کلام ایام – ۱۱۱، عظمت حادثه ولادت پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم

عظمت حادثه ولادت پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم)

بخش اول

حادثه ولادت پیامبر اکرم حضرت محمد (صلّی الله علیه و آله و سلّم) از عظیم ترین حوادث تاریخ زندگی انسان ها است. و همزمان شدن ولادت پر برکت امام صادق (علیه السلام) هم عظمت دیگری به این ایام بخشیده است. سال گذشته در ایام ولادت پر برکت آن حضرت مقاله ای تحت عنوان: «میلاد کریم» در بخش کلام ایام با شماره ۲۰ در سایت «حکمت طریف» منتشر شد. در آن مقاله اشاره شد به اینکه این تعبیر در کلام امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) در یکی از خطبه های آن بزرگوار بکار رفته است. آن حضرت در بیان موضوع نبوت پیامبران و توصیف رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) در کلام خود فرمود:

«إِلَى أَنْ بَعَثَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ مُحَمَّداً رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه و آله لِإِنْجَازِ عِدَتِهِ وَ تمام نُبُوَّتِهِ مَأْخُوذاً عَلَى النَّبِيِّينَ مِيثَاقُهُ مَشْهُورَةً سِمَاتُهُ كَرِيماً مِيلَادُهُ»^(۱) یعنی تا اینکه خداوند سبحان محمد رسول الله را- صلّی الله علیه و آله و سلّم- برای انجام وعده خویش و کامل کردن نبوتش مبعوث فرموده در حالیکه از پیامبران قبلی در مورد او پیمان گرفته بود ]که به او ایمان بیاورند و ظهورش را به پیروان خود بشارت دهند[ در حالیکه علاماتش مشهور و میلادش شریف و ارزشمند بود.

داستان های پیامبران در قرآن مجید غالباً از حلقه بعثت و نبوت آن ها شروع شده و عمدتاً اعمال و رفتارهای آن ها در آیات ذکر شده است، اما در دو مورد به مناسبت خاصی به موضوع تولد، حضرت موسی (علیه السلام) و حضرت عیسی (علیه السلام) و در یک مورد به موضوع کودکی حضرت محمد (صلّی الله علیه و آله و سلّم) اشاره ای شده است. و این موضوع یعنی اشاره به دوران کودکی آن حضرت علت خاصی دارد.

امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) هم مطابق روش بکار رفته در قرآن، عمدتاً به توضیح حوادث مربوط به نبوت و رسالت پیامبران و رفتارهای کریمانه و فضائل اخلاقی و علمی آن ها پرداخته است! اما در این خطبه امام (علیه السلام) علاوه بر ذکر موضوع نبوت و رفتارها و تحولی که از ناحیه بعثت آن حضرت در عالم بوجود آمد، به موضوع میلاد آن بزرگوار هم اشاره ای کرده است آنجا که فرمود: « كَرِيماً مِيلَادُهُ». در این کلام نورانی امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) بطور ضمنی اشاره ای دارد به اینکه علاوه بر اصل موضوع بعثت پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) و تحولاتی که از این ناحیه در سطح عالم به وجود آمد، موضوع میلاد او هم دارای اهمیت و ارزش و قداست خاصی است، لذا آن حادثه هم لازم است بطور مستقل- علاوه بر اصل موضوع نبوت و رسالت-  مورد توجه قرار بگیرد! حال باید دید مراد از ذکر این مطلب یعنی اصل موضوع ولادت و همچنین «کریم» بودن آن چیست و به چه منظور امام (علیه السلام) متذکر این موضوع شده است، و حکمت ذکر آن کدام است؟! قابل توجه است که امام (علیه السلام) در این خطبه هم مطابق روش بکار رفته در قرآن، به بیان موضوع نبوت و بعثت پیامبران اکتفا کرده است، بطوریکه فرمود:

«وَ اصْطَفَى سُبْحَانَهُ مِنْ وَلَدِهِ أَنْبِيَاءَ أَخَذَ عَلَى الْوَحْيِ مِيثَاقَهُمْ وَ عَلَى تَبْلِيغِ الرِّسَالَةِ أَمَانَتَهُمْ»^(۲) یعنی: خداوند سبحان، از فرزندان آدم پیامبرانی را برگزید و از آنان برای وحی و تبلیغ رسالت پیمان گرفت.

همچنین در ادامه کلام خود در همین زمینه فرمود:

«فَبَعَثَ فِيهِمْ رُسُلَهُ وَ وَاتَرَ إِلَيْهِمْ أَنْبِيَاءَهُ لِيَسْتَأْدُوهُمْ مِيثَاقَ فِطْرَتِهِ وَ يُذَكِّرُوهُمْ مَنْسِيَّ نِعْمَتِهِ وَ يَحْتَجُّوا عَلَيْهِمْ بِالتَّبْلِيغِ وَ يُثِيرُوا لَهُمْ دَفَائِنَ الْعُقُولِ»^(۳) یعنی: خداوند رسولانی را بین آن ها ]انسان ها[ مبعوث کرد و پیامبرانش را پی در پی بسوی آن ها فرستاد، تا از مردم بخواهند که به پیمان فطری خود عمل کنند، و نعمت های فراموش شده او را به یادشان بیاورند، و  آن ها ]پیامبران[ با دلائل آشکار به تبلیغ رسالت بپردازند و گنجینه های مخفی عقول را آشکار کنند…

بطوریکه ملاحظه می شود محور کلام امام (علیه السلام) در این بخش از خطبه اصل موضوع نبوت و رسالت و نقش پیامبران در زندگی انسان ها است.

اما در بخش مربوط به پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) علاوه بر اصل موضوع نبوت و رسالت، به بعضی از اوصاف مبارک آن حضرت هم اشاره شده، از جمله موضوع میلاد او، پس لازم است این موضوع مورد بحث و بررسی قرار بگیرد تا حکمت ذکر آن روشن شود.

در حکمت بیان این موضوع چند احتمال می تواند وجود داشته باشد:

۱-موضوع پیامبر خاتم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) و ظهور و بعثت او و همچنین اوصاف کریمه آن حضرت از اساسی ترین موضوعات مورد تعلیم پیامبران قبلی به انسان ها بوده است و همه پیامبران خبر ظهور آن بزرگوار را به امت های خود داده بودند. و  آن موضوع شناخته شده و مطلوبی در بین انسان ها بوده است.

۲-خداوند اراده کرده بود که عالیترین مرتبه از برکات خود را با بعثت پیامبر آخری و توسط او به عالم انسان ها نازل کند و حادثه ولادت آن حضرت خبر رسیدن زمان آن اراده مبارک را با خود داشت، و انسان ها منتظر آن حادثه بودند.

۳-در زمان ولادت آن حضرت حوادث فوق العاده ای در بعضی از نقاط عالم واقع شد که حکایت از عظمت خاص آن حادثه را با خود داشت.

۴-آن حضرت در خاندانی متولد شد که افراد آن خاندان در بین مردم به بزرگواری ها و کرامت های اخلاقی و عظمت شخصیتی مشهور بودند، و این موضوع می توانست منشأ آثار مبارکی در امر رسالت و نبوت آن حضرت و گرایش و ایمان انسان ها به او شود.

بررسی و تحلیل این مطالب و مباحث دیگر مرتبط با آن ها را و همچنین توضیحات تفصیلی موضوع را- بخواست خدا- به بخش بعدی این مقاله موکول می کنیم.

الیاس کلانتری

۱۳۹۵/۹/۳۰

پاورقی ها:

۱-نهج البلاغه، خطبه ۱

۲-همان

۳-همان