۱۹۰-آیا قرآن به تنهائی می تواند انسان ها را هدایت کند؟!

 

image_galleryسؤال: آیا اگر هیچ سنت و حدیثی در دسترس نباشد قرآن به تنهائی می تواند هدایت کند؟!  

پاسخ: قرآن کتابی است که با اسلوب اختصاصی تنظیم شده است و اسلوب به کار رفته در آن انحصاری است و هیچ کتابی، حتی کتاب های آسمانی قبلی مشابه آن نمی باشد. و این اسلوب از علم و قدرت خداوند نشأت گرفته است. در این کتاب معارف دینی با روشی خاصی بیان شده است. این کتاب برای همه انسان ها که در سطوح متفاوتی از فکر و علم و فهم و استعداد قرار دارند، قابل بهره برداری است. در این کتاب سطوح و مراتب مختلفی از معانی به کار رفته است بطوریکه در برخورد سطحی اولیه بعضی از معانی عبارات آن آشکار می شود و در مطالعات دقیق بعدی و تدبّر در آن، معانی دیگری از همان عبارات روشن می شود و همچنین برای دانشمندان متبحّر در علوم و تفکرات، معانی دقیق دیگری در اثر تدبّر بیشتر روشن می شود.

و این وضعیت در مورد قرآن و کشف معانی جدید از آن در اثر تدبّر و بکار بردن علم و فهم و استعداد برتر استمرار دارد و هیچ وقت متوقف نمی شود، چون قرآن دارای معانی نامحدودی است.

اما ذوات مقدسه معصومین (علیهم السلام) که در مقام علمی خاصی قرار دارند و صاحبان «علم لدنی» هستند به معانی بی پایان قرآن راه دارند و علومی را از آن استخراج می کنند که برای دانشمندان عادی بشری قابل فهم و درک نیست.

حال بعد از این بحث کلی مقدماتی به پاسخ سؤال مورد بحث می پردازیم و آن اینکه معارف دینی و احکام اخلاقی و تکلیفی در ظواهر الفاظ قرآن به صورت اجمالی ذکر شده است و خداوند تفصیل بیانات قرآنی را به پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) واگذار کرده است و بطور مکرّر پیروان قرآن را به اطاعت از آن حضرت دستور داده است. با این وصف آشکار می شود که پیروان قرآن به بیانات تفصیلی پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) در جهت عمل به احکام قرآن احتیاج دارند. یعنی آن تعداد از آیات قرآن که دستور به اطاعت از پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) داده است، هم، طبعاً جزء قرآن است. وقتی گفته می شود آیا قرآن به تنهائی می تواند انسان ها را هدایت کند؟! سؤالی هم در کنار آن مطرح می شود و آن اینکه این نوع آیات هم آیا در این سؤال مورد نظر قرار گرفته است؟! یعنی آیاتی که در آن ها دستور به اطاعت از پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) داده شده است.

طبعاً وقتی در آیات قرآن دستور به اطاعت از پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) داده شده، پس سنت ها و احادیث آن بزرگوار، مورد لزوم خواهد بود و بدون تفصیل آیات از ناحیه آن حضرت نحوه عمل به احکام و فرمان های خداوند مشخص نخواهد شد.

به عنوان نمونه در آیات متعددی از قرآن به پیروان دین توحیدی دستور داده شده است که نماز را بر پای دارند. و این عمل هر روز در طول زندگی آن ها باید بجای آورده شود. اما در ظواهر آیات قرآن نحوه بجای آوردن این عبادت ذکر نشده است. و لازم است طبق امر خداوند- که در ظواهر الفاظ قرآن بطور مکرر ذکر شده- آن ها نحوه بجای آوردن این عبادت و سایر عبادات را از پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) یاد بگیرند. پس در این صورت احتیاج به سنت و حدیث آن حضرت پیدا خواهد شد.

 تذکر نکته دیگری در اینجا ضروری است و آن اینکه مسلماً قرآن کتاب کاملی است و بطور کامل انسان ها را به مقاصد زندگی آن ها هدایت می کند و نمی شود گفت قرآن در هدایت انسان ها احتیاج به علم دیگری دارد و آن علم از سنت ها و احادیث پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) حاصل می شود، نه طبعاً این تعبیر درست نیست. و بلکه قرآن در هدایت انسان ها نیاز به غیر خود ندارد. و می شود گفت علم خاصی هم که پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) دارد و انسان ها در تفصیل بیانات قرآن به آن نیاز دارند، از همین قرآن بدست آمده است. یعنی آن بزرگوار با موقعیت خاصی که دارد، علومی را از قرآن بدست می آورد که بالاتر از حدّ قوه ادراک انسان های عادی است، و اختصاص به آن حضرت و حجت های دیگر پروردگار عالمیان یعنی ذوات مقدسه معصومین (علیهم السلام) دارد.

185-آیا نماز خواندن فقط بجهت یاد کردن از خداوند است؟!
بخوانید

دیگر اینکه قرآن مجید معارف دینی را در اسلوب اختصاصی خود بطور کامل بیان کرده است، با در نظر گرفتن اینکه بنای آن بر بیان تفصیل مطالب در ظواهر الفاظ آیات نبوده است. اما آیا در ورای این معانی ظاهری لفظی معانی دیگری قرار دارد که پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) و دیگر حجت های پروردگار به آن نوع از معانی علم دارند! و اینکه علوم اختصاصی آن ذوات مقدسه از همین قرآن استخراج می شود! در عین حال که جواب این نوع سؤالات مثبت است، اما این بحث احتیاج به تفصیلی و توضیحی دارد که در این مقاله فرصت طرح آن  وجود ندارد.

در پایان این بحث به تعدادی از آیات قرآن و روایتی از امام حسین (علیه السلام) در این زمینه اشاره ای می کنیم:

۱-«يا أَيهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَوَلَّوْا عَنْهُ» (الأنفال/۲۰) مؤمنین در این آیه به اطاعت از الله و رسولش مأمور شده اند. روشن است که اطاعت از الله یعنی پیروی از آیات قرآن و اطاعت از رسول یعنی عمل به دستورات او که از طریق سنت و احادیث او حاصل می شود.

۲- «يا أَيهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ» (النساء/۵۹) در این آیه هم دستور داده شده به اطاعت از الله و رسول او و اولی الامر که مراد از آن ائمه معصومین علیهم السلام می باشند.

۳-«وَمَا أَنْزَلْنَا عَلَيكَ الْكِتَابَ إِلَّا لِتُبَينَ لَهُمُ الَّذِي اخْتَلَفُوا فِيهِ وَهُدًى وَرَحْمَةً لِقَوْمٍ يؤْمِنُونَ» (النحل/۶۴) در این آیه توصیفی از قرآن به عمل آمده و اینکه پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) تبیین آن را به عهده داشته و لازم بوده آیات آن را برای مردم توضیح دهد.

از وجود مبارک امام حسین (علیه السلام) روایتی نقل شده است که فرمود:

 «كِتابُ اللهِ عَزَّوَجَلَّ عَلَي اَرْبَعَة اَشْياءٍ عَلَي الْعِبارَة وَ الْاِشارَة وَ اللَّطائِفِ وَ الْحَقايِقِ وَ الْعِبارَة لِلْعَوامِّ وَ الاِشارَة لِلْخَواصِّ وَ اللَّطائِفُ لِلْاَولِياءِ وَ الْحَقايِقُ لِلاَنْبِياءِ» معنای این حدیث نورانی را با اندک توضیحی می آوریم: در کتاب خدا چهار نوع از معانی وجود دارد  نوعی از معانی آن در عبارات و الفاظ قرار گرفته است و نوعی دیگر در اشارات و دو نوع دیگر به صورت لطایف و حقایق. اما معانی در عبارات برای عامه مردم است و معانی دقیق دیگر به صورت اشارات در آن قرار دارد که فهم آن ها در حدّ خواص یعنی دانشمندان است. نوع سوم از معانی آن به صورت لطایف است که برای اولیاء است و نوع آخر معانی که حقایق رفیعی است، اختصاص به انبیاء دارد. در این روایت و امثال آن، امامان معصوم (علیهم السلام) در حکم انبیاء قرار دارند.

الیاس کلانتری

۹۵/۵/۶

برچسب ها
دکمه بازگشت به بالا
بستن