۶۴–ابلیس چگونه وارد بهشت شد؟!

stock-vector-tree-vector-9198520سؤال: وقتی خداوند ابلیس را از بهشت بیرون کرد، او چگونه وارد بهشت شد و آدم و حوا را فریفت؟

پاسخ: آن چه از آیات قرآن بر می آید ابلیس که بعداً به شیطان مشهور شد در اثر تمرّد و نا فرمانی مقابل خداوند از مقام و موقعیتی که در آن جا قرار داشت رانده شد، مقامی که ابلیس قبلاً در آن جا قرار داشت مقام عبودیّت محض و خالص بود نه جای نافرمانی و او در بین ملائکه زندگی می کرد و یکی از آن ها محسوب می شد، که با تمرّد خود از زندگی در آن جا محروم شد به طوری که خداوند می فرماید:

«قَالَ فَـﭑهْبِطْ مِنْهَا فَمَا يَکُونُ لَکَ أَن تَتَکَبَّرَ فِيهَا فَـﭑخْرُجْ إِنَّکَ مِنَ ﭐلصَّاغِرِينَ» (اعراف آیه ۱۳) یعنی فرمود: فرو شو تو را نمی رسید که در آن جا تکبّر بورزی بیرون شو که تو از تحقیر شده ها هستی.

از این آیه بر نمی آید که ابلیس از  بهشتی که آدم در آن جا زندگی می کرد اخراج شده باشد.

نکته دیگر این که بهشت آدم (علیه السلام) بهشت آخرت نبود که ابلیس نتواند وارد آن جا بشود، بلکه آن بهشت، یعنی بهشت آدم در همین عالم دنیا قرار داشت و چون از بهشت اخروی کسی را بیرون نمی کنند و اهل بهشت بعد از این که شایستگی ورود به بهشت و زندگی در آن جا را پیدا کردند، در آن جا به طور ابدی زندگی خواهند کرد.

نکته دیگر این که: اصلاً آیا برای فریفتن یک انسان نیازی وجود دارد که ابلیس شخصاً نزد او برود و در همان مکان وارد شود که شخص مورد نظر در آن جا حضور دارد، طبعاً جواب مثبت نیست و شیطان می تواند از راه دور هم انسان ها را اغوا کند حداقل از طریق شیطان شخصی و فردی که برای همه انسان ها وجود دارد و این شیاطین سپاهیان و یاران آن شیطان بزرگ یعنی ابلیس هستند.

نکته مهم و قابل توجه دیگر این که امیر المؤمنین علی (علیه السلام) در بیان جریان خلقت آدم و سجده ملائکه و تمرّد ابلیس و همچنین اخراج آدم (علیه السلام) و حوا از بهشت می فرماید:

مناظرات و محاورات - 7 (مناظرات آسمانی)
بخوانید

«ثم بسط الله سبحانه له فی توبته، و لقّاه کلمة رحمته، و وعده المردّ الی جنّته» (خطبه اول نهج البلاغه)

یعنی سپس خداوند بساط توبه را برای آدم گسترانید و کلمه رحمتش را به او القاء فرمود و وعده بازگشت به بهشتش را به او داد. از این عبارت امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) به طور ضمنی بر می آید که آدم در همان بهشت معروف، یعنی بهشت اخروی قرار داشت! اما این مطلب با توضیحی روشن می شود.

و آن این که بین بهشت آدم و بهشت آخرت تباین و جدایی کامل برقرار نیست و می شود گفت بهشت آدم مرتبه و مرحله ای از بهشت آخرت بود اما فقط بعضی از خصوصیّات آن را داشت نه همه آن ها را!

یک نکته دیگر هم قابل توضیح است و آن این که زندگی انسان ها یعنی آدم و فرزندانش باید با شیطان ارتباطی داشته باشد یعنی انسان باید بداند که موجودی در اثر غفلت او امکان فریفتن او را دارد و اگر انسان بخواهد از فریب شیطان مصون بماند باید به طور مستمر با پروردگارش در ارتباط باشد چون ذکر خداوند عامل دفع شیطان از او می شود پس طبعاً باید شیطان امکان دسترسی به انسان را پیدا می کرد یعنی نحوه زندگی انسان مستلزم امکان ارتباط شیطان با او می باشد.

حال چه حکمتی در این اراده خداوند یعنی نهی از خوردن «شجره ممنوعه» و امکان ارتباط شیطان با آدم وجود داشت، احتیاج به بحث مفصّل دیگری دارد. و در پایان تذکر این نکته هم لازم به نظر می رسد و آن این که ابلیس اگر از بهشت رانده شده یعنی بهشتی که آدم (ع) در آن قرار داشت امکان دارد این رانده شدن بعد از حادثه فریفتن آدم بود و می شود گفت که ابلیس یک بار از مقامی که در آن قرار داشت رانده شد- به جهت تمرّد از فرمان خداوند- و یک بار هم از بهشت رانده شد به جهت فریفتن آدم و همراه او از بهشت اخراج شد.

الیاس کلانتری

۹۴/۲/۱۳

 

برچسب ها
دکمه بازگشت به بالا
بستن