روش صحیح حفظ قرآن کریم (۱۱)

به جهت این که شماره بعدی نشریه اختصاص به مقالات بانوان خواهد داشت؛ بنابراین در این شماره دو مرحله از برنامه حفظ تنظیم شده است. بعد از ذکر و توضیح قسمت اول، بحثی در معانی حاصل از روابط آیات مطرح خواهد شد و در بخش پایانی مقاله، برنامه حفظ شماره بعدی خواهد آمد.

برنامه ارایه شده در شماره قبلی به آخر سوره «یس» منتهی شد. برای این شماره که در دو قسمت تنظیم شده است، در قسمت اول سوره های «صافات»، «ص» و «زمر» در نظر گرفته شده است. آیات دو سوره «صافات» و«ص» بسیار کوتاه و حفظ آنها آسانتر است، لذا تغییری در حفظ تعداد آیات منظور شده است.

هفته اول: ابتدا سوره صافات تا آیه ۶۰، روزی ده آیه حفظ شود. (طبق تذکرات مقدماتی، لازم است این ده آیه در دو مرحله؛ یعنی دوتا پنج آیه حفظ شود و واحد حفظ پنج آیه، همیشه مورد عمل قرار بگیرد).

هفته دوم: از آیه۶۱ تا آیه۱۱۰ حفظ شود.

هفته سوم: از آیه۱۱۱ تا آیه۱۶۰. برای این هفته ۵۰ آیه تعیین شد؛ یعنی برای پنج روز و در هر روز ده آیه و در دو مرحله، هرمرحله پنج آیه. در روز دیگر هفته جهت تمرین زیادتر برای تکرار آیات سوره از اول تا آیه۱۶۰ و تکمیل برنامه حفظ روزهای قبل در صورتی که حفظ آیات مطابق برنامه پیش نرفته باشد، اختصاص یابد.

هفته چهارم: از آیه۱۶۱ تا آخر سوره «صافات» در روز اول هفته و ده آیه از سوره «ص» در روز سوم هفته و در نصف دوم هفته هر روز پنج آیه از سوره «ص» و در پایان هفته تا آیه ۲۸ سوره ص.

هفته پنجم: بقیه سوره «ص» یعنی از آیه۲۶ تا آخر؛ یعنی تقریباً روزی ده آیه.

هفته ششم: از اول سوره «زمر» تا آیه ۳۰؛ یعنی روزی پنج آیه.

هفته هفتم: از آیه۳۱ تا آیه۶۰؛ یعنی روزی پنج آیه.

هفته هشتم: از آیه۶۱ تا آخر سوره، پنج آیه در هر روز و نیمه دوم هفته جهت تکرار آیات هرسه سوره «صافات» و «ص» و «زمر» اختصاص داده شود. بنابر آنچه قبلاً به عنوان روش کلی برای تکرار ذکر شد، دقیق تکرار آیات سوره «زمر» بیشتر از دو سوره «صافات» و «ص» باید انجام گیرد.

برنامه تکرار سوره قبلی

تکرار سوره هایی که حفظ آنها در مراحل قبلی در برنامه قرار گرفت، طبق همان روش مذکور در مقالات گذشته باید انجام گیرد، یعنی هرچه زمان حفظ سوره ها دورتر باشد به تکرار کمتری احتیاج است، چون قبلاً آن سوره ها در دفعات متعددی تکرار شده است و سوره هایی که در مراحل اخیر قرار گرفته اند به تکرار بیشتری احتیاج دارند.

توجه به معانی موجود و روابط آیات

جهت تدبّر در آیات حفظ شده، لازم است در تکرارها و فرصت هایی که پیش می آید به معانی آیات و ارتباط های آنها با هم توجه شود. در این قسمت جهت راهنمایی و ارایه نمونه و طبق وعده قبلی به جهات دیگری از روابط بین آیات در سوره مریم توجه می کنیم.

در شماره قبلی به موضوع «رحمت» و موقعیت آن در سوره مریم نکاتی بیان داشتیم. دو موضوع دیگر یکی «ربوبیت» و دیگری «عبودیت» هم در این سوره مورد توجه قرار گرفته است، بالخصوص موضوع «ربوبیت».

«ذکر رحمت ربّک عبده زکریا» طبق آنچه در دو شماره قبلی در این زمینه بیان شد، از این آیه که در اول سوره مریم قرار گرفته است، احتمال داده می شود که موضوع «رب»؛ یعنی ربوبیت، باید یکی از محورهای مباحث سوره باشد و با اندکی توجه به آیات همین سوره روشن می شود که به این موضوع توجه زیادی شده است، بطوری که کلمه «رب» در مجموع ۲۲ مرتبه در این سوره ذکر شده است و این سوره از این جهت در بین سوره های قرآن موقعیت ممتازی دارد. به عنوان نمونه به چند آیه سوره مریم توجه می کنیم:

مقدمه ای بر روش حفظ قرآن (2)
بخوانید

۱. «إذْ نادی ربَّهُ» (سوره مریم،آیه۳)

۲. «قال رَبِّ إنّی وهَنَ الْعَظْمُ مِنّی… ولَمْ أکُنْ بِدُعائِکَ رَبِّ شَقِیّاً». (آیه۴)

۳. «… واجعله رَبِّ رضیاً» (آیه۶)

۴. «قالَ رَبِّ أنّی یکون لی غلام…» (آیه ۸)

۵ . «قال کذلک قال ربّک…» (آیه ۹)

۶. «قال ربِّ اجعل لِی آیة…» (آیه۱۰)

البته در این مقاله به ذکر اصل موضوع و ارایه چند نمونه اکتفا می شود و با تدبر و دقت و بررسی موقعیت این کلمه در آیات، معانی دقیقی کشف خواهد شد که طبعاً احتیاج به بحث مفصل و فرصت دیگری دارد.

موضوع دیگر مورد توجه در این سوره، موضوع «عبودیت» و کلمه «عبد» است که در آیه اول سوره ذکر شده است. بنابر آنچه ذکر شده طبعاً باید «عبودیت» هم یکی از محورهای مباحث سوره باشد.

در موارد زیادی به موضوع «عبد» و «عبادت اللّه» و نهی از «عبادت شیطان» اشاره شده است از جمله:

۱. «قال إنّی عَبدُ اللّهِ…» (آیه۳۰)

۲. «وإنّ اللّه ربّی و ربّکمْ فَاعبُدُوه…» (آیه۳۶)

۳. «فَلَمّا اعْتَزَلَهُمْ ومَا یعْبُدْونَ مِنْ دُونِ اللّهِ…» (آیه۴۹)

۴. «جَنّات عَدْن الّتی وَعَدَ الرّحْمنُ عِبادَهُ بِالغیب…». (آیه۶۱)

۵ . «تِلْکَ الْجَنّةُ الّتی نُورِثُ مِنْ عِبادِنا…». (آیه۶۳)

۶. «رَبَّ السَّماواتِ والأرْضِ وَما بَینَهُمَا فَاعْبُدْهُ واصْطَبِرْ لِعِبادِتِه…» (آیه ۶۵)

علاوه برآیاتی که کلمه «عبد» و «عبادت» و امثال آنها بطور آشکار در آنها بکار رفته، از توجه به معانی آیات هم آشکار می شود که عبادت پروردگار عالم از محورهای مباحث سوره است؛ ولی به جهت رعایت اختصار به اشاراتی در این زمینه اکتفا می شود. بالخصوص که بیان این مطالب، در حد ارایه نمونه و راهنمایی برای روش تدبر و مطالعه در آیات و کشف روابط بین آنهاست.

برنامه حفظ مرحله دوم

در این مرحله، حفظ سوره های «غافر» و «فصلت» و «شوری» در نظر گرفته شده است.

هفته اول: از آیه اول سوره غافر تا آیه۳۰، هر روز پنج آیه حفظ شود.

هفته دوم: از آیه۳۱ تا آیه۶۰.

هفته سوم: از آیه۶۰ تا ۸۵ (آخر سوره).

هفته چهارم: از آیه اوّل سوره فصلت تا آیه ۳۰ حفظ شود.

لازم به ذکر است که این سوره از سوره های دارای سجده واجب می باشد و باید احکام خاص این سوره، بطوری که در سوره سجده به آن اشاره شد، مورد توجه و عمل قرار گیرد.

هفته پنجم: از آیه۳۱ سوره تا آیه۵۴ (آخر سوره) حفظ شود. آیه۳۷ این سوره دارای سجده واجب است و هنگام قرائت آن، لازم است سجده بجای آورده شود.

سجده واجب به هنگام تلاوت و یا شنیدن ـ وقتی که آیه به طور کامل تلاوت یا شنیده شود ـ واجب می شود؛ اما نگاه کردن به آیه و یا در ذهن آوردن آیه و یا خواندن و شنیدن ترجمه آن، موجب وجوب سجده نمی شود. لازم به ذکر است که خواندن این چهار سوره در نماز موجب بطلان نماز می شود.

هفته ششم: از اول سوره شوری تا آیه۳۰ حفظ شود.

هفته هفتم: از آیه۳۱ تا آیه۵۳ (آخر سوره).

برنامه تکرار سوره ها مطابق توضیحات و تذکرات قبلی ادامه یابد و تنظیم آن مطابق با معیارهای قبلی به خود افراد واگذار می شود.

برنامه حفظ فوق العاده

برای این دو مرحله و در جهت حفظ خارج از برنامه در مجموع دو مرحله، حفظ سوره های صف، جمعه، منافقون، تغابن، تعیین می شود و کسانی که دقت بیشتری به حفظ آیات اختصاص می دهند، توصیه می شود که فرصت های اضافی به دست آمده را صرف مطالعه در معانی آیات حفظ شده و کشف روابط بین آنها کنند و برنامه حفظ چه به صورت عادی و چه به صورت فوق العاده از میزان تعیین شده فراتر نرود.

پدید آورنده : الیاس کلانتری ، نشریه بشارت شماره ۳۸، صفحه ۶۶

دکمه بازگشت به بالا
بستن