مقدمه ای بر روش حفظ قرآن (۴)
در سه شماره گذشته در باب اهمیت حفظ قرآن کریم این نکات گفته شد: ۱ـ در صدر اسلام مسلمانان با حفظ کردن آیات با معارف دین آشنا می شدند. ۲ـ فقط با حفظ خود آیات است که می توان معانی بلند آن را در ذهن داشت و این کار از ترجمه ساخته نیست. ۳ـ از آنجا که یادگرفتن یک مطلب یعنی در ذهن داشتن آن، کسی که قرآن را در حفظ ندارد گویا چیزی از قرآن نمی داند. ۴ـ لطایف و ظرایف آیات فقط با حفظ کردن، در ذهن می ماند.
حال ادامه مطلب:
یکی از عوامل مهم توجه به دستورات و فرامین الهی این است که آیات قرآن، مکرر در روح انسان جاری شود و حفظ و تکرار آیات قرآن تأثیر این دارد مثل اینکه ما روزی چند مرتبه دست و صورتمان را بشوییم. این غیر از این است که عقیده داشته باشیم، آب دست و صورت آدم را پاک و تمیز می کند. این که آدمی روزی چند بار دست خودش را بشوید، میزان پاکی و ظرافت دست و پوست بدن و لطافت و صحت آن متفاوت خواهد بود با کسی که فقط می داند آب پاک کننده است و عمل نمی کند.
نفوذهای مکرر آیات در روح انسان که در اثر حفظ و تکرار پیدا می شود، تأثیرات مکرر هم دارد، مثل این که در زمستان در اتاقی یک بخاری باشد و هر وقت هم بخواهیم، می توانیم آن را روشن کنیم امّا بخاری را روشن نمی کنیم و اتاق هم گرم نمی شود و این با جایی که بخاری به صورت مستمر روشن باشد و ایجاد حرارت کند فرق بسیار دارد. وقتی ما آیه ای را خواندیم و فهمیدیم این آیه اگر صرف خواندن باشد، یک اثر دارد که با نخواندن آن فرق می کند؛ اما وقتی آیه در روح ما باشد و پی در پی مورد توجه قرار گیرد مثل این است که یک بخاری همیشه در اتاق روشن است. وقتی که آیات قرآن در ذهن انسان باشد؛ نفوذ آنها در روح و تأثیراتشان پی در پی و مستمر خواهد بود، مثل اینکه مُدام به درخت آفتاب بتابد و اکسیژن در مسیر حیات یک موجود زنده قرار گیرد. من تصورم این است که آن تحول عظیم اخلاقی و عقیدتی و رفتاری که در مسلمانان معاصر پیامبر اکرم(ص) پیدا شد، از ناحیه اتصال به آیات قرآنی بوده است. پی در پی آیات را می خواندند و بدین وسیله روح آنان شستشو می یافت.
نکته ظریف دیگر این که روح انسان از نظر علمی هیچ وقت بی کار نیست، حتی در خواب. روح در این فعالیتش چیزهایی را جذب می کند که واردات روح است و چیزهایی از او صادر می شود به نام صادرات روح. بنابراین اگر به کلام خداوند اشتغال پیدا کرد، تکرار آیات و توجه به معانی، آثار نورانی و معطر و ارزشمندی را برای او به ارمغان خواهد آورد؛ اما اگر روح فعال ما به فکر چیزهای دیگری بود آن موقع واردات روح به جای آیات قرآن و یاد پروردگار، چیزهای دیگر خواهد بود. وقتی ذکر خدا نبود، ذکر شیطان است و یا یک چیزهای بی ارزشی مثل خاطرات کودکی را به یاد خواهیم آورد که هیچ فایده و ارزشی ندارد. امّا در حالت حفظ و تکرار آیات نیروی ذهن متوجه آیات خواهد شد و اتصال دایمی بین انسان و خداوند بر قرار خواهد شد که در این صورت روح انسان در معرض تابش شعاع قوی تر و وسیع تری از صفات پروردگار قرار خواهد گرفت و این منشأ اثرات دیگری می شود.
پدید آورنده : الیاس کلانتری ، نشریه بشارت شماره ۲۰، صفحه ۵۹