۱۵۷-آیا رجعت با قیامت تفاوتی دارد؟!

130_14813سؤال:تفاوت رجعت با قیامت چیست؟!

پاسخ:رجعت و قیامت دو تا حادثه جدا از هم هستند. اما نه به آن معنی که هیچ ارتباطی با هم نداشته باشند. در حادثه رجعت به طوری که در سؤال قبلی ذکر شد، گروهی از انسان ها زنده می شوند و زندگی دنیوی آن ها ادامه پیدا می کند و بعضی از انسان ها به منظور خاصی زنده می شوند و بعد، از دنیا می روند. یعنی رجعت حادثه ای است که قبل از قیامت و در همین عالم دنیا انجام می گیرد.

اما قیامت حادثه عمومی جهانی است که سطح عالم را فرا می گیرد و نظام خلقت در آن دگرگون می شود.

یعنی تحوّلی در تمام عالم آفرینش به وجود می آید و نظام زندگی دنیوی به نظام دیگری تبدیل می شود. به طوری که خداوند می فرماید:

«يوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَيرَ الْأَرْضِ وَالسَّمَاوَاتُ وَبَرَزُوا لِلَّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ» (ابراهيم/۴۸) یعنی: روزی که زمین تبدیل می شود به غیر این زمین و ]همچنین[ آسمان ها، و ظاهر می شوند برای خداوند واحد قهّار. یعنی به طور کلی نظام خلقت دگرگون می شود و نظام دیگری در عالم آفرینش برقرار می شود. و انسان ها وارد مرحله جدیدی از حیات می شوند.

در قرآن مجید آیات فراوانی وجود دارد که دلالت بر اصل آن تحوّل عمومی جهانی و هم چگونگی آن دارند، به عنوان نمونه:

إِذَا الشَّمْسُ كُوِّرَتْ– وَإِذَا النُّجُومُ انْكَدَرَتْ– وَإِذَا الْجِبَالُ سُيرَتْ (التکویر/۱-۳) یعنی: آن گاه که خورشید در هم پیچد. و آن گاه که ستارگان تاریک شوند. و آن گاه که کوه ها روان شوند. از این آیات بر می آید که خورشید سرانجام حالت فعلی خود را از دست خواهد داد و به نحوی نامعلوم در هم خواهد پیچید و ستارگان نور خود را از دست خواهند داد و کوه ها متلاشی و از جا کنده شده و به حرکت در خواهند آمد. این آیات به تحوّلات مربوط به زندگی انسان های ساکن در زمین اشاراتی دارد. و یا این که آن قسمت از تحوّلات عمومی عالم آفرینش که به زندگی انسان ها ارتباط دارد، مورد تذکر قرار گرفته است. یعنی اگر مراد از «نجوم» در این آیات خورشیدها باشد، و نه سیارات مربوط به کره خورشیدِ منظومه شمسی، همین آیات هم دلالت بر وقوع تحوّل عمومی در عالم آفرینش خواهند داشت، و اما اگر مراد از آن ها سیارات مربوط به کره خورشید باشد، می شود گفت: آیات این سوره ناظر به حادثه عمومی قیامت در مرحله مربوط به زندگی زمینیان دارد و از بیان عمومیت آن ساکت است. در آیات دیگری می فرماید:

إِذَا السَّمَاءُ انْفَطَرَتْ–وَإِذَا الْكَوَاكِبُ انْتَثَرَتْ– وَإِذَا الْبِحَارُ فُجِّرَتْ– وَإِذَا الْقُبُورُ بُعْثِرَتْ–عَلِمَتْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ وَأَخَّرَتْ (الإنفطار/۱-۵) یعنی: وقتی آسمان از هم بشکافد و آن گاه که ستاره ها پراکنده شوند و آن گاه که دریاها شکافته شود، و آن گاه که قبرها زیرو رو شوند، هر َنفسی ]انسانی[ خواهد دانست. آن چه را پیش فرستاده و آن چه را به تأخیر انداخته است. در این آیات به بیان دیگری اشاره به حادثه قیامت شده، الّا این که ذکری از خورشید نیست و به جای آن شکافته شدن آسمان ذکر شده، و دیگر این که به جای «النجوم» کلمه «الکواکب» گفته شده، و اشاره ای به مبعوث شدن انسان ها برای زندگی اخروی و ظهور اعمال انسان ها شده است.

در آیات دیگری می فرماید:

وَمَا قَدَرُوا اللَّهَ حَقَّ قَدْرِهِ وَالْأَرْضُ جَمِيعًا قَبْضَتُهُ يوْمَ الْقِيامَةِ وَالسَّمَاوَاتُ مَطْوِياتٌ بِيمِينِهِ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَى عَمَّا يشْرِكُونَ– وَنُفِخَ فِي الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَمَنْ فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَنْ شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخْرَى فَإِذَا هُمْ قِيامٌ ينْظُرُونَ–وَأَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّهَا وَوُضِعَ الْكِتَابُ وَجِيءَ بِالنَّبِيينَ وَالشُّهَدَاءِ وَقُضِي بَينَهُمْ بِالْحَقِّ وَهُمْ لَا يظْلَمُونَ–وَوُفِّيتْ كُلُّ نَفْسٍ مَا عَمِلَتْ وَهُوَ أَعْلَمُ بِمَا يفْعَلُونَ _الزمر/۶۷-۷۰) یعنی: خدا را آن چنان که باید به عظمت نشناختند، ]حال آن که[ روز قیامت زمین کاملاً در قبضه قدرت او است و آسمان ها در هم پیچیده و به دست او خواهد بود، و او منزه و برتر است از آن چه به او شرک می ورزند. و در صور دمیده می شود، پس تمام آن هائی که در آسمان ها و زمین هستند]می افتند و[ می میرند، مگر کسانی که خدا بخواهد، سپس بار دیگر در آن دمیده می شود، پس ناگهان همه بر پای می ایستند و می نگرند. و زمین به نور پروردگارش روشن می شود و کتاب اعمال برقرار می شود و پیامبران و شاهدان را می آورند و بین آن ها به حق قضاوت می شود و انسان ها مورد ظلمی قرار نمی گیرند. و هر کس آن چه را انجام داده است به طور کامل دریافت می کند، و او ]خداوند[ داناتر است به آن چه عمل می کردند.

آموزش های آسمانی- 31، تفسیر سوره مدّثّر
بخوانید

این آیات به عمومیت حادثه قیامت در تمام عالم آفرینش اشاراتی دارد، به دلالت «من فی السماوات و من فی الارض» یعنی صعقه (مردن یا بی هوش افتادن)  شامل اهل زمین و همه اهل آسمان ها می شود. بالخصوص که آسمان را به صورت جمع یعنی «السماوات» آورده است.

بیان اوصاف قیامت و حوادث مربوط به آن و بعد از آن مستلزم تألیف ده ها و صدها جلد کتاب است، و ما فقط در حدّ جواب سؤال و موضوع تفاوت آن حادثه با حادثه رجعت، به بعضی از آیات قرآن و معانی آن ها اجمالاً اشاره ای کردیم.

خلاصه این که رجعت حادثه ای است در همین عالم دنیا و شامل فقط عده خاصی از انسان ها می شود و زنده شدن در آن برای ادامه زندگی دنیا و یا آشکار شدن بعضی از حقایق برای انسان ها است.

اما قیامت حادثه ای است جهانی و شامل همه انسان ها و موجودات دیگر می شود و زندگی موجودات در آن حادثه تحت نظام دیگری قرار می گیرد. و انسان ها در حادثه قیامت و پایان آن وارد زندگی در بهشت و یا جهنم می شوند.

 اما به طوری که قبلاً اشاره شد، این دو حادثه یعنی «رجعت» و «قیامت» به طور کامل از هم جدا و بی ارتباط نیستند و بلکه شباهتی و ارتباطی بین آن ها وجود دارد و می شود گفت: رجعت مرتبه ای از قیامت است و بین آن دو حادثه وجه یا وجوه مشترکی وجود دارد. و آن این که در هر دو حادثه حقایقی آشکار می شود که قبلاً از حواس انسان ها پنهان بوده است و همچنین اصل زنده شدن انسان ها در هر دو حادثه تحقّق خواهد یافت، اگر چه در رجعت فقط عده ای معین زنده می شوند.

مرحوم علامه طباطبائی در مورد رجعت و ارتباط آن با قیامت بعد از بحثی در اشتراکات بین رجعت و قیامت می فرماید: «این بحث این نکته را افاده می کند که روز رجعت یکی از مراتب قیامت می باشد، اگر چه ظهور حق در آن در مرحله پائینتری قرار دارد، به جهت امکان شرّ و فساد در آن، در حالی که در روز قیامت به طور کلی آن ها برطرف خواهند شد. به همین جهت چه بسا به آن ملحق می شود روز ظهور حضرت مهدی (علیه السلام) چون در آن روز هم حق ظهور کامل خواهد داشت».(۱)

منظور این است که بین سه حادثه ظهور حضرت مهدی (علیه السلام) و رجعت و قیامت نوعی ارتباط وجود دارد. و آن به لحاظ وجود اشتراکاتی است که بین این سه حادثه!. و یکی از آن اشتراکات ظهور حق در هر سه حادثه است، اگر چه مراتب این ظهور در سه حادثه متفاوت خواهد بود.

الیاس کلانتری

۹۴/۱۲/۴

پاورقی:

۱-تفسیر المیزان، بحث روائی مربوط به آیات ۲۰۸ تا ۲۱۰ سوره بقره

برچسب ها
دکمه بازگشت به بالا
بستن