۲۲۰-آیا می توانیم بجای دعا قرآن بخوانیم؟!

ghorane khordsalسؤال:آیا بهتر نیست ما بجای دعا قرآن بخوانیم و اصلاً با وجود قرآن نیازی به دعا داریم؟!

کلیات

*تلاوت قرآن و حفظ کردن آیات آن و توجه به معانی آیات را می شود «قرائت» آن نامید.

*تأثیرات علمی و اخلاقی قرآن در مجموع بالاتر از حدّ ارزیابی با معیارهای عادی متداول بین انسان ها است.

*قرآن راهگشای زندگی اخروی و عامل کسب استعداد لازم برای ورود به فضای آن و ذخیره سازی برای آن زندگی است.

*بی اعتنائی به قرآن و حتی کم توجهی به آن موجب محرومیت های عظیم و خسارات جبران ناپذیر و پشیمانی ابدی خواهد بود.

*دعا کردن، در حقیقت عمل کردن به دستورات قرآن است، بنابراین تعارضی بین آن دو نخواهد بود.

*قرآن مجید مشتمل بر دعاهای زیادی از پیامبران و بندگان متعالی خداوند است.

*نمونه هائی از دعاهای پیامبران و صالحان.

**********

پاسخ:

خواندن قرآن بصورت تلاوت به معنی عرفی و حفظ کردن آیات آن و توجه به معانی آیات آن را با کمی تسامح مجموعاً «قرائت قرآن» تلقّی می کنیم و در اصل هم قرائت قرآن به معنای دریافت و در ذهن خود قرار دادن و حفظ آن است.

شکی نیست که قرائت قرآن دارای آثار عظیم و متعالی روحی و عامل پاکسازی قلب انسان و نتایج بسیار مبارکی است. تأثیرات علمی و اخلاقی قرآن در مجموع بالاتر از حدّ ارزیابی با معیارهای عادی متداول بین انسان ها است. وجود مبارک پیامبر اکرم – صلّی الله علیه و آله و سلّم – سفارشات اکیدی برای قرائت قرآن در فرصت های مختلف و بصورت زیاد در روزها و ساعات عمر انسان ها برای مؤمنان بعمل آورده است! انسان ها نیازهای گسترده و دائمی در جهات مختلف زندگی دنیوی به قرآن و قرائت آن – به معنائی که گفته شد – دارند و در جهت زندگی اخروی هم می شود گفت قرآن راهگشای آن زندگی و عامل کسب استعداد لازم برای ورود به فضای آن و ذخیره سازی لوازم آن زندگی است!

بی اعتنائی به قرآن و کم توجهی به آن موجب خسارات جبران ناپذیر و پشیمانی ابدی خواهد بود. نیاز انسان ها به قرآن اجتناب ناپذیر است و بدون بهره برداری از آن از طریق دیگری نیازهای آن ها تأمین نخواهد شد، مگر اندکی از آن ها، آن هم با تحمل سختی ها و مشقّت ها و هزینه های زیاد.

اما اینکه آیا با وجود قرآن نیازی به دعا وجود دارد یا نه؟! در جواب می گوئیم قرآن مجید مشتمل بر دعاهای فراوانی است و بطور مکرر هم انسان ها را دعوت به دعا می کند و همچنین دعاهای زیادی را از انسان های متعالی مثل پیامبران و پیروان حقیقی آن ها مثل «اولواالالباب» و «عباد الرحمان» وقتی خداوند در آیات قرآن به بندگانش به صراحت دستور می دهد که دعا کنند، طبعاً جواب این سؤال هم روشن می شود.

خداوند می فرماید:

  «وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ» (غافر/۶۰) در این آیه خداوند بطور صریح به بندگانش دستور دعا می دهد و دعا را مساوی عبادت و سرپیچی از عبادت را هم عامل سقوط با سر افکندگی در جهنم معرفی می کند.

پس بنابراین جواب سؤال روشن است و آن اینکه وقتی خود قرآن انسان ها را به دعا امر می کند، دیگر ابهامی در موضوع نمی ماند.

توضیح دیگر اینکه وقتی گفته می شود، با وجود قرآن آیا نیازی به دعا وجود دارد؟! عرض می کنیم که مراد از خواندن قرآن طبعاً بهره برداری از علوم آن و عمل به دستورات آن است و یکی از دستورات قرآن هم دعا کردن است، پس اگر بنا باشد کسی به قرآن عمل کند، لازم است دستورات آن را هم اجراء کند و یکی از دستورات آن هم دستور به دعا است! پس با این توضیح جواب سؤال روشن می شود. جهت تکمیل این بحث اشاره ای می کنیم به تعدادی از دعاها که خداوند از پیامبران و گروه هائی از مؤمنان نقل کرده است.

283- نهرهای بهشتی چگونه جریان می یابد؟
بخوانید

  1. «فَدَعَا رَبَّهُ أَنِّي مَغْلُوبٌ فَانْتَصِرْ» (القمر/۱۰) یعنی: پروردگارش را خواند که من مغلوب شده ام، پس به دادم برس. در این آیه به دعای حضرت نوح اشاره شده است که وقتی او را تکذیب کردند و دعوت های مکرر و طولانی او در قومش اثر نکرد و جز عده قلیلی به او ایمان نیاوردند و او از ایمان بقیه مردم مأیوس شد، از خداوند درخواست کمک کرد.
  2. «وَزَكَرِيا إِذْ نَادَى رَبَّهُ رَبِّ لَا تَذَرْنِي فَرْدًا وَأَنْتَ خَيرُ الْوَارِثِينَ–  فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَوَهَبْنَا لَهُ يحْيى وَأَصْلَحْنَا لَهُ زَوْجَهُ إِنَّهُمْ كَانُوا يسَارِعُونَ فِي الْخَيرَاتِ وَيدْعُونَنَا رَغَبًا وَرَهَبًا وَكَانُوا لَنَا خَاشِعِينَ» (الأنبياء/ ۸۹-۹۰) یعنی: و زکریا هنگامی که پروردگارش را خواند، ]و گفت[ پروردگارا مرا تنها مگذار و تو بهترین وارثان هستی، پس دعای او را مستجاب کردیم و یحیی را به او عطا کردیم و همسرش را برای او اصلاح ]آماده برای تولد فرزند[ کردیم، زیرا آن ها در خیرات سرعت داشتند و ما را از روی رغبت و خوف می خواندند و نسبت به ما حالت خشوع داشتند.

۳-«وَأَيوبَ إِذْ نَادَى رَبَّهُ أَنِّي مَسَّنِي الضُّرُّ وَأَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ — فَاسْتَجَبْنَا لَهُ فَكَشَفْنَا مَا بِهِ مِنْ ضُرٍّ وَآتَينَاهُ أَهْلَهُ وَمِثْلَهُمْ مَعَهُمْ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِنَا وَذِكْرَى لِلْعَابِدِينَ» (الأنبياء/۸۳ -۸۴) یعنی: و ایوب را ]یاد کن[ هنگامی که پروردگارش را ندا کرد، که من دچار مصیبت و آسیب شده ام و تو مهربانترین مهربانان هستی! پس دعای او را اجابت نمودیم و گرفتاری او را برطرف کردیم و اهل او و مثل آن ها را همراه با آنان به او عطا کردیم، تا رحمتی از نزد ما و ذکری برای عبادت کنندگان باشد.

۴-«إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّيلِ وَالنَّهَارِ لَآياتٍ لِأُولِي الْأَلْبَابِ — الَّذِينَ يذْكُرُونَ اللَّهَ قِيامًا وَقُعُودًا وَعَلَى جُنُوبِهِمْ وَيتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذَا بَاطِلًا سُبْحَانَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ» (آل عمران/۱۹۰ – ۱۹۱) یعنی: مسلماً در آفرینش آسمان ها و زمین و در رفت و آمد شب و روز برای صاحبان عقل خالص، نشانه هائی است آنان که خدا را در ]همه حالات[ ایستاده و نشسته و خوابیده، یاد می کنند. و در آفرینش آسمان ها و زمین می اندیشند ]و می گویند[ پروردگارا این ها را بیهوده نیافریده ای منزّهی تو پس ما را از عذاب آتش ]جهنم[ حفظ بفرما.

این دعاها را خداوند از بندگان بسیار متعالی یعنی صاحبان عقل خالص «اولواالالباب» نقل کرده است.

۵- «وَعِبَادُ الرَّحْمَنِ الَّذِينَ يمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْنًا وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَامًا —  وَالَّذِينَ يقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّياتِنَا قُرَّةَ أَعْينٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينَ إِمَامًا» (الفرقان/۶۳ و ۷۴) یعنی: بندگان خدای رحمان کسانی هستند که در روی زمین با تواضع قدم می زنند، و چون جاهلان آن ها را مورد خطاب قرار دهند ]سخنان زننده ای به آن ها بگویند] در جواب آن ها سخنان زیبا و دلنشین می گویند. و آنان که می گویند: پروردگارا به ما عطا کن از همسران و فرزندانمان مایه روشنی چشم و ما را پیشوای پرهیزگاران قرار بده.

در این دو آیه اول بندگان متعالی پروردگار، و رفتارهائی از آن ها را معرفی کرده و بعداً دعاهائی از آن ها را نقل کرده است.

سرانجام اینکه دعا کردن، عمل به دستورات خداوند و رفتاری از پیامبران و بندگان صالح پروردگار می باشد و انسان ها بطور مستمر به آن احتیاج دارند، کما اینکه بطور مستمر به قرائت قرآن نیازمند هستند و هر دو عمل عبادت عظیمی محسوب می شوند و لازم نیست انسان با عمل به یکی از آن ها، به دومی بی اعتناء باشد. و بطور کلی دعا کردن در حقیقت عمل کردن به قرآن و دستورات آن است.

الیاس کلانتری

۱۳۹۶/۵/۲۲

برچسب ها
دکمه بازگشت به بالا
بستن