۱۰۸- آیا شغل پزشکی از نظر شرعی مورد تأیید است؟!

سؤال: سلام، سؤال من در مورد شغلم هست – من پزشک عمومی هستم-همان طور که می دانید برای درمان، از انواع داروهای شیمیائی استفاده می شود ولی افرادی که در طبّ سنتی و طبّ قرآنی مشغول به کار هستند، روش ما را قبول ندارند و از انواع داروهای گیاهی و روش های سنتی مانند: فصد و حجامت استفاده می کنند و برخی بیماران را توصیه به عدم مصرف داروهای تجویزی از سوی ما پزشکان می کنند، مدتی است که این قضیه باعث وسواس و شک در من شده، اینکه آیا شغل من شغل غلطی است و از نظر دینی و اسلامی مشکل دارد؟ من می خواهم برای آزمون تخصصی پزشکی شروع به مطالعه کنم ولی این شک و تردید مرا رها نمی کند(حتی برخی، مبانی علمی رشته من را از توطئه های اسرائیل می دانند)

پاسخ: در آموزش های دین توحیدی از علم طب و اطباء تجلیل زیادی به عمل آمده است در روایات دینی آمده است که برای هر نوع مرضی دارویی وجود دارد. امیرالمؤمنین علی (ع) فرمود:

«لكلّ علّة دواءٌ»^۱ یعنی برای هر مریضی دارویی وجود دارد. فعالیّت اطباء در شناسائی بیماری ها و شناسائی داروها در زندگی انسان امری اجتناب ناپذیر و ضروری است. طبعاً داروهای شیمیائی هم مشمول همین وصف قرار می گیرد.

خداوند عالمیان داروی غالب بیماری ها را  در گیاهان و میوه ها قرار داده است و دانشمندان علم طب هم در طول تاریخ فعالیّت های زیادی در شناسائی خواصّ طبی اشیاء کرده اند.

داروهای متداول در عالم طب حاصل این نوع فعالیّت دانشمندان است. حال چه اسم این محصولات داروهای شیمیائی باشد یا داروهای سنتی یا هر اسم دیگری. داروهای متداول در عالم پزشکی اکثراً از گیاهان و ثمرات آن ها به وجود آمده  که  گاهی به صورت ترکیبی از بعضی از مواد، یعنی باز به نحوی با گیاهان طبّی ارتباطی دارند.

اگر در عالم علم طبّ سنتی هم خواصّی از گیاهان طبّی شناخته شده و تأثیرات داروئی آن ها از تجربیات ثابت شده است، طبعاً استفاده از آن ها هم امر معقولی خواهد بود به شرط این که تجویز کننده آن داروها هم حقیقتاً آشنا به علم طب و خواصّ اجزاء بدن انسان باشد.

معقول نیست که حاصل زحمات عدّه ای دانشمند در طول تاریخ علم طب و این همه آزمایش های دقیق علمی و تجربیات فراوان آن ها را نادیده گرفت و یک جا همه آن ها را کنار گذاشت. و به فرآورده های طبّ سنتی در معالجه امراض اکتفا کرد. توصیه به عدم استفاده از داروهائی که پزشکان تجویز می کنند، یعنی مبارزه با علم و عقل و آموزش های دینی، چنین چیزی طبعاً غیر معقول است.

اما تذکر یک نکته هم ضروری است و آن این که علم طبّ متداول امروز هم نباید مدعی شود که همه انواع مریضی ها و همه خواصّ اعضاء بدن انسان را شناخته و طرق معالجه آن ها را پیدا کرده است! و خواصّ داروهای متداول در عالم پزشکی کاملاً شناخته شده است، طبعاً چنین چیزی قابل قبول عقلاء و دانشمندان ژرف نگر نمی باشد. و خود همین پزشکان دانشمند هستند که گاهی بعضی از داروها را که مدت ها به بیماران تجویز می کردند، کنار گذاشته اند و مضرّات آن ها را گوشزد می کنند و مصرف آن ها را ممنوع می کنند.

یک نکته مهم دیگری هم قابل ذکر است و آن این که گاهی در کلام پیامبر خدا (ص) و ائمّه معصومین (ع) بعضی از خواصّ گیاهان و سبزی ها و میو ه ها ذکر شده و همچنین نوعی معالجه برای بعضی از بیماری ها در کلام و رفتار های آن بزرگواران تجویز شده است، مثل گرفتن مقداری خون از بدن از طریق حجامت.

حساب این قبیل موارد،  از طب مبتنی بر علم بشری جدا است. یعنی این نوع علم از عالم وحی نشأت گرفته است. اگر ثابت شود یک حدیث طبّی معتبر است وحقیقتاً از ذوات مقدسه معصومین (ع) صادر شده است، در آن صورت این حدیث طبّی ارزش فوق عادی خواهد داشت، اگر چه علم پزشکی تجربی متداول هنوز به نکات علمی موجود در آن نوع از طب پی نبرده باشد.

اما این که شما نگران شغل فعلی و ادامه فعالیّت علمی در جهات تخصّصی هستید، و تمایل دارید موقعیت این شغل یعنی پزشکی را در معارف دینی بدانید، عرض می کنیم که تحصیل علم در این زمینه در معارف دینی قداست و عظمت خاصّی دارد، شما با خیال راحت به تحصیل در این رشته ادامه دهید و کار خود را مطابق معیار های اخلاق دینی، یک نوع عبادت تلقّی کنید و در انتظار پاداش های خداوند باشید.

در سیره شریف امیرالمؤمنین علی (ع) نقل شده است که وقتی آن حضرت در اثر ضربت شمشیر مجروح شد برای معاینه و معالجه او طبیبی آوردند.

نکته دیگر این که آیا در عالم امروز، امکان دارد بعضی مؤسسات و بعضی دولت ها در عالم علم طب و داروسازی توطئه ها و خیانت هائی را در مورد انسان های بی اطّلاع به کار ببندند و تقلّب هائی را جهت اهداف سیاسی یا اقتصادی مرتکب شوند؟ طبعاً این نوع نگرانی در وضعیت فعلی سیاسی و اخلاقی در جهان، وجود دارد. اما این مشکل به عالم طب و داروسازی اختصاص ندارد، بلکه جهات دیگر زندگی انسان بی چاره امروز را هم احاطه کرده است. به عنوان مثال امروز، در عالم سیاست، کشورهای قدرتمند جهت فروش اسلحه و تجهیزات جنگی و به دست آوردن پول، جنگ هائی را با بهانه های مختلف در نقاطی از دنیا ایجاد می کنند و گروه گروه انسان های بی گناه، حتی کودکان را به خاک و خون می کشند و زندگی انسان های زیادی را تباه می کنند.

سیاستمداران بعضی کشورها جهت اهداف سیاسی و اقتصادی خود،انسان های زیادی را با دروغ ها و خبرهای ساختگی فریب می دهند و چهره های حقیقی خود را با حیله ها و نیرنگ ها می پوشانند، این فریبکاری ها و تبهکاری ها در فضاهای مختلفی انجام می گیرد مثل: اقتصاد، تعلیم و تربیت، نظامی گری، از جمله علم طب. اما در عین حال نمی شود فرآورده های علمی دانشمندان این کشورها را نادیده گرفت و انسان ها را از بهره برداری از این فرآورده ها نهی کرد.

ما به خواست خداوند بعداً در زمینه احادیث طبّی نقل شده از ذوات مقدسه معصومین (ع) مقاله ای خواهیم نوشت- به طوری که قبلاً هم وعده دادیم- و تفصیل مطلب را به آن مقاله موکول می کنیم.

الیاس کلانتری

۹۴/۵/۱۸

پاورقی:

۱-غررالحکم، حدیث ۷۱۸۷