کلام ایام – ۸۰، ولادت امام رضا علیه السلام

 

اشیای منحصر به فرد در حرم امام رضا(ع)ولادت امام رضا (علیه السلام)

بخش سوم

در دو بخش اول و دوم از این مقاله دو نمونه از سخنان امام رضا (علیه السلام) ذکر شد و مورد بررسی قرار گرفت. در این بخش به ذکر و توضیح قسمت هایی از کلام آن بزرگوار در توصیف مقام امامت می پردازیم.

از وجود مبارک امام رضا (علیه السلام) چند حدیث در توصیف مقام امام نقل شده است و در بعضی از آن احادیث، اوصاف زیادی از مقام امامت و امام ذکر شده و بیان و توضیح و تفسیر همه آن ها به تألیف مستقل و مفصلی احتیاج دارد، اما در این مقاله به توضیح قسمت هایی از کلام مبارک آن حضرت اکتفا می کنیم.

۳-از امام رضا (علیه السلام) نقل شده است که فرمود:

«للإمامِ عَلاَماتٌ : أنْ يَكونَ أعْلَمَ النّاسِ، و أحْكَمَ النّاسِ ، و أتْقَى النّاسِ ، و أحْلَمَ النّاسِ ، و أشْجَعَ النّاسِ ، و أسْخَى النّاسِ ، و أعْبَدَ النّاسِ»(۱) یعنی برای امام (علیه السلام) نشانه هائی است ]از آن جمله است که[ او داناترین انسان ها است و بهترین آن ها در حکم کردن و متقی ترین انسان ها و بردبارترین انسان ها و شجاع ترین انسان ها و سخی ترین انسان ها و خالص ترین آن ها در عبادت.

در این قطعه از کلام امام رضا (علیه السلام) در توصیف امام به صفاتی اشاره شده است که انسان های دیگر هم در اصل آن اوصاف و در مرتبه ای نازل تر با امام مشارکت دارند. اما امام (علیه السلام) آن اوصاف را در مرتبه ای متعالی و بسیار برتر دارد مثل اینکه امام داناترین انسان هاست، یعنی بین انسان های عادی هم عده ای عالم وجود دارد، اما علم امام در مرتبه ای متفاوت از دانشمندان عادی قرار دارد و نوعی از آن علم از غیر طریق اکتساب در وجود امام (علیه السلام) قرار می گیرد. یعنی از طریق نوعی وحی و به آن «علم لدنّی» گفته می شود. یعنی علم امام از دو طریق حاصل می شود؛ یکی از طریق متعارف بین انسان ها مثل دیدن، شنیدن و مطالعه در نوشته ها و تعقّل به طور متعارف.

دیگری از طریق نوعی وحی که به امام القاء می شود و این نوع علم اختصاص به حجت پروردگار عالم دارد یعنی فقط به پیامبران و ائمه معصومین (سلام الله علیهم اجمعین) داده می شود و انسان های دیگر و دانشمندان عادی فاقد استعداد لازم برای دریافت آن هستند.

امام (علیه السلام) هم، به جهت داشتن زمینه و استعداد فوق عادی و هم از ناحیه داشتن آن علم اختصاصی یعنی «علم لدنّی»، طبعاً داناترین انسان ها خواهد بود. بطور کلی علم امام، به عوالم وجود و همه موجودات و اوصاف ظاهری و باطنی آن ها احاطه دارد و این علم به جهت رهبری و ارشاد انسان ها در همه جهات زندگی به امام عطا شده است. و انسان های دیگر در مسیر زندگی دنیوی و در جهت رسیدن به مقصد آفرینش به علم امام (علیه السلام) احتیاج دارند.

در سیره شریف امامان معصوم (علیهم السلام) مشاهده می شود که گاهی آن ها کلامی را اظهار کرده اند که ظهور و تحقّق آن صدها سال بعد واقع شده است. گاهی از علومی خبر داده اند که در زمان حیات خود آن ها خبر و نشانه ای از آن علوم وجود نداشت و در ده ها و یا صدها سال بعد آن نوع از علوم، ظاهر شده و به جریان افتاده است.

 کلام ایام ۵۴۰- روزهای پر فضیلت و تاریخی ماه ذی الحجة
بخوانید

مثل اینکه از امام صادق (علیه السلام) کلامی در توصیف شهر تهران و مساجد آن و رفتارهای مردم آن و ساختمان های آن در آخر الزمان نقل شده است؛ در حالیکه در زمان حیات آن بزرگوار چنین شهری وجود نداشته است و در زمان های اخیر این شهر به وجود آمده است.

و یا اینکه از آن حضرت نقل شده است که وقتی امام عصر (علیه السلام) ظهور کند، مردم دنیا در همه جا و در محل زندگی خود، او را خواهند دید و صدایش را خواهند شنید، حتی زن های پشت پرده- یعنی در داخل خانه های خود- امام در این کلام از وسایل ارتباطی امروزی خبر داده است مثل رادیو، تلویزیون و امثال آن ها.

امام رضا (علیه السلام) در ادامه کلام خود فرمود که امام «احکم الناس» است؛ یعنی در قضاوت و حکم کردن در بین انسان ها و هر موضوع دیگری قدرتمندترین آن ها است. این قدرت در قضاوت و حکومت برای امام از ناحیه همان علم مذکور و صفات دیگری حاصل شده است که دیگران فاقد آن هستند.

امام دارای تقوای فوق عادی است و منشأ این تقوای اختصاصی هم علم اختصاصی، و هم ایمانی برتر از حدّ متعارف در انسان های دیگر است.

در عرف قرآن مجید ارزش حقیقی و کرامت انسان ها به میزان تقوای آن ها بستگی دارد، بطوریکه خداوند فرمود:

«إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ» (الحجرات/۱۳) یعنی گرامی ترین و ارزشمندترین شما نزد خداوند باتقواترین شما است.

در مورد تقوای امامان معصوم (علیهم السلام) و رفتارهای کریمانه آن ها با انسان ها، حتی دشمنان خود نمونه های عجیبی ذکر شده است. تا جائی که عظمت رفتارهای آن ها، حتی تحسین دشمنانشان را هم برانگیخته است و منشأ تحولات اخلاقی عظیمی در انسان ها شده است. همچنین حلم و شجاعت و سخاوت امامان معصوم (علیهم السلام) در مراتب بسیار متعالی از آن ها تجلّی کرده و موجب تحولاتی در اخلاق و رفتار و فرهنگ جوامع بشری شده است.

در آخر این بخش از کلام امام رضا (علیه السلام) در توصیف مقام امام، اشاره ای شده به موقعیت امام در «عبادت» اشاره شده یعنی اینکه او در عبادت مقام متعالی خاصی دارد. عبودیت بالاترین و باشکوه ترین فضیلت برای انسان ها در فرهنگ دین آسمانی محسوب می شود.

در آیات قرآن پیامبران خدا با این مقام افتخار آمیز توصیف شده اند. بعنوان نمونه:

الف: «ذُرِّيةَ مَنْ حَمَلْنَا مَعَ نُوحٍ إِنَّهُ كَانَ عَبْدًا شَكُورًا» (الإسراء/۳)

ب: «لَنْ يسْتَنْكِفَ الْمَسِيحُ أَنْ يكُونَ عَبْدًا لِلَّهِ» (النساء/۱۷۲)

ج: «وَإِنْ كُنْتُمْ فِي رَيبٍ مِمَّا نَزَّلْنَا عَلَى عَبْدِنَا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ» (البقرة/۲۳)

د: «وَاذْكُرْ عَبْدَنَا أَيوبَ إِذْ نَادَى رَبَّهُ» (ص/۴۱)

و آیات فراوان دیگری در قرآن. و ما به جهت رعایت اختصار به این مقدار توضیح اکتفا می کنیم و بقیه بحث را به بخش بعدی مقاله موکول می کنیم.

الیاس کلانتری

۹۵/۵/۲۶

پاورقی:

۱-عیون اخبار الرضا، شیخ صدوق، مؤسسه انتشاراتی پیام علمدار، قم، ج ۱، ص ۱۸۷

برچسب ها
دکمه بازگشت به بالا
بستن