کلام ایام تاریخی-۵۵۲، ماه شعبان و روزهای پرفضیلت و تاریخی آن

بخش چهارم*

کلیات*

  • پاداش روزه گرفتن در ماه شعبان جهت محبت به رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)
  • ماه شعبان بعد از ماه رمضان برترین و بافضیلت ترین ماه های سال است
  • اعیاد باشکوه ماه شعبان
  • روزه داران ماه شعبان رفیقان پیامبران و صدیقان در بهشت خواهند بود
  • مودت و محبت به رسول خدا – صلی الله علیه و آله و سلم- و عترت طاهره – علیهم السلام – در رأس عبادات قرار دارد.
  • محبت به رسول خدا – صلی الله علیه و آله و سلم- و عترت طاهره – علیهم السلام – نوعی ذکر الله کثیر محسوب می شود.
  • ذکر الله کثیر سبب سعادت و فلاح انسانها خواهد شد.
  • فواید و منافع محبت رسول خدا – صلی الله علیه و آله و سلم- و عترت طاهره – علیهم السلام – به خود اهل ایمان می رسد.
  • آیا رسول خدا – صلی الله علیه و آله و سلم- و عترت طاهره احتیاجی به صلوات و دعای اهل ایمان دارند؟
  • آیا رسول خدا – صلی الله علیه و آله و سلم- برای رسالت خود اجری از مؤمنان دریافت کرد.
  • اجر رسالت پیامبر خدا – صلی الله علیه و آله و سلم- عظمتی دارد که فقط خدای سبحان از عهده آن برمی آید.
  • اجر رسالت پیامبر خدا – صلی الله علیه و آله و سلم – عاید خود اهل ایمان می شود
  • اجر رسالت پیامبر خدا – صلی الله علیه و آله و سلم- عمل کردن به دستورات و آموزشهای دینی است مثل عمل کردن به دستورات و توصیه های اطباء جهت بهبودی و یا پیشگیری از بیماریها
  • خدای سبحان صلوات و سلام بر پیامبر خود را یکی از اجزای عبادت عظیم دینی یعنی «نماز» قرار داده است

 

توجه عمیق قلبی به موضوع ایام خاص و اعیاد ماه معظم شعبان

     در بعضی از ایام این ماه نورانی، اعیاد باشکوهی قرار گرفته و سبب ازدیاد و افزایش فضائل و برکات آن شده است. اصل موضوع اعیاد شعبانیه و فضائل آن ایام در بخش های قبلی اجمالاً مورد توجه و تذکر قرار گرفت و در این بخش به ذکر تفصیلی بعضی از جهات موضوع می پردازیم

انتساب ماه شعبان به وجود مبارک رسول خدا (صلی الله علیه و آله)

     در روایات متعددی موضوع انتساب ماه عظیم شعبان به شخص رسول خدا – صلی الله علیه و آله و سلم – ذکر شده است که بعضی از آن روایات قبلا نوشته شد، از جمله از آن حضرت نقلی شده است که فرمود:

  • «شَعْبَانُ شَهْرِي وَ هُوَ أَفْضَلُ الشُّهُورِ بَعْدَ شَهْرِ رَمَضَانَ فَمَنْ صَامَ فِيهِ يَوْماً كُنْتُ شَفِيعَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ» (۱)

همچنین فرمود:

  • «شعبان شهری و رمضان شهر الله، فمن صام من شهری، یوما وجبت له الجنه و من صام فیه یومین کان من رفقاء النبیین و الصدیقین یوم القیامه» (۲)

محبت و مودت به رسول خدا – صلی الله علیه و آله – و عترت طاهره و اهل بیت آن حضرت – علیهم السلام – در رأس عبادات بندگان قرار دارد و نوعی «ذکر الله» است و کثرت این نوع محبت و مودت هم «ذکر الله» کثیر محسوب می شود. و «ذکر الله کثیر» هم قطعاً سبب فلاح و سعادت انسانها خواهد شد. بطوریکه خدای سبحان در کتاب آسمانی فرمود:

     «وَاذْكُرُوا اللَّهَ كَثِيرًا لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ» (الجمعه/۱۰) یعنی: پس الله را بطور کثیر یاد کنید، باشد که به فلاح و سعادت برسید.

    بطور قطع محبت و مودت به رسول خدا – صلی الله علیه و آله –  و اهل بیت آن وجود مبارک عمل و رفتار و عبادتی است که فواید و منافع آن عاید خود اهل ایمان و پیروان دین توحیدی می شود و آن ذوات مقدسه نفع شخصی از آن نوع متعارف بین انسانها نمی برند. نیازی هم به آن نوع از منافع و فواید ندارند، چون آنها به درجاتی از تقرب به خدای سبحان و فضائل و کمالات رسیده اند که رفعت و علو آن فوق حد محاسبه و ارزیابی با معیارهای عادی و متعارف و متداول بین انسانها می باشد. درخواست عنایات و رحمت از خدای سبحان چه بصورت فرستادن صلوات و سلام برای رسول خدا – صلی الله علیه و آله – و عترت طاهره – علیهم السلام – و یاد کردن از آنها و انجام یک عبادت و هدیه کردن آن برای آنها فواید و منافع معنوی عظیمی برای انسانها دارد و حتی فواید و منافعی از انواعی که برای صاحبان ادراکات عادی ناشناخته و فوق عادی است.

       این موضوع یعنی روزه گرفتن در ایام ماه شعبان بجهت محبت رسول خدا – صلی الله علیه و آله – شبیه موضوع «مودّت» به عترت طاهره است که خدای سبحان آن را نوعی اجر و پاداش برای اهل ایمان قرار داده است. بطوریکه درکتاب آسمانی آمده است.

      «ذَلِكَ الَّذِي يبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى وَمَنْ يقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِيهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَكُورٌ» (الشوری/۲۳) یعنی این همان چیزی است که «الله» [سبحانه و تعالی] بندگان خود را که ایمان آورده و اعمال صالح انجام داده اند، به آن بشارت می دهد. بگو [ای پیامبر، صلی الله علیه و آله] من برای [رسالت] خود اجر و پاداشی از شما نمی خواهم، جز موّدت [دوستی و محبت] با اهل بیت من و هرکسی حسنه ای بجای آورد، او را در آن رفتار خوب پاداش زیادی عطا می کنیم، همانا « الله» اهل غفران و اهل شکر است.

      مراد از عبارت آخر آیه کریمه این است که خدای سبحان اهل غفران است و آثار گناهان بنده ها را پاک می کند و از بین می برد و همچنین او شاکر است و عبادات بنده ها را آشکار می کند

  • همچنین خدای سبحان در آیه دیگری از کتاب آسمانی می فرماید:

      «أُولَئِكَ الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ فَبِهُدَاهُمُ اقْتَدِهْ قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيهِ أَجْرًا إِنْ هُوَ إِلَّا ذِكْرَى لِلْعَالَمِينَ» (الانعام/۹۰) یعنی: آنان [پیامبران قبلی] کسانی هستند که الله آنها را هدایت کرده، پس به هدایت آنان اقتداء کن. بگو من از شما برای آن [رسالت خودم] مزد و پاداشی نمی خواهم و آن [قرآن] جز آموزشی برای عالمیان نیست.

خدای سبحان همچنین درآیه دیگری می فرماید:

     «قُلْ مَا سَأَلْتُكُمْ مِنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَكُمْ إِنْ أَجْرِي إِلَّا عَلَى اللَّهِ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيءٍ شَهِيدٌ» (سبأ/۴۷) یعنی :بگو [ ای پیامبر] آنچه از شما بعنوان اجر[مزد و پاداش] خواستم آن هم برای خودتان است، اجر و مزد و پاداش من جز به عهده الله نیست و او بر هر چیزی گواه است.

      از مجموع آیات مورد بحث درباره اجر رسالت پیامبر اکرم – صلی الله علیه و آله – چند نکته دقیق تفسیری روشن می شود که اهم آنها موارد ذیل است :

یکم : رسالت پیامبر خدا – صلی الله علیه و آله – مأموریت و مسئولیت بسیار عظیمی است و پاداش عظیمی برای آن حضرت خواهد داشت، اما آن پاداش بعهده خدای سبحان است و انسانها قدرت و امکانات ادای آن را ندارند.

دوم : امر رسالت خدای سبحان موضوع کم اهمیت و عادی و پیش پاافتاده نیست که اجر و مزد ان مورد بی اعتنایی قرار بگیرد. لذا خدای سبحان به پیامبرش دستور می دهد که آن وجود مبارک قدسی به مردم بگوید که اجر رسالت را خود خدای سبحان بعهده گرفته است یعنی: فرق است بین اینکه پیامبر خدا به مردم بگوید من هیچ اجری برای رسالت خود نمی خواهم یا اینکه بگوید اجر من بعهده «الله» است.

    به بیان دیگر در این نوع کلام و قیدی که در آیه کریمه به کار رفته است، موضوع رسالت تجلیل و تکریم شده و اجر عظیمی برای آن در نظر گرفته شده اما آن اجر در وسع انسانها نیست و همچنین از نوع اموال و دارائی ها  و متاع زندگی دنیوی نیست.

سوم: در آیه سوره شوری فرمود: ای پیامبر به مردم بگو من از شما برای رسالت خود اجر و مزدی نمی خواهم، اما بطور ضمنی نوعی اجر را به آنها متذکر شد و آنهم عبارت است از «مودّت» یعنی دوستی و محبت با اهل بیت آن حضرت، لذا احتمال دارد کسانی از روی سطحی نگری و توجه عبوری تصور کنند که پیامبر خدا – صلی الله علیه و آله – برای رسالت خود اجری از مردم خواسته، اما آن اجر جنبه مادی و مالی ندارد و از نوع معنویات می باشد. لذا در آیه دیگری فرمود:

    «قُلْ مَا سَأَلْتُكُمْ مِنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَكُمْ إِنْ أَجْرِي إِلَّا عَلَى اللَّهِ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيءٍ شَهِيدٌ» (سبأ/۴۷)

مراد این است که آن اجری که از شما خواسته می شود باز برای خود شما است و در حقیقت شما به آن احتیاج دارید و فواید و منافع آن اجر از هر نوعی که باشد به خود شما برمی گردد و شما، به آن احتیاج دارید و نه رسول خدا – صلی الله علیه و آله- بجهت اینکه این مردم، و اهل ایمان هستند که به «مودت» نسبت به «عترت طاهره» احتیاج دارند و از طریق تبعیت و اطاعت از آنها اهل نجات خواهند شد.

کلام ایام - 220، عید سرور حزن انگیز یا سرور دائمی
بخوانید

      جهت روشن تر شدن موضوع مثالی ذکر می کنیم و آن اینکه فرض کنیم در یک منطقه و یا یک شهری و قریه ای یکنوع بیماری شیوع پیدا کرده و آن بیماری مسری است و خطر ابتلاء به آن بیماری اهل آن منطقه را تهدید می کند و به خطر انداخته است . حال در چنان وضعیتی اگر یک طبیب یا گروهی از اطباء که انسانهای دلسوز و رئوف و متبحر در شناسائی آن نوع بیماری هستند، جهت رضای پروردگار عالمیان با امکانات لازم جهت معاینه و شناسائی و معالجه بیماران به آن منطقه بروند و یک بیمارستان سیار و مجهز به لوازم مورد نیاز در آنجا نصب کنند و اعلام کنند که همه مراجعین به آن بیمارستان را بصورت رایگان و بعنوان کمک به آنها می پذیرند و حتی داروها  و لوازم مورد نیاز را بطور رایگان در اختیار بیماران قرار
می دهند.

در این فرض اگر آن مردم که نیازهای آنها از طریق خدمات مورد نیاز و بدون دریافت مزد از آن گروه از اطباء و همکاران آن برطرف شود و آنها بخواهند مزد و پاداشی برای آن گروه تقدیم کنند و آن گروه بگویند: ما از شما جهت کار طبابت خود مزدی نمی گیریم، و کار ما جهت رضای پروردگارمان است، اما اگر می خواهید به ما مزدی بدهید، مزد ما این باشد که به دستورات بهداشتی و توصیه های ما با دقت عمل کنید! یعنی مزدی که می خواهید به ما بدهید عمل کردن به دستورات و سفارشات اطباء  و رعایت اصول بهداشتی باشد.

      در این مثال آن عده از اطباء که افرادی را بطور رایگان معاینه و معالجه می کنند و حتی از مال و دارائی خود، دارو و لوازم پزشکی تهیه می کنند و در اختیار مردم آن منطقه قرار می دهند، در حقیقت از آن مردم مزدی دریافت نمی کنند، و بلکه آن اجر معنوی که درخواست کردند، باز به نفع آن بیماران است و این مردم هستند که به علم و تجربه و رفتارها و توصیه های آن گروه از پزشکان نیازمند هستند.

     موضوع دریافت اجر و پاداش برای رسالت پیامبر خدا – صلی الله علیه و آله و سلم-  هم شبیه به همین است. یعنی مردم در زمان حیات رسول خدا – صلی الله علیه و آله و سلم-  به علم و اخلاق و اخلاص و معنویت و فضائل آن حضرت احتیاج دارند و بعد از رحلت آن وجود مبارک قدسی و حتی در زمان حیات دنیوی آن حضرت و جائی که او حضور ندارد و حتی گاهی در حضور آن وجود قدسی، به علم و اخلاق و فضائل اهل بیت آن حضرت نیازمند هستند.

     در این زمینه مثال دیگری هم می توانیم ذکر کنیم و آن اینکه یکی از آفریده های خدای سبحان « خورشید» است و انسانها به نور و حرارت بسیار عظیم این پدیده، جهت اصل حیات خود و حیات موجوداتی که به آنها وابسته می باشند احتیاج دارند، حال اگر عده ای از انسانها در موقعیتی از جهت محل سکونت قرار بگیرند که کمبود نور و حرارت آفتاب مشکلاتی برای آنها به وجود آورد. این خورشید نیست که ضرر می کند! به بیان دیگر آفتاب نیازی به اینکه مردم از نور و حرارت آن استفاده کنند ندارد و این مردم هستند که احتیاج به نور و حرارت آفتاب دارند.

    یا اینکه یک عالم و متبحر در بعضی از علوم بالخصوص وقتی که بدون دریافت مزد به عده ای از انسانها آموزش بدهد و از آنها اجر و مزدی دریافت نکند، و جهت رضای خداوند کار کند در آنصورت آن عالم و آن دانشمند احتیاجی به اعمال و رفتارهای افراد بی اطلاع ندارد و بلکه دیگران به علم و تجربیات او احتیاج دارند

علت انتساب ماه شعبان به رسول خدا(صلی الله علیه و آله)

    در مباحث قبلی گفته شد که ماه شعبان ماه رسول خدا – صلی الله علیه و آله – نامیده شده و نوعی انتساب به آن وجود مبارک دارد و در بعضی از احادیث نقل شده از شخص آن حضرت و امامان اهل بیت – علیهم السلام- به این موضوع و این انتساب تصریحی شده است و گفته شده است که روزه گرفتن  در ایام این ماه نورانی حتی یک یا دو روز، پاداش عظیمی برای اهل ایمان خواهد داشت.

     نکته قابل توجهی در این موضوع وجود دارد و آن اینکه تصریحی در بعضی از احادیث وجود دارد که اگر کسی بجهت محبت به رسول خدا – صلی الله علیه و آله – روزهایی از این ماه را روزه بگیرد، پاداش عظیم اخروی نصیب او خواهد شد. یعنی هم اصل روزه گرفتن در این ماه مورد سفارش زیاد قرار گرفته و هم روزه گرفتن بجهت محبت به رسول خدا – صلی الله علیه و آله- در این زمینه سه نکته قابل بررسی و توجه دقیق است. یکی: اصل موضوع «روزه» و ارزش و اهمیت و قداست این عبادت باشکوه، بالخصوص وقتی که این عبادت از نوع « استحبابی» باشد.

دوم: اینکه روزه مستحبی بخاطر محبت به رسول خدا – صلی الله علیه و آله-

    سوم: اینکه رسول خدا – صلی الله علیه و آله – روزه گرفتن در ایام این ماه را کمک به خودش محسوب کرده، بطوریکه فرمود:

      «رحم الله من اعانی علی شهری»

قبلاً و در همین نوشتار متذکر شدیم که شخص رسول خدا – صلی الله علیه و آله و سلم-  نیازی از نوع متعارف به اعمال و عباداتی که پیروان دین خدا و دوستداران و شیعیان آن حضرت انجام دهند، ندارد، و فضائل و کمالات و دارائی های اخروی و معنوی آن وجود مبارک قدسی در مراتب بسیار رفیعی قرار دارد که از افق ادراکات عادی انسانها بالاتر است.

      اما به هرحال به اهل ایمان توصیه شده است که عباداتی را بصورت هدیه به آن وجود شریف و عترت طاهره و اهل بیت آن حضرت – علیهم السلام – انجام دهند از جمله موضوع روزه گرفتن در روزهای ماه شعبان به جهت محبت به آن وجود مبارک. و با صراحت بیشتر، دستور خدای سبحان به اهل ایمان جهت «صلوات و سلام» به آن حضرت. بطوریکه در کتاب آسمانی فرمود:

      «إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يصَلُّونَ عَلَى النَّبِي يا أَيهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا» (الاحزاب/۵۶۱) در این آیه کریمه سه مطلب مرتبط با یکدیگر مورد تذکر قرار گرفته است و آنها عبارتند از:

۱- صلوات مستمر و مکرر خدای سبحان نسبت به پیامبرش

۲- صلوات ملائکه – آن هم بطور مستمر و مکرر – به پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)

۳- دستور به اهل ایمان که به پیامبر خدا صلوات بفرستند و به او بطور مستمر و مؤکد سلام عرض نمایند.

       قابل توضیح و تذکر است که مراد از صلوات خدای سبحان به پیامبرش رحمت و عنایت و توجه و انعطاف است، و از ملائکه تقاضای رحمت و عنایت از خدای سبحان نسبت به آن حضرت و از مؤمنان هم دعا و تقاضای رحمت و عنایت از پروردگارشان نسبت به آن شخصیت قدسی
می باشد. اما بطور قطع پیامبر خدا – صلی الله علیه و آله و سلم – در هر مرتبه ای و مرحله ای از کمالات و فضائل و تقرب به پروردگار عالمیان قرار داشته باشد، باز هم به رحمت و عنایات مستمر و جدید و الطاف بیشتر پروردگارش نیازمند است و صلوات مستمر و دائمی خدای سبحان سبب کمالات و فضائل بیشتر خواهد بود و قدرت شفاعت بیشتری نسبت به عالمیان در وجود شریفش جریان خواهد یافت، اگرچه فضائل و کمالات آن وجود مبارک قدسی فوق حد ارزیابی و محاسبه از نوع متعارف و متداول بین انسانها می باشد.

      اما بحث اصلی و محوری در این زمینه و این نوشتار حکمت صلوات ملائکه و انسانها از اهل ایمان نسبت به آن وجود قدسی می باشد و اینکه به چه منظوری خدای سبحان بندگان خود را به صلوات بر پیامبرش مؤظف فرموده و حتی صلوات و سلام بر او را یکی از اجزاء عبادت عظیم دینی یعنی «نماز» قرار داده است؟

      ما جهت رعایت روش اختصاری در مقالات پاسخ این سؤال و تکمیل بحث در این زمینه را به شماره بعدی از این مقاله موکول می کنیم. ان شاء الله تعالی.

الیاس کلانتری 

 

پاورقی ها:

۱- ترجمه روایت شریف در مقاله شماره ۵۴۹ نوشته شد.

۲- همان

برچسب ها
دکمه بازگشت به بالا
بستن