کلام ایام – ۱۰۳، اربعین و تعظیم جهانی از نهضت عاشورا

اربعین و تعظیم جهانی از نهضت عاشورا

در سنت های پیروان دین توحیدی روز چهلم بعد از عاشورا و حادثه شهادت حضرت سیدالشهداء امام حسین (علیه السلام) و یارانش را بعنوان «روز اربعین» تکریم می کنند. در این روز مؤمنان و عمدتاً شیعیان، آن بزرگوار را در شهر کربلا و حرم شریفش و یا از راه دور زیارت می کنند.

در اولین اربعین بعد از حادثه عاشورا، جابربن عبدالله انصاری صحابه جلیل رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) همراه عطیه عوفی و عده ای از شخصیت های «بنی هاشم» اولین بار جهت زیارت امام حسین (علیه السلام) به کربلا رفتند.

امام سید الساجدین (علیه السلام) و حضرت زینب کبری (سلام الله علیها) و اهل بیت امام حسین (علیه السلام) هم بعد از آزاد شدن از اسارت و خروج از شام بقصد مدینه، بطرف کربلا رفتند و سه روز در آن مکان مقدس به زیارت آن حضرت و اقامه عزا مشغول شدند. طبق بعضی از نقل های تاریخی کاروان اسراء اهل بیت امام حسین (علیه السلام) هم همان روز اربعین به کربلا رسیدند. اما اگر این قول هم قابل اثبات نباشد، می شود گفت: باز پایه گذار سنت شریف زیارت امام حسین (علیه السلام)، امام سید الساجدین (علیه السلام) و حضرت زینب کبری (سلام الله علیها) و اهل حرم امام حسین (علیه السلام)  و همچنین جابربن عبدالله و بعضی از رجال بنی هاشم بودند.

سنت شریف زیارت امام حسین (علیه السلام) در روز اربعین و سایر ایام سال در طول تاریخ استمرار یافته و روز به روز در اثر گذشت ایام، شکوه و عظمت بیشتری پیدا کرده است، بطوریکه ممانعت حکومتهای جبار و تعیین مجازات های سنگین برای زائران و خطرات زیادی که گاهی در جریان این زیارت متوجه زائران می شده، هرگز موجب توقف این سنت با شکوه و انصراف از آن نشده است.

امروزه زیارت امام حسین (علیه السلام) با شکوه و جلال عظیم تری در تمام ایام سال برگزار می شود، بالخصوص در ایام اربعین این سنت با شکوه جنبه جهانی یافته، بطوریکه عنوان بزرگترین گردهمایی جهانی را پیدا کرده است.

در اربعین سال گذشته یعنی سال ۱۳۹۴ هجری شمسی مطابق سال ۱۴۳۷ هجری قمری و ۲۰۱۵ میلادی به گفته رئیس شورای استان کربلا تعداد زائران اربعین به ۲۷ میلیون نفر رسید. این تعداد در طول ۱۰ روز وارد کربلا شده و پس از زیارت خارج شده اند.

عده کثیری از زائران از شهرهای مختلف عراق و سایر بلاد بصورت راهپیمائی و پیاده بسوی کربلا می روند. این راهپیمائی و زیارت پیاده بیشتر بین شهر نجف اشرف و کربلای مقدسه به طول ۸۰ کیلومتر جریان می یابد.

در مقاله ای که در اربعین سال گذشته تحت عنوان: «جاذبه زیارت اربعین»^(۱) در همین وب سایت «حکمت طریف» منتشر شده، گفته شد که جاذبه زیارت کربلا متصل به جاذبه عاشورا است و آنچه در این زمینه مهم است، تمایل و اشتیاق قلبی انسان ها به امام حسین (علیه السلام) و کربلا است و این جاذبه از اراده خاص پروردگار عالم نشأت گرفته است. این جاذبه شبیه جاذبه ای است که در مناسک حج و خانه خدا یعنی کعبه وجود دارد.

جاذبه خاص کعبه مقدسه و مسجد الحرام و مناسک حج از ناحیه تبلیغی به وجود نیامده؛ بلکه اراده خاص خداوند آن را ایجاد کرده است. این موضوع در مورد حرم مقدس حسینی (علیه السلام) و زیارت آن حضرت هم شبیه همان است و هرگز و در هیچ زمانی از اشتیاق قلبی انسانها نسبت به حضرت امام حسین ( علیه السلام ) و یارانش و کربلا و زیارت آن کاسته نخواهد شد.

در این بخش از این کلام ایام و در ادامه آن یعنی مقالات بعدی به ذکر و توضیح قطعاتی از زیارت اربعین و زیارت های دیگر حضرت سید الشهداء امام حسین (علیه السلام) می پردازیم و از این طریق به وعده ای که در اربعین سال گذشته در مقاله: جاذبه زیارت اربعین متعهد شدیم، عمل می کنیم:

زیارت اربعین

این زیارت شریف از وجود مبارک امام صادق (علیه السلام ) نقل شده است که به صفوان جمّال فرمود که روز اربعین امام حسین (علیه السلام) را از راه دور به این نحو زیارت کند. ^(۲)

«السَّلامُ عَلَی وَلِیِّ اللَّهِ وَ حَبِیبِهِ السَّلامُ عَلَی خَلِیلِ اللَّهِ وَ نَجِیبِهِ السَّلامُ عَلَی صَفِیِّ اللَّهِ وَ ابْنِ صَفِیِّهِ السَّلامُ عَلَی الْحُسَیْنِ الْمَظْلُومِ الشَّهِیدِ السَّلامُ عَلَی أَسِیرِ الْکُرُبَاتِ وَ قَتِیلِ الْعَبَرَاتِ … » در این عبارات اوصافی برای آن حضرت ذکر شده است که حکایت از مقام و مرتبه رفیع او در عبودیت و تقرب به خداوند دارد، اوصافی که بعضی از پیامبران خدا با آنها شهرت یافته اند. به عنوان نمونه: «حبیب الله» لقب مشهور حضرت محمد (صلّی الله علیه و آله و سلّم) و خلیل الله لقب حضرت ابراهیم (علیه السلام) است.

در این عبارات از زیارت شریف اربعین اشاره شده است به اینکه آن حضرت برگزیده خاص خداوند و خالص شده برای او است و همچنین به موقعیت و مقام رفیع پدر بزرگوارش امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) هم در عبودیت پروردگار اشاره شده است.

امام صادق (علیه السلام) در این عبارات از جد بزرگوار خود با عناوین مظلوم شهید و گرفتار اندوه و حزن ها و کشته اشک چشم ها یاد کرده است. مظلومیت آن بزرگوار و حزن ها و اندوه هائی که بر او وارد شد، دارای اختصاصاتی است و موقعیت آن بزرگوار بین اولیاء خاص خداوند، موقعیتی بدون شبیه و نظیر است. مصیبت های وارد شده بر روح شریف آن بزرگوار اگر بر کوه های عظیم نازل می شد، آن کوه ها از هم می پاشیدند.

در ادامه این زیارت شریف، زائر آن حضرت هدایت شده است به اینکه خطاب به پروردگارش بگوید: «اللَّهُمَّ إِنِّي أَشْهَدُ أَنَّهُ وَلِيُّكَ وَ ابْنُ وَلِيِّكَ وَ صَفِيُّكَ وَ ابْنُ صَفِيِّكَ الْفَائِزُ بِكَرَامَتِكَ أَكْرَمْتَهُ بِالشَّهَادَةِ وَ حَبَوْتَهُ بِالسَّعَادَةِ…» یعنی پروردگارا من شهادت می دهم به اینکه آن بزرگوار ولی خاص تو و فرزند ولیّ خاص تو است و برگزیده و خالص شده برای تو و اینکه پدر او هم دارای این اوصاف بود، او به درجه کرامت خاص تو رسید، او را به شهادت در راه خودت تکریم کردی و به سعادت عظیمی، مخصوص گردانیدی.

مراد از ولی خدا و صفی خدا در این عبارات رسیدن به مقام رفیع تقرب به خداوند است که در اثر آن رفتار عظیم شکوهمند، نصیب آن حضرت شده است. قلب شریف آن بزرگوار و توجهات پی در پی قلبی او، اختصاص به پروردگار عالمیان داشت و در آن فضای قدسی غیر خدا و یاد او، جایگاهی نداشت. لذا او کوچکترین اعتناء و توجهی به کثرت سپاه دشمن و سنگینی مصیبت ها نداشت! او از ناحیه اتصال به قدرت بی پایان پروردگارش، قدرتی را بدست آورده بود که اگر همه عالم به جنگ با او روی می آوردند، کوچکترین نگرانی در دل او به وجود نمی آمد و با همه آنها به تنهایی مقابله می کرد. او از اولیاء خاص خدا بود و پدر بزرگوارش هم چنین مقامی را داشت. خداوند در مورد اولیای خاص خودش فرمود:

«أَلَا إِنَّ أَوْلِياءَ اللَّهِ لَا خَوْفٌ عَلَيهِمْ وَلَا هُمْ يحْزَنُونَ»(يونس/۶۲) یعنی آگاه باشید برای اولیای خدا نه خوفی است و نه اندوهی. او از ناحیه تقرب به پروردگارش در مرتبه ای رفیع و خاص دارای قدرتی شده بود که با تمام قدرت سپاه شیطان به تنهایی مواجه می شد. به نحوی که بعد از شهادت تمام یارانش و در کنار بدن های قطعه قطعه شده برادران و فرزندان و اهل خاندان و اصحابش به تنهایی به یک سپاه حمله می کرد و هیبت و صلابتی از او ظاهر می شد که یک سپاه از مقابلش فرار می کردند و پراکنده می شدند.

آن بزرگوار از ناحیه قدرت روحی و اطمینان قلبی ناشی از تقرب به خداوند  – در مرتبه ای خاص – حماسه ای آفرید که می تواند عالم انسانها را متحول کند و به حکومت جباران و ظالمان و تبهکاران در سطح جهانی خاتمه دهد و فضای زندگی انسانی را برای برقراری عدالت جهانی و نظام حیات متعالی انسانی آماده سازد.

در مقالات بعدی – پس از فاصله ای – به خواست خداوند این بحث ادامه خواهد یافت.

الیاس کلانتری

۱۳۹۵/۸/۲۹

پاورقی ها:

1. مقاله جاذبه زیارت اربعین، بخش کلام ایام، شماره ۱۳
2. یعنی اگر کسی موفق به حضور در کربلا و حرم مقدس نشد، آن حضرت را به این نحو از راه دور زیارت کند.