کلام ایام – ۱۴۵، ماه رمضان ماه برکات بی پایان

بخش دهم

کلیات:

*میزان ثواب افطاری دادن به روزه داران

* افطاری دادن به مؤمنان روزه دار، علاوه بر اطعام مساکین فواید عظیم دیگری خواهد داشت.  

* مجالس افطاری عامل به وجود آمدن محبت ها و دوستی ها بین انسانها می شود.

* افطاری دادن به روزه داران موجب غفران گناهان گذشته می شود.

* معیارها و ترازوهای متناسب جهت ارزیابی اشیاء و رفتارها

 

**********

 

۱۸- «أَیُّهَا النَّاسُ مَنْ فَطَّرَ مِنْکُمْ صَائِماً مُؤْمِناً فِی هَذَا الشَّهْرِ کَانَ لَهُ بِذَلِکَ عِنْدَ اللَّهِ عِتْقُ نَسَمَةٍ وَ مَغْفِرَةٌ لِمَا مَضَی مِنْ ذُنُوبِهِ» یعنی ای مردم! هر کس از شما روزه دار مؤمنی را در این ماه افطار دهد، این کار نزد خداوند ارزش آزاد کردن یک بنده را خواهد داشت و عامل غفران گناهان گذشته او خواهد شد. از جمله عبادات شکوهمند ماه رمضان، تشکیل مجالس افطاری و دعوت از روزه داران به این مجالس و به طور کلی افطاری دادن به روزه داران به صورت های مختلف است و برای این کار تأییدات زیادی در اخلاق دینی به عمل آمده است. افطاری دادن به روزه داران، اعم از اطعام فقراء و مساکین است یعنی در عین حال که در این عبادت آن هدف مقدس یعنی اطعام نیازمندان هم تأمین می شود، فواید عظیم دیگری هم از این سنت و برقراری آن حاصل می شود.

  در موضوع افطاری دادن به روزه داران – که اختصاصی هم به فقرا و نیازمندان ندارد – فواید زیاد دیگری هم حاصل می شود. ازجمله:

الف: تکریم ماه رمضان و عبادت جلیل روزه گرفتن و تشویق انسانها به این عبادت.

ب: تکریم روزه داران و مؤمنان که پیروی از دستورات خداوند اساس زندگی آنها است.

ج: تشکیل جلسات مهمانی که عامل به وجود آمدن محبت ها و دوستی ها بین انسانها می شود و آنها از وضع زندگی یکدیگر مطلع می شوند. و این ملاقات ها و مجلس ها فواید و برکات زیادی برای مردم خواهد داشت.

د: به طورکلی اصل رفت و آمدها بین مؤمنان و رفتن به عنوان مهمان به منزل دوستان و بستگان در اخلاق دینی عملی ممدوح تلقی می شود و سفارشات زیادی نسبت به این کار به عمل آمده است. در موضوع افطاری دادن به روزه داران، این رفتار محبت آمیز با قداست روزه و ذکر الله و دعا کردن و تلاوت قرآن و برپا داشتن نماز هم توأم می شود.

معیارها و ترازوهای متناسب جهت ارزیابی و اندازه گیری اشیاء و رفتارها

  اندازه گیری اشیاء با معیارهای مختلفی بین انسانها انجام می گیرد. مثلاً طول یک جاده را با معیارهایی مثل فرسنگ، قدم، متر و کیلومتر و امثال آنها می سنجند و وزن اشیاء را با معیارهایی مثل من، خروار، تن و کیلو و امثال آنها! و وسعت یک خانه یا باغ یا ساختمان و امثال آنها را همینطور با معیارهای شناخته شده خاصی محاسبه می کنند. و همچنین برای بیان کثرت یک چیز ارقامی مثل ۴۰، ۷۰، ۱۰۰، ۱۰۰۰ و امثال آنها را به کار می برند. برای اشیاء و حقایق معنوی هم معیارهایی را به کار می برند، مثل: محبت زیاد، عقل کامل، دوستی خاص، گرفتاری شدید، فقر کمر شکن، ثروت قارون، بخشش حاتم، قداست پیامبران، اخلاق رسول خدا(ص)، عدالت امیرالمؤمنین، کرامت امام حسن (ع) و شجاعت امام حسین (ع) و امثال آنها!!

  اما برای سنجش میزان ثواب یک عمل و عظمت آن احتیاج به معیارهای خاصی وجود دارد که متناسب با آنها باشد و چنین معیاری هم به راحتی برای انسانها قابل شناسائی کامل نمی باشد. چون این حقیقت یعنی ثواب اعمال انسانها عمدتاً در جهان بعدی و درفضای زندگی اخروی ظهور خواهد کرد و آشکار خواهد شد.

  در احادیث ذوات مقدسه معصومین (علیهم السلام) برای ارزیابی ثواب و پاداش اعمال حسنه معیارهایی به کار رفته است. مثل ثواب شهید، ثواب اطعام به فقرا، جهاد در راه خدا و نماز خواندن با رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم)

عظمت موضوع آزاد کردن برده

  در بین معیارهایی که برای ارزیابی میزان ثواب عبادات و اعمال حسنه در احادیث ذکر شده، آزاد کردن برده ها جایگاه بسیار رفیعی دارد و به طور مکرر این موضوع در سخنان رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) و ائمه معصومین (علیهم السلام) به کار رفته است.

  در عبارت مورد بحث هم آن حضرت ثواب افطاری دادن به روزه داران را به ثواب آزاد کردن یک برده ارتباط داده است. در این کلام شریف دو عمل مورد تجلیل، تعظیم و مدح قرار گرفته است و آن دو عبارتند از: آزاد کردن یک برده که ثواب عظیمی دارد و یک عبادت ممدوح و بسیار گرانقدری تلقی می شود، دیگری افطار دادن به روزه دار است که جهت بیان میزان ارزش آن و میزان ثوابی که به آن تعلق خواهد گرفت آن را در ردیف آزاد کردن برده محسوب کرده است.

افطاری دادن به روزه داران موجب غفران گناهان گذشته می شود

در این قطعه از کلام شریف رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) اثر عظیم دیگری برای افطار روزه داران ذکر شده و آن عبارت است از غفران گناهان گذشته. و این پاداش عظیمی است که درک عظمت آن احتیاج به تفکر و تدبر در موضوع گناه و آثار دنیوی و اخروی آن دارد و بالاتر از آن احتیاج به آموزش هایی از آیات قرآن و سخنان و رفتارهای رهبران آسمانی وجود دارد.

  گناهانی که در زمان اقامت انسان در عالم دنیا از او صادر شده نتایج و آثار زیان بخش عظیمی در عالم دنیا و آثار عظیم تری در زندگی اخروی او خواهد داشت. گاهی سنجش آثار اخروی گناهان از حد محاسبه و بررسی فراتر می رود و بالاتر از قدرت درک انسان می شود. بعضی از گناهان انسانها اگر در ایام حیات دنیوی انسان مورد غفران قرار نگیرد و به فضای زندگی اخروی او منتقل شود، عامل سقوط در جهنم و عذاب ابدی خواهد شد! بعضی دیگر از آنها هم حد اقل موجب عذاب ها و مشقت هایی در عالم برزخ و طول روز قیامت خواهد بود و افطاری دادن به روزه داران می تواند آثار گناهان را از بین ببرد و روح انسان را از آثار آنها آزاد کند.

۱۹-«قِیلَ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَلَیْسَ کُلُّنَا یَقْدِرُ عَلَى ذَلِکَ فَقَالَ (صلی‌الله علیه و آله و سلم) اتَّقُوا النَّارَ وَ لَوْ بِشِقِّ تَمْرَةٍ اتَّقُوا النَّارَ وَ لَوْ بِشَرْبَةٍ مِنْ مَاءٍ» یعنی پس به آن حضرت گفته شد: ای رسول خدا، همه ما قدرت بر این کار (افطاری دادن) را نداریم، آن حضرت (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: بترسید از آتش ]جهنم[ اگر چه با نصف دانه خرما یا جرعه ای آب باشد!

مراد این است که میزان افطاری و زیادی آن و نوع خاص آن مثل غذاهای قیمتی در این کار مورد نظر نمی باشد، بلکه اصل افطاری دادن برای روزه داران اهمیت دارد و اینکه این کار ثواب زیادی دارد و اقدام به آن می تواند موجب جریان رحمت خداوند و غفران گناهان انسان شود و در مجموع عمل کردن به این دستورات و حسنات می تواند موجب از بین رفتن گناهان و آثار آن ها و نجات از آتش جهنم شود.

بطور ضمنی از این قطعه از کلام شریف آن بزرگوار بر می آید که انفاق به نیازمندان و یا تکریم عبادات و دستورات خداوند، اگر چه هزینه ای هم برای مؤمنان داشته باشد، وظیفه عمومی آن ها است. نه فقط وظیفه ثروتمندان. نهایت اینکه افراد غیر ثروتمند می توانند با انفاق اندک و از نظر مالی ناچیز هم به این وظیفه عمل کنند! و خود این نوع اعمال هم موجب غفران خداوند و نجات از آتش جهنم خواهد بود. و در این زمینه آنچه مهم است اصل انفاق و تعظیم شعائر خداوند مورد نظر است، نه میزان و کمیّت آن.

الیاس کلانتری

۱۳۹۶/۴/۱