کلام ایام – ۱۴۱، شب قدر کنار ملائکه و روح

0.922228001374959313_irannaz_com

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ — إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيلَةِ الْقَدْر — وَ مَا أَدْرَاكَ مَا لَيلَةُ الْقَدْرِ

 لَيلَةُ الْقَدْرِ خَيرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ–  تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ–

  سَلَامٌ هِي حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ.

بخش اول

کلیات

*آیا در سوره قدر و سوره دخان، قرآن کریم مورد تعظیم قرار گرفته است یا شب قدر؟!

*شب قدر نهر عظیمی از رحمت خداوند است.

*محل نزول ملائکه و روح در شب قدر.

*چرا «شب» قدر با «ماه» مقایسه شده است نه با شب؟!

*مراد از شب مبارک چیست؟!

*ارتباط شب های نوزدهم و بیست و یکم و بیست و سوم رمضان با یکدیگر!!!

**********

 مقالات «کلام ایام» در وب سایت  «حکمت طریف» در ماه رمضان دو سال پیش و شب های قدر شروع شد و در سال اول یعنی سال ۱۳۹۴ مقاله ای تحت عنوان «توصیفی از شب قدر» در دو بخش با شماره های ۲و۱ منتشر شد. و در سال بعد در همان ایام باز مقاله ای در دو بخش با عنوان: «شب قدر نهر عظیمی از رحمت خداوند» در دو بخش با شماره های ۶۱ و ۶۲، در اوصاف شب قدر و فضائل آن نوشته شد. در مقالات مذکور بعضی از اوصاف شب قدر و فضائل آن بصورت توضیحات تفسیری فشرده ای از آیات سوره مبارکه قدر و آیات اول سوره مبارکه «دخان» مورد بحث قرار گرفت، و در آن مقالات وعده داده شد که در فرصتی مناسب تفسیری بصورت مفصل از سوره قدر نوشته شود، اما تا این زمان نتوانسته ایم به این وعده عمل کنیم.

 در مقاله حاضر نیز چند موضوع محوری در اوصاف و فضائل شب قدر و نحوه استفاده از موقعیت آن را با توجه به آیات سوره قدر و سوره دخان مورد بحث قرار می دهیم و آن ها عبارتند از:

۱ـ عظمت قرآن مجید

۲ـ عظمت شب قدر

۳ـ موضوع نزول ملائکه در شب قدر

۴ـ محل نزول ملائکه در شب قدر

۵ـ تقدیر امور و تفریق آن ها در شب قدر

۶ـ نحوه استفاده از موقعیت شب قدر

عظمت قرآن مجید

 اولین نکته مورد بحث در آیات سوره قدر و همچنین در آیات سوره دخان آن است که آیا در این دو سوره عظمت قرآن مجید مورد نظر است یا عظمت شب قدر؟!!! از توجه دقیق به آیه اول سوره قدر «إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيلَةِ الْقَدْر» و آیه دوم و سوم سوره دخان «وَالْكِتَابِ الْمُبِينِ ـ  إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيلَةٍ مُبَارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرِينَ» روشن می شود که تعظیم قرآن و بیان اوصافی از آن اگر موضوع محوری و اصلی سوره قدر و آیات اول سوره دخان نباشد، حداقل یکی از محورهای مباحث آن ها است. یعنی اگرچه اوصافی از شب قدر در این آیات ذکر شده حتی با تفصیل بیشتری نسبت به اوصاف قرآن، اما به دو دلیل اوصاف قرآن مجید در این آیات موضوع محوری و یا یکی از دو موضوع اصلی می باشد. یکی اینکه: قرآن مجید و موضوع نزول آن اولین موضوع ذکر شده در آیات است. دیگر اینکه: توصیف شب قدر و بیان عظمت آن هم در این آیات به قرآن مجید ارتباط  یافته یعنی در توصیف شب قدر،ظرفیت آن برای نزول قرآن هم مورد توجه قرارگرفته است. آنچه به قرآن کریم مربوط می شود آن است که این کتاب دارای عظمتی است که برای نزول آن ظرفیت خاصی مورد نیاز بوده است و آن ظرفیت فقط در ماه رمضان و شب قدر تحقق یافته است.(۱)

پس وصفی از شب قدر، به ظرفیت آن جهت نزول قرآن ارتباط پیدا می کند، و حاصل بحث این می شود که قرآن دارای عظمتی است که در غیر شب قدر امکان نزول آن نبوده است و در شب ها و روزهای دیگر چنین ظرفیت و استعدادی برای نزول آن وجود نداشت.

عظمت شب قدر

 عظمت شب قدر هم یکی از موضوعات محوری آیات مورد بحث است، حتی اینکه موضوع اصلی مورد نظر در آیات، همین موضوع یعنی عظمت شب قدر باشد در نظر ابتدائی و سطحی قوی تر به نظر می رسد چون مطالب بیشتری در آیات هر دو سوره به آن اختصاص یافته است.

اما بلحاظ اینکه اوصاف شب قدر به عظمت قرآن کریم هم ارتباط پیدا می کند، لذا در این دید دقیق تر می شود گفت هر دو موضوع یعنی عظمت قرآن و عظمت شب قدر در آیات موضوعات محوری می باشد و با یکدیگر ارتباط محکم و عمیقی دارند. یعنی تفصیل بیشتر اوصاف شب قدر بی ارتباط با بیان اجمالی اوصاف قرآن کریم نیست.

در هر صورت شب قدر دارای عظمت و جلالت و برکات فوق عادی است و شبی است که خداوند دوست دارد، بندگانش به موقعیت بی نظیر و اوصاف عجیب آن توجه کنند و از برکات خاص آن بهره مند شوند.

خداوند از چند جهت به عظمت و موقعیت خاص شب قدر اشاره فرموده و چند نکته را در مورد آن ذکر کرده است.

یکم: همچنانکه در مقالات قبلی(۲) گفته شده، عبارت «ما ادراک» در آیات قرآن غالباً در مورد موضوعاتی بکار می رود که با علم و فهم عادی انسان نمی توان به آن ها احاطه علمی پیدا کرد، و بعد از بکار رفتن این عبارت در قرآن، توضیحی درباره حقیقت آن موضوع ذکر شده است. یعنی اینکه مطلب مورد ذکر از طریق فهم عادی انسانی قابل درک نمی باشد و لازم است از طریق وحی و علم خداوند حقیقت آن روشن شود!

کلام ایام ـ 322، رجب نهری در بهشت
بخوانید

دوم: در آیات بعدی در سوره قدر خداوند در توصیف شب قدر و بیان عظمت آن، فرمود که «شب قدر» از هزار ماه بهتر است. یعنی شب قدر شبی است دارای خیرهای فراوان و فوق عادی بطوریکه میزان خیریت آن از هزار ماه بیشتر است!!!

جالب توجه است که در این آیه شب قدر با ماه مقایسه شده، یعنی نفرمود که شب قدر از هزاران شب دارای خیریت بیشتری است! بلکه فرمود از هزار ماه بهتر است! احتمالاً مراد این است که عظمت شب قدر به تمام ماه رمضان ارتباط پیدا می کند و بهره برداری کامل از آن نه فقط در یک شب معین، بلکه در آن شب و مجموع ماه رمضان امکان پذیر است. و یا اینکه برای بهره برداری کامل از خیریّت شب قدر احتیاج به اعمال خاص یک ماه رمضان مثل قرائت قرآن و روزه گرفتن و دعاها و انفاق به نیازمندان و تشکیل مجالس افطاری و امثال آن ها وجود دارد.

سوم: در آیه سوره دخان آن را شب مبارک خوانده یعنی شبی دارای برکات خاص و فوق عادی. برکت به فایده ثابت و زیاد و مستمر گفته می شود. با این توضیح می شود گفت که خیرات شب قدر امکان دارد در تمام سال و بلکه در تمام عمر انسان و در عالم بعدی هم در زندگی انسان استمرار یابد و امکان دارد از برکات آن شب عظیم انسان استعداد ورود به بهشت را پیدا کند.

چهارم: از جمله خیرات و برکات شب قدر این است که ملائکه و روح در آن شب نازل می شوند. این موضوع را در ادامه این بحث تحت عنوان «موضوع نزول ملائکه» توضیح خواهیم داد.

پنجم: در شب قدر امور عالم تقدیر می شود و ملائکه و روح در ارتباط با آن به عالم دنیا نازل می شوند. در سوره دخان هم گفته شده که در آن شب هر امر حکیمی تفصیل می یابد. در این زمینه هم، در ادامه بحث تحت عنوان: «تقدیر امور و تفریق آن ها در شب قدر» توضیحی خواهیم آورد.

قبل از بحث تفصیلی در عظمت و خیریّت خاص فوق عادی شب قدر تحت عناوین مذکور قبلی اجمالاً جهت اولین شب از شب های سه گانه یعنی شب نوزدهم متذکر این موضوع بسیار مهم می شویم که هیچ یک از این سه شب و حتی روزهای آن ها نباید مورد کم توجهی و غفلت قرار بگیرد، یعنی در عین حال که احتمال شب قدر بودن شب بیست و سوم ماه رمضان از شب های دیگر بیشتر است و همچنین احتمال شب بیست و یکم از شب نوزدهم بیشتر است. اما آمادگی برای دریافت برکات خاص شب قدر از قبل باید فراهم شود و حتی بالاتر از آن، زمینه این آمادگی باید در تمام روزها و شب های ماه رمضان و از شب اول مورد نظر باشد، همچنین این آمادگی از طرق مختلف یعنی روزه گرفتن و نمازهای مستحبی و قرائت زیاد قرآن و دعاهای مخصوص و کمک های مالی به نیازمندان و شرکت در مجالس افطاری که در آن ها «ذکر الله» برقرار می شود و امثال آن ها باید حاصل شود.

و باز قابل توجه است که به یک معنی هر سه شب نوزدهم و بیست و یکم و بیست و سوم در مجموع و به یک اعتبار شب قدر محسوب می شوند بطوریکه از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است که فرمود:

«التَّقْدِيرُ فِي لَيْلَةِ تِسْعَ عَشْرَةَ وَ الْإِبْرَامُ فِي لَيْلَةِ إِحْدَى وَ عِشْرِينَ وَ الْإِمْضَاءُ فِي لَيْلَةِ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِينَ»(۳) یعنی «تقدیر» در شب نوزدهم انجام می گیرد و «ابرام» در شب بیست و یکم و «امضاء» در شب بیست و سوم. با این وصف هر سه شب از شب های سه گانه با شب قدر ارتباط دارند و نباید ساعات و دقایق هیچ یک از آن ها مورد کم توجهی قرار بگیرد.

نکته دیگر اینکه عظمت و جلالت و فواید و برکات شب قدر فوق حد محاسبه و ارزیابی ما انسان های عادی می باشد و کفایت می کند برای انسان های عاقل و محاسبه گر و بیدار و آگاه، تعظیم پروردگار عالمیان از شب قدر و توصیف او و بیانات عجیب رهبران آسمانی در این زمینه.

در چنین فرصتی انسان ها می توانند راه هائی را که در ده ها سال باید پیمود، در یک شب طی کنند و هزاران برابر شب ها و روزهای عادی از آن سود ببرند. سود عظیم تقرب به خداوند و پاک شدن گناهان و استجابت دعاها و ورود در صراط مستقیم که به بهشت و سعادت ابدی منتهی می شود. این بنده ناچیز هم از همه خوانندگان بزرگوار تقاضای دعا و درخواست رحمت پروردگار و غفران او را دارم.

الیاس کلانتری

۱۳۹۶/۳/۲۳

پاورقی ها:

۱ـ البته قابل ذکر است ـ بطوریکه در مقالات مذکور قبلی به آن اشاره شده ـ مراد از نزول قرآن درشب قدر نزول مجموع قرآن است که به آن «نزول دفعی» گفته می شود نه نزول تدریجی و آیه آیه آن! چون نزول تدریجی در همه ایام سال و روزها و شب های مختلف تحقق یافته است.

۲-کلام ایام شماره ۶۱ «شب قدر نهر عظیمی از رحمت خداوند»

۳-المیزان، تفسیر سوره قدر، بحث روائی به نقل از کتاب کافی

برچسب ها
دکمه بازگشت به بالا
بستن