمَـٰنِ ﭐلرَّحِيمِ- حم ﴿۱﴾ وَﭐلْکِتَابِ ﭐلْمُبِينِ ﴿۲﴾ إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُّبَارَکَةٍ إِنَّا کُنَّا مُنذِرِينَ ﴿۳﴾ فِيهَا يُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِيمٍ ﴿۴﴾ أَمْراً مِّنْ عِندِنَا إِنَّا کُنَّا مُرْسِلِينَ ﴿۵﴾ رَحْمَةً مِّن رَّبِّکَ إِنَّهُ هُوَ ﭐلسَّمِيعُ ﭐلْعَلِيمُ ﴿۶﴾
در آیات سوره قدر و همچنین در آیاتی از سوره دخان- که ذکر شد- به عظمتی از قرآن مجید هم اشاره شده است.
توضیح این که در آیات هر دو سوره اوصافی از شب قدر و جلالت و موقعیت خاصّ آن بیان شده است و ظاهراً بحث محوری آیات هر دو سوره همین است. یعنی شب قدر شبی است که قرآن در آن نازل شده و آن شبی است مبارک، به طوری که همین یک شب از هزار ماه بهتر است. یعنی یک عمل خیر در آن بیش از سی هزار برابر خودش ارزشمند و پر فایده تر خواهد بود.
در مجموع برکات آن یک شب بیش از سی هزار برابر شب های عادی خواهد بود. به این وصف می شود گفت: انسان می تواند در آن شب با قرار دادن خود در معرض رحمت خاصّه ی خداوند به اندازه چندین هزار برابر شب های دیگر به مقصد حیاتش نزدیکتر شود. به همین نسبت از اعمالش فایده ببرد و از مشکلات زندگی خودش بکاهد. مثلاً راهی را که در مدت چندین هزار سال در عالم برزخ و در طول روز قیامت و با تحمل مشکلات زیاد باید طی می کرد، با انجام بعضی از اعمال در عرض چند ساعت، آن هم با سهولت طی کند.
اما به طوری که به آن اشاره شد، در این آیات مورد بحث- حداقل به طور ضمنی- به عظمتی هم از قرآن مجید اشاره شده است. توضیح این که نزول قرآن در این آیات با اهمیّت خاصّی ذکر شده حتی این موضوع قبل از موضوع عظمت شب قدر ذکر شده است چون فرمود: « إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ ﭐلْقَدْرِ» (القدر / ۱) و همچنین فرمود:
« إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُّبَارَکَةٍ إِنَّا کُنَّا مُنذِرِينَ » (الدخان / ۳) پس اولین موضوع ذکر شده در هر دو سوره، موضوع نزول قرآن است- در ترتیب ظاهری آیات- و موضوع بعدی اوصاف شب قدر است.
چون در این نوشته قصد ما تفسیر گسترده و ترتیبی آیات سوره قدر- و چند آیه از سوره دخان نیست. فلذا به ذکر نکاتی از معانی آیات قرآن در چند بخش اکتفا می کنیم بلکه این نوشته عامل تذکری به عظمت قرآن مجید و شب قدر شود و مورد بهره برداری در شب های قدر قرار بگیرد، امید است بعداً این نوشته به صورت تفسیری از آیات مورد بحث به طور ترتیبی تنظیم و تکمیل شود.
نکات دقیق آیات :
۱-مراد از نزول قرآن در این آیات، نزول تدریجی قرآن در دوره نبوت و رسالت پیامبر اکرم حضرت محمّد -صلّی الله علیه و آله و سلّم- نمی باشد. چون آن نزول اختصاص به شب قدر و ماه رمضان نداشت و آن نوع نزول در ماه های مختلف سال و شب ها و روزهای مختلف تحقّق یافته است.
پس نزول خاصّی در این آیات مورد بحث و آیه ذیل مورد نظر می باشد که خداوند فرمود:
« شَهْرُ رَمَضَانَ ﭐلَّذِي أُنزِلَ فِيهِ ﭐلْقُرْءَانُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِّنَ ﭐلْهُدَىٰ وَﭐلْفُرْقَانِ» (البقره / ۱۸۵) پس نزول قرآن به طور اختصاصی در ماه رمضان و در شب قدر غیر از نزول تدریجی قرآن است که در دوره نبوت رسول خدا -صلّی الله علیه و آله و سلّم- و در عرض مدت بیست و سه سال و در ماه ها و روزها و شب های مختلف انجام گرفته است. بنابراین باید قرآن مجید دو بار نازل شده باشد یک بار نزول دفعی و یک مرتبه ای در شب قدر و در ماه رمضان و دیگری نزول تدریجی در طول دوره نبوّت پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم).
۲-برای نزول قرآن از نوع مورد بحث در این آیات، ظرف مناسبی مورد نیاز بود و آن ظرفیت فقط در ماه رمضان و در شب قدر تحقّق یافته است، و ماه های دیگر و شب های دیگر غیر از شب قدر، چنین ظرفیتی را برای نزول قرآن ندارند.
کلام ایام – ۵۷۴، نهضت مقدس حسینی – علیه السلام – تجلی بی‌پایان عظمت و ارزش‌های دین خدابخوانید
۳-نزول عادی قرآن چون در زمان های مختلف انجام گرفته، احتیاج به ظرفیت خاصّ شب قدر ندارد، پس این نزول مورد نظر باید شامل مرتبه خاصّی از عظمت قرآن مجید شود. توضیح این که قرآن مجید حقیقتی ذو مراتب است و این حقیقت نسبت به افهام مختلف در درجات و مراتب متعدّدی تجلّی می یابد. به طوری که خداوند می فرماید:
« إِنَّهُ لَقُرْءَانٌ کَرِيمٌ ﴿۷۷﴾ فِي کِتَابٍ مَّکْنُونٍ ﴿۷۸﴾ لَّا يَمَسُّهُ إِلَّا ﭐلْمُطَهَّرُونَ ﴿۷۹﴾ تَنزِيلٌ مِّن رَّبِّ ﭐلْعَالَمِينَ ﴿۸۰﴾» (الواقعه / ۷۷-۸۰)
در این آیات اشاره شده است به مرتبه ای از حقیقت قرآن که در “کتاب مکنون” قرار دارد و آن مرتبه فوق حدّ درک افهام عادی انسانی است. و به آن مقام جز گروهی خاص از انسان ها به نام «مطهّرون» راه ندارند. و مراد از «مطهّرون» هم ذوات مقدسه معصومین (علیه السلام) می باشند.
پس این مرتبه از نزول قرآن است که احتیاج به ظرفیت خاص داشته که آن ظرفیت فقط در شب قدر و ماه رمضان تحقّق می یابد. با این توضیح معلوم می شود که در آیات این دو سوره اشاره به عظمت خاصّی از قرآن مجید هم مورد نظر بوده است.
۴-این نزول مورد بحث (نزول دفعی) که در ماه رمضان و شب قدر انجام گرفته است برای شخص رسول الله – صلّی الله علیه و آله وسلّم – بوده است یعنی قرآن در چنین شبی به قلب مبارک آن وجود کریم نازل شده است.
۵-این که خداوند این موضوع را در بیان تفصیلی قرآن و نزول تدریجی آن به انسان ها گفته است، می تواند به این منظور باشد که انسان ها متوجه این نکته شوند که در قرآن مجید علاوه بر معانی عادی قابل فهم عامّه انسان ها و علاوه بر معانی دقیق قابل فهم دانشمندان قرآن شناس عادی بشری، حقایق بسیار رفیعی هم وجود دارد که در حدّ فهم فوق عادی ذوات مقدسه معصومین – علیهم السلام – یعنی «مطهّرون» می باشد و سخنان آن بزرگواران در جهت آموزش انسان ها، از آن مرتبه متعالی خاصّ قرآن نشأت گرفته است و انسان ها به این آموزش ها نیاز مبرمی دارند، علاوه بر معانی ظاهری متعارف آیات قرآن.
این مطالب در اولین مقاله از مقالات مربوط به شب قدر نوشته شد و ما ابتداءً متذکر اصل موضوع یعنی عظمت شب قدر شدیم تا زمینه برای بحث تکمیلی درباره آن فراهم شود و به خواست خدای سبحان مباحث دیگری در این زمینه در ادامه این مباحث خواهد آمد.
لازم به تذکر است که علاوه بر موضوع مباحث علمی و تفسیری در این زمینه یعنی «عظمت خاص شب قدر» و توضیحات تکمیلی درباره قرآن مجید و تأثیرات خاص و عمیق روحی از ناحیه تلاوت آن در انسان ها، ابتداءً لازم است اصل این فرصت بسیار گرانبها به طور اجمالی و از ناحیه نوع توجه آیات این کتاب آسمانی مورد عنایت و بهره برداری مناسب آن قرار بگیرد و دقایق شب ها و روزها و ساعات این ماه مبارک و بالخصوص «شب های قدر» در آن مغتنم شمرده شود و آنچه مورد نیاز زندگی اخروی و حتی دنیوی انسان است در این اوقات گرانقدر فراهم و ذخیره شود.
در مقالات بعدی مربوط به «شب های قدر» مباحث تکمیلی دقیقی درباره بعضی از آیات قرآن مجید درباره آن و همچنین درباره اصل موضوع «ماه مبارک رمضان» خواهد آمد. ان شاء الله تعالی.