تفسیر کاربردی قران کریم _۴

در بخش های قبلی ، موضوع «تفسیر کاربردی قران کریم» به عنوان محور مباحث این سلسله مقالات مورد تعریف و توضیح قرار گرفت در آن مباحث  در سخنان و رفتارهای ذوات مقدسه معصومین ـ علیهم السلام ـ انسان ها در جهت عمل به قرآن مورد آموزش و توصیه قرار گرفته اند! ما تعدادی از این موارد را به عنوان مثال ونمونه مثال های ده گانه ای را بیان کردیم و اینک ادامه بحث :

سوم: در عالم دنیا و در فضای زندگی انسان ها سنت ها و قوانینی از طرف پروردگار عالمیان  برقرار است و انسان جهت بهره مندی از امکانات زندگی و نعمت های پروردگارش لازم است آن سنت ها و آن قوانین را بشناسد، مثل قوانین مربوط به رویش نبات و خواص غذائی و داروئی گیاهان و فواید مهم بعضی از آنها. همچنین لازم است انسان اوصاف و رفتارهای بعضی از جانداران را بشناسد تا از آنها بهره بیشتری ببرد و از خطرات و زیان هائی که بعضی از آنها برای انسان دارند مصون بماند .

شناسائی صفات و افعال و رفتارهای انسان ها ضرورت بیشتری دارد، چون انسان ها ناچار هستند  با یکدیگر و به صورت اجتماعی زندگی کنند. زندگی انسان ها با یکدیگر فواید بسیار زیادی برای آنها دارد، به طوری که اصلا بدون آن، انسان ها دچار مشقت ها و خطرات و محرومیت هائی می شوند و گاهی اصل زندگی برای آنها ممکن و مقدور و عملی نخواهد بود، و ضرورت نیاز به زندگی اجتماعی، نیاز به اثبات ندارد.

انسان برای ادامه نسل خود، احتیاج به زندگی مشترک و خانوادگی دارد طبعاً باید با یک نفر از جنس متقابل خود ازدواج کند. همچنین او احتیاج به امنیت و مصون بودن از دشمنی ها و جنگ و ناامنی دارد واین نوع خواسته ها واحتیاجات بدون همکاری با دیگران و معاونت با آن ها امکان پذیر نیست.

انسان احتیاج به تهیه غذا، لباس ، مسکن و دارو جهت جلوگیری از بیماری ها و یا معالجه آنها دارد و قطعا خودش به تنهایی وحتی با همکاری افراد یک خانواده ویا چند نفر دیگر نمی تواند به راحتی لوازم ضروری زندگی خود را فراهم کند .

به عنوان مثال: یک انسان و یا چند نفر افراد یک خانواده وحتی چند خانواده متصل ومرتبط به هم که نمی توانند برای تهیه مقداری پارچه به عنوان لباس وامثال آن یک کارخانه ریسندگی و بافندگی در محل زندگی خود نصب کنند و یا برای استفاده از روشنائی و تأمین گرمای مورد نیاز جهت زندگی در زمستان ویا سرمای مورد نیاز جهت آسایش وسالم ماندن مواد غذایی وامثال این نوع احتیاجات، یک کارخانه مولد انرژی برق نصب کنند ویا برای ساختن یک ساختمان مسکونی وتهیه لوازم مورد نیاز در آن، چند کارخانه در محل زندگی خود نصب کنند. در هر صورت، در فضای زندگی انسان ها سنت ها و قوانینی از طرح خدای سبحان برقرار است واین سنت ها از صفات و افعال نشأت می گیرد واستمرار پیدا می کند. حال آیا با بی اطلاعی  انسان از آن ها تغییری در نظام خلقت و اداره عالم به وجود می آید و آن سنت ها و قوانین دگر گون می شود و یا نظام بر قرار در فضای عالم به جهت بی اطلاعی انسان متحول می شود و نظامی مطابق خواسته وتمایلات آن انسان در فضای زندگی او بر قرار می شود؟

آیا وقتی یک انسان مقداری از یک مایع ، مثل نفت یا بنزین یا الکل را به تصور این که آب نوشیدنی است بنوشد، خواصّ آن مایع تغییر می یابد وآثار آن از بین می رود و به دستگاه های بدن او مثل معده و روده آسیبی وارد نمی شود؟

قطعاً علم انسان نسبت به یک شیئ ویا یک رفتار ویا بعضی از خواص آن ویا جهل او،تغییری در خواص آن شیئ و آن رفتار به وجود نمی آورد.

پس لازم است انسان نظامات حاکم بر عالم و خواص حداقل بعضی از اشیاء را بشناسد تا هم از آن بهره برداری بیشتر و بهتری نماید وهم از زیان ها و آثار نامطلوب آن مصون بماند و یا آسیب پذیری او کمتر شود.

حال بعد از این توضیحات، عرض می کنیم: گناهانی که انسان ها چه درجهت فردی و شخصی و چه در مجموع و در یک جامعه انجام می دهند، آثار معینی دارد، از جمله سبب قطع باران یا کم شدن آن و نقصانی در ثمرات و لوازم مورد نیاز آنها می شود .

همچنین رفتارهای ارزشمند مفید به حال انسان ها و خود داری از گناهان و توبه و استغفار درباره آنها سبب برگشت وضعیت مطلوب و فراوانی ارزاق و رفاه و آسایش و امنیت می شود واستغفار در این زمینه نقش اساسی و محوری خواهد داشت و سبب جریان عظیم رحمت خدای سبحان به فضای زندگی انسان ها خواهد شد .

در این زمینه و در همین نوشتار آیه ای از قرآن مجید مورد استشهاد قرار گرفت آیه ۹۶ ازسوره اعراف. و در این بخش آیه دیگری را ذکر می کنیم. خدای سبحان می فرماید:

« وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْكِتَابِ آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَكَفَّرْنَا عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَلَأَدْخَلْنَاهُمْ جَنَّاتِ النَّعِيمِ» (مائده/ ۶۵)اگر اهل کتاب ایمان می آوردند و ملتزم تقوا می شدند، آثار گناهان آن ها را از بین می بردیم و آن ها را به باغ های بهشتی پر نعمت وارد می کردیم.

تفسیر کاربردی قرآن کریم - 8
بخوانید

و در آیه بعدی و به دنبال آن می فرماید:

« وَلَوْ أَنَّهُمْ أَقَامُوا التَّوْرَاةَ وَالْإِنْجِيلَ وَمَا أُنْزِلَ إِلَيْهِمْ مِنْ رَبِّهِمْ لَأَكَلُوا مِنْ فَوْقِهِمْ وَمِنْ تَحْتِ أَرْجُلِهِمْ مِنْهُمْ أُمَّةٌ مُقْتَصِدَةٌ وَكَثِيرٌ مِنْهُمْ سَاءَ مَا يَعْمَلُونَ» (مائده/ ۶۶ ) اگر آن ها تورات و انجیل و آنچه از پروردگارشان برای آن ها نازل شده [قرآن] را به پا می داشتند [به آن عمل می کردند] از آسمان و زمین ونعمت های فراوان بهره مند می شدند، بعضی از آن ها امتی معتدل و درستکار هستند ولی اکثر آن ها زشت عمل می کنند.

در این دو آیه کریمه هم متذکر رفتارهائی از اهل کتاب شده که سبب و عامل بهره مندی اهل کتاب از نعمت های پروردگار عالمیان یا محرومیت آن ها و سایر انسان ها از مراتبی از آن نعمت ها می شوند.

چهارم: امیرالمؤمنین ـ علیه السلام ـ در خطبه مورد بحث ابتداءً به بعضی از علل حبس برکات آسمانی و قحطی و محرومیت انسان ها متذکر شده و می فرماید:

« إنَّ اللهَ يُبْتَلِي عِبَادَهُ عِنْدَ الاَعْمَالِ السَّيِّئَةِ بِنَقْصِ الثَّمَرَاتِ، وَ حَبْسِ الْبَرَکَاتِ، وَ إغْلاَقِ خَزَائِنِ الْخَيْرَاتِ، لِيَتُوبَ تَائِبٌ، وَ يُقْلِعَ مُقْلِعٌ، وَ يَتَذَکَّرَ مُتَذَکِّرٌ، وَ يَزْدَجِرَ مُزْدَجِرٌ»(۱) خداوند سبحان بندگان خود را درهنگام ارتکاب اعمال زشت مبتلا می سازد به کاهش میوه ها و حبس برکات و بستن در خانه های خیرات، تا کسی که بخواهد به طرف خدا برگردد و گنه کار،دل از گناه برکَند و کسی که می خواهد به یاد خدا بیفتد و کسی که می خواهد به جهت نهی از لغزش، از آن ها امتناع بورزد و خداوند سبحان [استغفارو] توبه را سبب فراوانی روزی و رحمت به مخلوقات خود قرار داده… .(۲)

مرحوم استاد محمد تقی جعفری (ره) در تفسیر خطبه شریف ـ مورد بحث ـ به جریان نماز استسقاء که توسط مرحوم آیه الله سید محمد تقی خوانساری اقامه شد، و نزول باران در اثر آن نماز و دعا اشاره ای کرده و ما قسمت هائی از آن جریان را از کتاب «ترجمه و تفسیر نهج البلاغه مرحوم استاد در این نوشتار نقل می کنیم.(۳)

آیت الله خوانساری و نماز استسقاء  

یکی از بزرگترین آثار مرحوم آیت الله خوانساری (قدس الله روحه) که برای عموم مسلمین موجب افتخار و مباحات گردید، نماز استسقائی بود که آن شخص بزرگ به جای آورد و ملل جهانی خواهی نخواهی در برابر عظمت اسلام سر تعظیم و تکریم فرود آوردند، دنیائی متوجه عالم روحانیت و شخصیت آن پیشوای مقدس شیعه گردید. در سال ۱۳۶۲ هـق که رحمت الهی از شهرستان قم و حومه آن قطع شد و از آغاز بهار تا اوائل خرداد ماه به هیچ وجه بارانی از آسمان نازل نشده بود. دشت و هامون خشک و مزارع در اثر بی آبی مرده و آخرین مراحل حیاتی خود را می پیمود، منظره غم انگیز و وحشت آوری در سراسر این منطقه و خرمن امید مردم را بر باد می داد.

در یک چنین موقعیت خطرناک و ساعات وحشتناکی که امید افراد رفته رفته به ناامیدی مبدل می گردید و بیم قحط و غلا، این سامان را تیره می ساخت، نسیم صبح رحمت و اشعّه الهیه وزیدن گرفت. یگانه مرد ایمان و خداپرستی که در کانون معرفت اسرار حقیقت آموخته و آن گوهر گرانبهائی که در گنجینه تقوی و فضیلت برای چنین موقعی اندوخته شده بود، با عزمی متین و ایمانی راسخ دامان همت بر کمر زده تصمیم گرفت به وسیله نماز استسقاء و دعا، طلب باران از منبع رحمت الهیه نموده روی عجز و نیاز به درگاه خداوند رحیم آورد، اراده خود را به عموم طبقات اعلام و در روز جمعه یک ساعت [بعد] از طلوع عازم گردید که با رعایت دستور مقدس اسلام مشغول نماز گردد.

…مرحوم آیت الله فقید که تنها متوجه به خدای خود بود، هدف مخصوص داشت با نهایت رشادت و متانت به وضع خاصّ خود [که جهت نماز استسقاء دستور داده شده] راه را ادامه داد با حضور متجاوز از بیست هزار نفر تقریباً درحال تضرع و خشوع بسته به ذات مقدس ربوبی، نماز استسقاء را به جای آورده با خطبه و دعا پایان یافت …

فردای آن روز آثار رحمت الهی ظاهر و ابرهای متراکم آسمان قم را پوشیده، باران بی نظیر در شهر و حومه بارید به طوری که سیل در رودخانه قم به جریان افتاده روحی تازه در سراسر باغات ومزارع و بیابان طفتیده دمید و زمین که بر اثر بی آبی خشک شده بود، خلد برین گردید و مصداق این آیه مبارکه هویدا گردید…

« فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كَانَ غَفَّارًا ـ يُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَيْكُمْ مِدْرَارًا » (نوح/ ۱۰ – ۱۱)

پاورقی ها:

  1. نهج البلاغه ،خطبه ۱۴۳.
  2. نهج البلاغه، ترجمه محمدتقی جعفری، ص۴۱۳
  3. ترجمه و تفسیر نهج البلاغه، محمد تقی جعفری، ج۲۴، ص۱۲۹ .
دکمه بازگشت به بالا
بستن