روش حفظ صحیح قرآن کریم (۱۷)

برای این مرحله، حفظ ایات ۱۱۱ تا ۲۰۰ سوره بقره در نظر گرفته شده است

هفته اول:از ایه ۱۱۱ تا ۱۳۰.

هفته دوم:از ایه ۱۳۱ تا ۱۵۰.

جزء اول قرآن در ایه ۱۴۱ به پایان می رسد و از ایه ۱۴۲ به بعد جزء دوم شروع می شود.یعنی در هفته دوم جزء اول قرآن تمام شده و وارد جزء دوم خواهیم شد.

هفته سوم ادامه حفظ متوقف شود و فاصله ای ایجاد شود.تا این قسمت ۵۰ ایه ای از سوره بقره بطور کامل حفظ شده و در ذهن تثبیت شود و طبق توضیحی که قبلاً داده شد، لازم است فاصله ای بین بخش ها بوجود اید.تا اینجا حفظ بزرگ ترین سوره قرآن از نصف گذشته و وارد نصف دوم شده ایم.لازم است بطور مکرر خداوند عالم را جهت این توفیق شکر کرد، و برای ادامه این کار با شکوه از ساحت مقدس ربوبیت تقاضای توفیق کرد.

هفته چهارم:از ایه ۱۵۱ تا ایه ۱۷۰.

هفته پنجم:از ایه ۱۷۱ تا ایه ۱۸۵.

هفته ششم:از ایه ۱۸۶ تا ایه ۲۰۰.

برنامه حفظ در ایه ۲۰۰ سوره بقره باید متوقف شود و تکرار ایات این سوره در چهار قسمت ۵۰ ایه ای ادامه یابد و فاصله ای ایجاد شود تا مرحله بعدی!.

تلاوت سوره های حفظ شده

از شماره قبلی تکرار به عنوان تلاوت تبدیل شد! بطوریکه در شماره قبلی نشریه (شماره ۴۷) توضیح داده شد، حفظ ایات در حقیقت امکان تلاوت مستمر و توجهات مستمر به ایات و معانی آنها را ایجاد می کند و آثار و برکات خاص انس با قرآن را به دنبال خواهد داشت.

حال یکی از فواید تلاوت های مکرر ایات، هم عدم فراموشی و تثبیت آنها در ذهن خواهد بود.

لازم است تلاوت ایات سوره کهف تا آخر قرآن هر هفته دو جزء بطور مرتب انجام گیرد و در مورد سوره بقره که قبلاً از اول سوره تا ایه ۱۱۰ در برنامه حفظ قرار گرفته بود و تا ایه ۱۵۰ که در هفته دوم این مرحله به اتمام می رسد، هر روز در صورت امکان ۵۰ ایه و در غیر آن صورت، هر دو روز۵۰ ایه تلاوت و تکرار شود و در اواخر این مرحله ۵۰ ایه چهارم هم به همان صورت در برنامه تکرار قرار بگیرد. طبعاً نیاز به تکرار ایات حفظ شده در این مرحله؛ یعنی ایات ۱۱۱ تا ۲۰۰ بیشتر از ایات مرحله قبل خواهد بود؛یعنی مقداری از تلاوت و تکرار در موردایات حفظ شده اخیر جزو برنامه اصلی حفظ و تثبیت در ذهن می باشد ـ طبق آنچه در شماره های قبلی ذکر شد ـ و لازم است تکرارهای اولیه جهت حصول حفظ کامل و تحقق آن بصورت تک تک ایات و در روزهای بعدی چند ایه به چند ایه انجام گیرد.

برنامه حفظ فوق العاده

در این مرحله حفظ فوق العاده متوقف می شود و لازم است فرصت های موجود به تکرار و تثبیت سوره های حفظ شده قبلی و مطالعه در معانی ایات اختصاص داده شود و ادامه برنامه فوق العاده به مرحله بعدی منتقل شود.

توجهی به روابط ایات

در شماره ۴۶ نشریه در بحث توجهی به روابط ایات، اشاره ای به موضوع معانی حقیقی کلمات ایات شد و به عنوان نمونه کلمه «ایمان» و موقعیت آن در ایات مورد بررسی قرار گرفت و جهت رعایت میزان حجم مقاله بقیه بحث و نتیجه گیری از آن به شماره بعدی منتقل شد و در شماره قبل هم جهت جلوگیری از طولانی شدن مقاله، از ادامه بحث خودداری گردید.حال بحث مذکور را در این شماره ادامه می دهیم و جهت بهره برداری کامل از بحث، توصیه می کنیم که مقاله قبلی مجدداً مورد مطالعه دقیق قرار بگیرد.

متذکر شدیم که کلمه «ایمان» در ایات قرآن به معنای صِرف عقیده به یک حقیقت و باور و امثال آن نیست و یا همیشه و در همه موارد ـ این کلمه ـ به این معانی اطلاق نمی شود و عقیده مقدمه ایمان و یا بخشی از آن است و این کلمه معانی و کاربردهای مختلف دارد و فقط یکی از معانی آن، عقیده و باور و شبیه به آنها می باشد.

با توجه به ایات مذکور در مقاله قبلی و استدلال های دقیق مستند به ایاتی از قرآن، روشن می شود که:

ایمان نوعی علم به یک حقیقت است که در روح انسان نفوذ کرده و حضور همیشگی داشته و منشأ عمل شود.امیرالمؤمنین علی (ع) در کلام شریف خود در مورد «ایمان» می فرماید:

«الایمان معرفة بالقلب و اقرار باللسان و عمل بالارکان؛یعنی ایمان عبارت است از:معرفت قلبی و اقرار به زبان و عمل به اعضاء و جوارح».1

لازم به تذکر است که موضوع ایمان به بعضی از حقایق مثل ایمان به اللّه و ایمان به زندگی اخروی، ارکان اصلی حیات حقیقی انسان را تشکیل می دهد و بدون آن زندگی معنوی و روحانی انسانی امکان پذیر نخواهد بود،یعنی زندگی انسان،صرفاً زندگی حیوانی خواهد بود، پس نمی شود به حقیقت ایمان و اصل آن بی اعتنا بود.عدم توجه به معنای حقیقی ایمان و در نظر گرفتن معنای نادرست و یا ناقص برای آن، منشأ مشکلات عظیمی برای مؤمنان و بلکه برای همه انسان ها خواهد شد.

در اینجا به چند نکته جهت روشن تر شدن معنای حقیقی ایمان و کاربردها و فواید آن اشاره می کنیم:

۱. تحقق حیات حقیقی انسانی و پیدایش و استمرار آن ـ به اصطلاح قرآن «حیاة طیبه»2 ـ از ناحیه ایمان به بعضی از حقایق،مثل:ایمان به اللّه و ایمان به قیامت و… امکان پذیر است. بدون ایمان، انسان به مرتبه حیات طیبه صعود نخواهد کرد و در گرداب زندگی حیوانی گرفتار خواهد شد. این موضوع را که معنای حقیقی ایمان را هم روشن خواهد کرد، با چند مثال توضیح می دهیم:

اینکه انسان بداند و عقیده پیدا کند که ادامه زندگی او متوقف به نوشیدن آب است و بداند که آب در چه مکانی یافت می شود و خواص آب سالم چیست؟! دانسته ها به تنهایی تشنگی انسان، برطرف نمی سازد و بلکه انسان باید آب بنوشد تا تشنگی او برطرف شود.می توانیم در این مثال علم انسان به خواص آب و چگونگی پیدا کردن آن را،عقیده به آب بنامیم و نوشیدن آب را ایمان به آن تلقی کنیم.البته نوشیدن آب باید استمرار داشته باشد، یعنی نیاز به آب با یکبار نوشیدن برای همیشه کفایت نمی کند.

عیناً این مثال در مورد غذا خوردن و خوابیدن و پیدا کردن آرامش روحی و امثال آنها نیز صدق می کند.یعنی صرفاً علم به نیاز انسان به غذا و خواب و شناختن خواص غذایی و نحوه بدست آوردن آنها، نیاز بدن او را برطرف نمی کند، بلکه باید او مستمراً غذا بخورد.

ایمان به اللّه هم در روح انسان باید بطور مستمر نفوذ کند، تا حیات حقیقی او را تأمین کند.روح انسان به ایمان نیاز مستمر دارد و حیات آن از ناحیه همین ایمان تأمین می شود، مثل نیاز بدن انسان به اکسیژن جهت استمرار حیات.

از ایات متعدد قرآن،موضوع ایمان به اللّه و حقایق دیگر روشن می شود .

لازم است به ایات مذکور در شماره قبلی مثل:ایمان ملائکه حامل عرش، به خداوند (سوره غافر، ایه ۷) و ایمان پیامبر به خدا و کلمات او (سوره اعراف، ایه ۱۵۸) و ایات متعدد دیگر توجه شود.

۲.انسان ها نیاز مستمر و بسیار مهمی به استجابت دعاهای خود دارند،بعضی از نیازهای مهم انسان ها از طریق دعا و درخواست از خداوند تأمین می شود. و طبعاً آنها باید عوامل استجابت دعا را بشناسند.دعا دارای شرایط استجابت خاصی می باشد.شرایط استجابت دعا و یا حداقل بعضی از آن شرایط که جنبه اساسی هم دارد در ایات قرآن و بالخصوص روابط ملحوظ بین آنها ذکر شده است ـ چه به صورت صریح و چه به صورت دقیق و فنّی ـ از جمله شرایط استجابت دعا موضوع «ایمان به اللّه» قرار دارد و اگر کسی به حقیقت معنای ایمان توجه نکند و آن را صرفاً عقیده و باور تلقی کند،دعای او مستجاب نخواهد شد.خداوند می فرماید:«و اذا سألک عبادی عنّی فانی قریب اجیب دعوة الداع اذا دعان فلیستجیبوا لی و لیؤمنوا بی لعلهم یرشدون» (سوره بقره،ایه ۱۸۶)ـ همان ایه ای که در شماره قبلی و در قسمت اول این بحث نوشته شد ـ اگر ایمان به معنای مورد بحث در کار نباشد، خواسته انسان که در ایه مذکور است و بطور کلی نیاز انسان به خداوند و نتایج حاصل از این ارتباط حاصل نخواهد شد.

۳. در ایات زیادی از قرآن، راه یافتن انسان به بهشت و زندگی در آن متوقف به ایمان به خداوند و بعضی از حقایق دیگر مثل ایمان به همان زندگی معرفی شده است ـ جهت جلوگیری از طولانی شدن مقاله از ذکر ایات خودداری می کنیم این خواسته انسان که اصلاً آفرینش او به همان منظور انجام گرفته، در صورت توجه به معنای حقیقی کلمه ایمان حاصل خواهد شد.توجهات مستمر به خداوند و صفات و افعال او و ذکر کثیر او و همچنین توجهات پی در پی و مستمر به قیامت و زندگی بهشتی و اوصاف آن و جهنم و اوصاف آن، استعداد ورود به بهشت و نجات از جهنم را در روح انسان ایجاد می کند.

همچنین از شرایط ورود به بهشت،ایمان به رسالت رسول اکرم (ص) و پیامبران قبلی است و این ایمان انسان را به فضای شخصیت آسمانی آن حضرت و آموزش های او و اخلاق عظیم او وارد می کند و در اثر آشنایی با شخصیت عظیم آن بزرگوار و دریافت آموزش های او، این شرط تحقق می یابد.یعنی قطعاً بدون ایمان به رسول اکرم (ص) و دریافت آموزش های او، امکان ورود به بهشت برای انسان ها حاصل نخواهد شد! و این همان ایمان به رسول الله است، نه صرفاً عقیده به نبوت و رسالت او و عقیده به اینکه او آخرین پیامبر است و اینکه ایات قرآن به او وحی شده است.

۱. نهج البلاغه، صبحی صالح،حکمت ۲۲۷ . ۲.سوره نحل، ایه ۹۷.

پدید آورنده : الیاس کلانتری ، نشریه بشارت شماره ۴۸، صفحه ۷۶