کلام ایام _۳۸۵ ، سهم و بهره انسانها از رحمت خدا غنی کریم

بخش سوم

کلیات

  • رحمت خدای سبحان از ناحیه ارسال پیامبر خاتم – صلی الله و علیه و آله و سلم – در مراتب و درجات متعددی در عالم منتشر می شود .

  • رفتارهای محبت آمیز پیامبر اکرم – صلی الله علیه و آله و سلم – در میدانهای جنگ با دشمنان .

  • تأثیر شخصیت های ممتاز در فرهنگ عمومی انسانی.

  • عوامل تشکیل دهنده فرهنگ یا جامعه یا جامعه جهانی .

  • اختلافات و تفاوتها و اشتراکات و تشابهات بین فرهنگ های مختلف.

  • از بین رفتن سنت پلید فرزند کشی از ناحیه آموزشها و فعالیت های پیامبر خاتم (صلی الله علیه و آله و سلم ).

  • از بین رفتن سنت شوم و منحوس دختر کشی با آموزشها و فعالیت های پیامبر خاتم (صلی الله علیه و آله و سلم ).

  • نظر جامعه شناس مشهور فرانسوی درباره حقوق زنان و نقش دین اسلام در این جریان.

  • پایه گذار خوشرفتاری با زنان و احترام به آنها در سطح جهان پیامبر اسلام – صلی الله علیه و آله و سلم – بود .

  • مناظره پیامبر اکرم – صلی الله علیه و آله و سلم – با یکی از رؤسای قبایل درباره رفتار با دختران و تکریم آنها .

  • رفتار ملل مختلف قبل از ظهور اسلام با زن .

  • مراتب متعدد بهره برداری از علم و حکمت .

به طور مکرر در این مقالات ذکر شد که خدای سبحان در قرآن مجید خطاب به پیامبر گرامی خود فرمود:

 « وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ » (الانبیاء / ۱۰۷) یعنی: و ما تو را نفرستادیم مگر رحمتی برای عالمیان .

و  متذکر شدیم که همه عالمیان حتی کسانیکه هنوز آن وجود مبارک قدسی را نشناخته‌اند امکان دارد از مرتبه ای و درجه ای از رحمت او بهره مند شوند. یعنی رحمت خدای سبحان از ناحیه ارسال آن حضرت در  مراتب و درجات متعددی در عالم منتشر می‌شود و برترین و متعالی ترین حد آن شامل کسانی می‌شود که بر رسالت ایمان آورده و از او و کتاب آسمانی پیروی می کنند و مرتبه دیگر شامل کسانی می‌شود که ایمان ابتدائی و سطحی نسبت به رسالت دارند و همین طور آن رحمت واسعه به تناسب علم و ایمان و اخلاق و روحیات و استعداد و رفتارهای انسانها در فضای حیات آنها منتشر می شود ،  حتی مرتبه ای از آن نصیب کسانی هم می‌شود که هنوز آن وجود مبارک قدسی را نشناخته‌اند.

 ما قبلاً مقاله ای تحت عنوان:

«تجلی رحمت پیامبر (ص) در جنگها» برای نشریه قرآنی « بینات » نوشتیم و آن مقاله در«ویژه نامه قرآن و پیامبر(ص) منتشر شد.(۱)بعداً آن  مقاله در«وب سایت حکمت طریف» هم منتشر شد.(۲) در آن مقاله جهات مختلف و متعدد نزول و انتشار رحمت خدای سبحان به انسانها مورد توضیح قرار گرفت، محور مباحث در آن مقاله رفتارهای رسول اکرم – صلی الله علیه و آله و سلم – در جنگها بود و موارد و نمونه  هائی از رفتار محبت آمیز آن بزرگوار در جنگها با دشمنان ذکر شد ! چه در جهت تلاش برای جلوگیری از وقوع جنگ و دعوت دشمنان به صلح و چه رفتارها در زمان برقراری جنگ با افراد سپاه دشمن و چه رفتارهای کریمانه و محبت آمیز  با اسرای جنگی .(۳)

رحمت خدای سبحان از ناحیه رسالت و نبوت آن حضرت شامل حیوانات هم می شود . بطوریکه در کتابهای اخلاقی و فقهی سخنان و رفتارهای محبت آمیز از آن حضرت نسبت به حیوانات نقل شده و آن بزرگوار پیروان خود را به طور مکرر به خوش رفتاری با حیوانات سفارش می فرمود.

تأثیر شخصیت های ممتاز در فرهنگ عموم انسانی

در جوامع انسانی و در زمان های مختلف آداب و رسوم و رفتارها و به طور کلی فرهنگ خاصی حاکم بوده و امروزه هم چنین وضعیتی در جوامع مختلف برقرار می باشد ! فرهنگ حاکم بر یک جامعه از عوامل متعدد زیادی تشکیل می یابد مثل علوم ، اعتقادات ، رفتارها ، حوادث تاریخی ، هنرها و عادات و قوانین و دیدگاه‌ها و نظریات دانشمندان و حکام و افراد مشهور .

اما با وجود اختلافات و تفاوت ها و اختصاصات در فرهنگ های مختلف، اشتراکات و تشابهاتی هم بین آنها و یا بعضی از آنها وجود دارد. می شود یک فرهنگ مشترک جهانی را در نظر گرفت که از اشتراکات و تشابهات فرهنگی در جوامع مختلف به وجود آمده . یعنی درحالیکه در یک جامعه ، فرهنگ خاصی نسبت به جوامع دیگر برقرار است ، همان فرهنگ تأثیراتی هم از فرهنگ جوامع دیگر می‌پذیرد . بعنوان مثال کمک به نیازمندان ، محبت به انسانها ، احترام به والدین و تکریم آنها ، تکریم مهمان ، در فرهنگ های مختلف ممدوح و مطلوب تلقی می شود. همچنین اعمالی به نام دزدی و ظلم به دیگران و خشونت و بی احترامی به دیگران در فرهنگهای مختلف ، رفتارهای زشت و نامطلوب و ضد  اخلاق حسنه محسوب می شود.

 کمالات و ارزش های فرهنگ های مختلف در اثر گذشت زمان و گاهی به طور سریع به فرهنگ جهانی منتقل می شود!و مورد بهره مندی انسانها و یا عده‌ای از آنها  در سطح جهانی قرار می گیرد.

یکی از عوامل تشکیل فرهنگ ها دیدگاه‌ها و رفتارهای افراد ممتاز و شخصیت‌های مشهور اجتماعی یا جهانی است. تأثیر رفتارهای شخصیت‌های ممتاز جهات مثبت به میزان علم و شهرت و محبوبیت آنها ارتباط می یابد. این تأثیرات گاهی در حد یک خاندان یا یک شهر یا یک کشور و یا در سطح جهانی می باشد .

اخلاق و رفتار کریمانه و محبت آمیز پیامبر خاتم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ   نسبت به انسان ها حتی با دشمنان خود در طول تاریخ بعد از بعثت او تا زمان ما  شهرت جهانی پیدا کرده است، حتی عده زیادی از مخالفان و دشمنان دین آسمانی هم به آن اعتراف کرده اند! چون آن جریان برای اهل تحقیق و مطالعه در تاریخ قطعی و آشکار و غیرقابل انکار می باشد .

از جمله رفتارهای کریمانه شکوهمند آن حضرت که در زمان حیات شخص آن وجود قدسی نتایج و ثمرات آن آشکار شد، از بین بردن سنت  منحوس و شوم «کشتن فرزندان» از ترس فقر بود، در آخرین کتاب آسمانی یعنی قرآن مجید این موضوع مورد تذکر قرار گرفته و در اثر فعالیت های فرهنگی رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ این آموزش در فرهنگ عمومی جهانی نفوذ کرده است. خدای سبحان در کلام خود می فرماید:

« وَلَا تَقْتُلُوا أَوْلَادَكُمْ خَشْيةَ إِمْلَاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَإِياكُمْ إِنَّ قَتْلَهُمْ كَانَ خِطْئًا كَبِيرًا » (الإسراء/۳۱) یعنی: فرزندان خود را نکشید از ترس فقر، ما آنها و خود شما را رزق می‌دهیم ،همانا کشتن آنها گناهی است عظیم .

قابل تذکر است که سنت شوم کشتن فرزندان از ترس فقر، غیر از سنت پلید کشتن دختران است و درباره آن در ادامه بحث توضیحی  خواهد آمد! دیگر اینکه کشتن فرزندان و اذیت زجر دادن آنها و همچنین رفتار پلید و شوم کشتن دختران یا تحقیر آنها اختصاص به قوم خاصی نداشت ، بلکه به اشکال مختلف در بین بعضی از ملت ها هم متداول بود ،حتی امروزه هم بطورکامل ودر سطح جهانی از بین نرفته و گاهی مواردی  از آن بطور پراکنده بین بعضی از ملت ها و افراد مشاهده می شود.

 همچنین در آیه دیگر فرمود:

« قُلْ تَعَالَوْا أَتْلُ مَا حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَيكُمْ أَلَّا تُشْرِكُوا بِهِ شَيئًا وَبِالْوَالِدَينِ إِحْسَانًا وَلَا تَقْتُلُوا أَوْلَادَكُمْ مِنْ إِمْلَاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُكُمْ وَإِياهُمْ» (الأنعام/۱۵۱) یعنی : بگو [ای پیامبر] بیاِئید تا آنچه را پروردگارتان به شما حرام کرده، بخوانم و آن اینکه چیزی را با او شریک قرار ندهید و به والدین احسان کنید [ با آنها خوش رفتار باشید] و فرزندان خود را به جهت فقر نکشید…

 فعالیتهای آموزشی رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ رفتارهای خشن و  رذیلانه و تحقیر آمیز با جنس زن و دختر را به رفتارهای محبت آمیز و کریمانه تبدیل کرد و در حقیقت آن حضرت موضوع حقوق زن و تکریم و رفتارهای بزرگوارانه درباره او را پایه گذاری کرد. این نوع رفتارهای مطلوب و توأم با محبت و تکریم ابتداءً در جوامع دینی به جریان افتاد و متداول شد و بعداً در فرهنگ جهانی نفوذ کرد و ملل دیگر هم تحت تاثیر این تحول قرار گرفتند و این نوع رفتارها جنبه جهانی پیدا کرد . گوستاولوبون  جامعه شناس و مورخ و فیلسوف فرانسوی در کتاب «تمدن اسلام و عرب »آورده است :(۴)

پیش از آمدن اسلام مردها زن  را موجودی می‌دانستند متوسط میان حیوانات  و انسان، یعنی او را فقط وسیله پیدایش نسل و خدمتکاری می دانستند و دختر دار شدن را برای خود مصیبتی می پنداشتند، و رسم دخترکشی شایع بود و  همچنان که بچه‌های سگ را در آب می‌انداختند، دختر ها را زنده به گور می کردند و شیوع  این عادت را شما از مصاحبه ذیل که میان قیس رئیس قبیله بنی تمیم و حضرت محمد ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ اتفاق افتاد می توانید بفهمید.

کلام ایام - 408، سهم و بهره انسانها از رحمت خدای غنی کریم
بخوانید

مسیوکوسان دو پرسؤال می نویسد :

روزی قیس دید پیغمبر اسلام یکی از دختران خود را روی زانو نشانده  است از او پرسید:

 این گوسفند بچه چیست که این چنین او را می بوئی

 فرمود: این دختر من است

قیس گفت:  به خدا من دختر های زیادی داشتم و همه را زنده به گور کردم و هیچ یک را اینگونه  نبوئیدم

حضرت محمد ـ صلی الله علیه و آله ـ فریاد زد:

 وای بر تو! خدا رحم را از دل تو برون برده و قدر بهترین نعمت هائی را که خدا به انسان عنایت کرده نشناختی!

و ما اگر بخواهیم درجه تأثیر قرآن را نسبت به زنان به دست آوریم لازم است به زمان تمدن اعراب  و زنان  آن زمان نظر کنیم . آنچه مورخین گفته‌اند و ماپس  از این سخنان آنها را نقل خواهیم کرد. اینها در زمانی که اخلاق جوانمردانه و کیاست اعراب اندلس رو به انتشار نهاد به همان پایه رسیدند که بتازگی زنان اروپا بدان پایه و مقام نائل گشته اند. و مادر یکی از فصول سابق گفتیم که اروپائیان اخلاق جوانمردانه را که یکی از آثار آن احترام به زن است از اعراب و مسلمین اقتباس کردند و بنابراین مذهب اسلام بود که زن را از پست ترین وضع به بلندترین مقامات رساند نَه مذهب مسیح چنانچه در میان مردم شایع است . و انسان‌ وقتی به سرداران و امرای مسیحی دوره اول قرون وسطی نظر می کند، می بیند که اینان هیچگونه احترامی برای زنان نگه نمی داشتند. و با ورق زدن کتب تاریخ هیچگونه تردیدی در این باب برای ما باقی نمی ماند و  بخوبی معلوم می‌شود که بزرگان  و زمامداران ما در زمان سابق پیش از آنکه مسیحیان طرز خوشرفتاری و سلوک با زن را از مسلمانان یاد بگیرند، با کمال خشونت‌ با زنان رفتار می‌کردند .(۵)

دکتر گوستاولوبون بعد از ذکر موقعیت و مقام رفیع عده ای از زنان دانشمند و هنرمند در تاریخ اسلام و جوامع اسلامی و اشاره‌ای به توقف تمدن درخشان عرب در ادامه کلام خود می نویسد:

«از این رو ما می‌توانیم چنانچه بارها اشاره کرده ایم به صراحت بگوئیم تنزل مقام زن ربطی به اسلام ندارد، زیرا اسلام بطور قابل‌توجهی مقام زن را ارجمند ساخته و برتری داده است. و این سخنی نیست که ما بتنهایی بدان عقیده مند بوده و از این عقیده دفاع کنیم، بلکه پیش از ما مسیو« کوسان دو پرسؤال » و «سنت هیلر » بدان معتقد بوده اند .

اسلام گذشته از اینکه مقام زن را ارجمند ساخت، نخستین  دینی است که اقدام به این کار کرد. و برای اثبات این مطلب همین اندازه کافی است که ما بدانیم تمام ادیان و ملتهای قبل از اسلام نسبت به زن رفتار خوشی نداشتند و توضیح آن را ما در کتاب اخیر خود بطور تفصیل نگاشته ایم و احتیاجی به تکرار آن نیست»(۶)

الغاء و ابطال و از بین‌بردن برده گیری و برده‌داری

تأثیر مهم دیگر اخلاق و رفتار های کریمانه و فعالیتهای آموزشی وجود مبارک پیامبر خاتم – صلی الله علیه و آله و سلم – در فرهنگ عمومی جهانی ایجاد زمینه مناسب و مساعد برای الغاء برده گیری و برده داری بود. البته برده‌داری که از زمانهای بسیار طولانی در بین ملل مختلف متداول بود و جنبه جهانی پیدا کرده بود، سنتی نبود که بشود آن را با یک دستور و فرمان حکومتی لغو کرد و در سطح جهانی آن را از بین برد. لذا این تحول عظیم در جامعه اسلامی و بعد از آن در جوامع دیگر بصورت تدریجی تحقق یافت .

فرهنگ دین توحیدی عامل اصلی تحولات علمی و فکری در جامعه جهانی

تأثیرات فرهنگ و تمدن اسلامی و علوم مختلف در بین مسلمین قرون اولیه در فرهنگ عمومی جهانی بالخصوص نقش آن در جریان «رنسانس» یعنی حیات جدید علمی و ادبی و هنری اروپا و پیشرفت‌های حاصل از آن مورد اعتراف مورخان و جامعه شناسان و شرق شناسان غربی قرار گرفته و در حقیقت عامل اصلی و یا یکی از عوامل اصلی از بین رفتن سلطه کشیش ها در قرون وسطی در اروپا و تبدیل وضعیت فکری و فرهنگی غرب به وضعیت جدید یعنی «رنسانس» نفوذ علوم و فنون و مجموعاً فرهنگ دین آسمانی و شریعت اسلام بود.

پس در حقیقت این تحول علمی و فرهنگی جهانی هم که در اروپا شروع شد بعد گسترش جهانی پیدا کرد، جلوه دیگری از رحمت واسعه خدای سبحان از ناحیه رسالت پیامبر خاتم – صلی الله علیه و آله و سلم – برای جهانیان بود.

مراتب برتر از رحمت و برکات رسالت پیامبر خاتم (صلی الله علیه و آله و سلم)

آنچه گفته شد به تأثیرات غیر مستقیم و عادی و عمومی علم و اخلاق و شخصیت و رفتارهای وجود مبارک پیامبر خاتم در فرهنگ عمومی جهانی مربوط می‌شود، اما مراتب برتر و سهمیه بیشتر از آن رحمت گسترده شامل افراد انسانی و جوامعی می‌شود که با سیره شریف آن معلم بزرگ آسمانی آشنا شده و به رسالت آن حضرت ایمان آورده و در فضای آموزشهای علمی و اخلاقی آن بزرگوار وارد شده‌اند.

استفاده و بهره برداری از نعمت هائی مثل علم و حکمت و عقل هم در مراتب متعددی انجام می گیرد، مثل استفاده از نور و حرارت خورشید و باران و خواص حاکم بر روئیدن نباتات و تبدیل آب در جریان زراعت به مواد غذائی. این نوع بهره برداری از رحمت خدای سبحان غالباً بدون اطلاع و آگاهی انسان هم تحقق پیدا میکند.

 یعنی مرتبه ای از خواص نور و حرارت خورشید، بدون اطلاع و آگاهی انسانها و بدون فعالیت خاصی شامل حال انسانها می شود. مثل روشن شدن زمین در اثر طلوع آفتاب و از بین رفتن تاریکی و فواید ناشی از آن روشنائی و همچنین حرارت آفتاب که با اطلاع یا بدون اطلاع انسانها – همچنان که قبلاً متذکر شدیم – حیات انسان و جانداران و نباتات را تأمین می‌کند. و همچنین نزول باران که بدون اطلاع و دخالت انسانها، یا با اطلاع آنها و بدون فعالیت خاصی، آب مورد نیاز انسانها را تأمین می‌کند. و باز مثل به وجود آمدن شیر در بدن مادر در زمان تولد نوزاد که بدون دخالت مادر و نوزاد تحقق می یابد.

 اما انسانها می توانند از همین نوع از نعمت ها هم بهره های بیشتر و بهتری ببرند، مثل اینکه از نور و حرارت خورشید در کشاورزی و زراعت گیاهان و درختان و در صنعت استفاده کنند و سهمیه و بهره خود را از نور و حرارت خورشید وسعت دهند. یا با استفاده از نوعی تکنولوژی انرژی خورشیدی را به انرژی برق تبدیل کنند و یا استفاده های نوع دیگر.همچنین  از نزول باران علاوه بر استفاده‌های عادی عمومی در مراتب برتر و متنوع دیگری بهره برداری شود مثل ذخیره کردن آب در سدها انتقال آن به مزارع و باغها و نصب توربین ها جهت بدست آوردن انرژی برق و امثال آنها .

 در این نوع بهره برداری های اخیر احتیاج به فعالیت‌های علمی و صنعتی وجود دارد و فواید آن عمدتاً نصیب کسانی می شود که زمینه مناسبی برای آن فراهم کنند و علم و تجربه ای جهت شناسائی خاص اشیاء و پدیده‌های عالم مثل خورشید و آب باران و حرکت ابرها و زمان مناسب برای بهره‌برداری مثل فصل بهار و تکنولوژی پیشرفته جهت ساختن سد ها بدست آوردند. در امور معنوی و فوق فیزیکی هم جریان بهره برداری از نعمت های شبیه این نمونه ها و موارد فوق الذکر است.

استفاده بیشتر و برتر از نعمت علم هم مثل استفاده دانشمندان از آن در قیاس با افراد عادی بی اطلاع است ،بالخصوص علم فوق عادی که از طریق وحی خدای سبحان بر پیامبران حاصل می شود .

الیاس کلانتری

۱۳۹۹/۰۸/۱۵

پاورقی ها :

۱ – فصلنامه بینات ، شماره -۵۲ (ویژه نامه قرآن وپیامبر (ص) صفحه ۵۸ )

۲ – وبسایت حکمت طریف ، بخش :« تجلی قرآن در سیره عترت طاهره ( علیهم السلام ) »

۳ -توصیه می کنیم جهت روشن شدن جهات مختلف موضوع، مقاله فوق الذکر مورد مطالعه قرار بگیرد.

۴ – این کتاب ترجمه فارسی کتاب « حضارة العرب » تألیف دکتر گوستاولوبون فرانسوی است .

۵ – تمدن اسلام و عرب ، دکتر گوستاولوبون ، چاپ کتابفروشی اسلامیه ، ص۵۰۳

۶ – همان ، ص۵۰۵

برچسب ها
دکمه بازگشت به بالا
بستن