۱۳۷-آیا امام حسن و امام حسین (علیهما السلام) نزد امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) برای مروان شفاعت کردند؟!

indexسؤال: نقل شده است که در جنگ جمل امام حسن و امام حسین (علیهما السلام) نزد امیرالمؤمنین برای مروان بن حکم شفاعت کردند و از آن حضرت درخواست کردند که او را آزاد کند، این رفتار آن ها چه توجیهی دارد؟!

پاسخ: در تاریخ جنگ جمل این مطلب نقل شده است! که مروان همراه سپاه جمل در آن جنگ شرکت کرد و به دست سپاه امام امیرالمؤمنین علی (ع) اسیر شد، او در حال اسارت چشمش به حسن و حسین (علیهما السلام) افتاد و از آن دو بزرگوار تقاضا کرد که نزد امیرالمؤمنین (ع) برای او شفاعت کنند. آن دو بزرگوار هم نزد امیرالمؤمنین (ع) برای آزادی او شفاعت کردند و آن حضرت هم شفاعت آن دو را پذیرفت و او را آزاد کرد.

این موضوع در نهج البلاغه ذکر شده است و ما قطعه ای از کلام امیرالمؤمنین (ع) را با مقدمه آن کلام از نهج البلاغه نقل می کنیم:« قالوا: أُخِذَ مروان بن الحكم أَسيراً يوم الجمل، فاستشفعالحسن والحسين عليهما السلام إلى أَميرالمؤمنين عليه السلام ، فكلّماه فيه، فخلّى سبيله، فقالا له: يبايعك يا أميرالمؤمنين؟»

یعنی گفته اند مروان بن حکم در روز ]جنگ[ جمل اسیر شد و از حسن و حسین (علیهما السلام) تقاضا کرد که نزد امیرالمؤمنین علی (ع) برای او شفاعت کنند، آن دو بزرگوار هم در این زمینه با آن حضرت صحبت کردند، آن بزرگوار شفاعت آن دو را پذیرفت و دستور داد مروان را آزاد کنند، آن دو عرض کردند: یا امیرالمؤمنین مروان می خواهد با شما بیعت کند آن حضرت (ع) فرمود:

«أَولَمْ يُبَايِعْنِي بَعْدَ قَتْلِ عُثْمانَ؟ لاَ حَاجَةَ لِي في بَيْعَتِهِ!»(۱) یعنی آیا او بعد از قتل عثمان با من بیعت نکرد، من حاجتی به بیعت او ندارم. قابل ذکر است که مروان مردی فاسق و پلید بود او از دشمنان و بدخواهان امیرالمؤمنین علی (ع) و خاندان رسالت بود، و در حالی که با امیرالمؤمنین علی (ع) بیعت کرده بود و حکومت آن حضرت را به رسمیّت شناخته بود، اما در جنگ جمل با سپاه جمل همراهی کرد و با آن حضرت وارد جنگ شد و در حین جنگ به وسیله سپاه امیرالمؤمنین علی (ع) اسیر شد.

در این حادثه دو نوع رفتار بسیار کریمانه و با شکوه از امام امیرالمؤمنین علی (ع) و حضرت حسن و حضرت حسین (علیهما السلام) صادر شده که نشان دهنده عظمت روحی و فضائل اخلاقی خاص آن بزرگواران است و جلوه ای از عظمت اخلاقی رسول خدا (ص) که رحمتی برای عالمیان بود به طوری که خداوند فرمود:

217ـ آیا خداوند در قرآن مجید، پیامبر اکرم (ص) را مورد عتاب قرار داده است؟!
بخوانید

«وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ»(الأنبياء/۱۰۷) یعنی ما تو را نفرستادیم مگر رحمتی برای عالمیان. در اخلاق دین توحیدی توبه از اعمال گذشته و بخشیده شدن توبه کننده،جایگاه رفیعی دارد. همچنین در اخلاق دینی توجه به درخواست و استغاثه انسان ها از کرامت های اخلاقی محسوب می شد. رفتار بزرگوارانه امام حسن و امام حسین (علیهما السلام) در مقابل تقاضا و التماس مروان شگفت انگیز است. یعنی آن دو بزرگوار به التماس مروان- که اسیر شده بود- بی اعتنائی نکردند!. اما امیرالمؤمنین علی (ع) هم شخصی نبود که به درخواست آن دو وجود گرامی و شفاعتشان ولو در مورد یک گنهکار پست و لئیم بی اعتنا باشد. امیرالمؤمنین علی (ع) آن دو بزرگوار یعنی امام حسن و امام حسین (علیهما السلام) را بسیار تکریم می کرد و آن دو را فرزندان رسول خدا (ص) می خواند این رفتار یک نوع ادب توحیدی بود که به طور مستمر از وجود امیرالمؤمنین علی (ع) صادر می شد. آن حضرت در تکریم حسنین (علیهما السلام) به نحو اختصاصی به آیه مباهله توجه داشت یعنی به لحاظ آیه مباهله و رفتار پیامبر اکرم (ص) در مورد آن آیه که فقط امیرالمؤمنین و فاطمه زهرا و حسنین (علیهم السلام) را همراه خود جهت مباهله آوردند، آن دو بزرگوار فرزندان رسول خدا (ص) محسوب می شدند.

خلاصه این که امام حسن و امام حسین (علیهما السلام) استغاثه و درخواست مروان را برای شفاعت نزد امیرالمؤمنین علی (ع) پذیرفتند، با وجود لئامت و پستی شخص مروان و امیرالمؤمنین علی (ع) هم شفاعت آن دو بزرگوار یعنی دو فرزند رسول خدا (ص) را پذیرفتند و مروان را آزاد کردند. دیگر این که به تمایل مروان برای بیعت مجدد به آن حضرت اعتنائی نکردند و قبول نکردند یعنی بخشیدن مروان صِرفاً جنبه اخلاقی داشت نه جنبه سیاسی و یا آمیخته ای از آن دو.

جالب توجه هست که امیرالمؤمنین (ع) یک پیشگوئی هم در مورد مروان کردند و اشاره ای کردند به این که او در آینده مدت کوتاهی به حکومت خواهد رسید و این پیشگوئی که مبتنی بر علم امامت بود تحقّق پیدا کرد و مروان به مدت هشت ماه حکومت جامعه اسلامی را به دست گرفت و رذالت ها و پستی های زیادی از او ظاهر شد.

الیاس کلانتری

۹۴/۹/۳

برچسب ها
دکمه بازگشت به بالا
بستن