۴۹-آیا دین در علوم مادی هم مثل فیزیک و شیمی اظهار نظر می کند؟

islamپاسخ: در معارف دین توحیدی تعدادی از رشته های علمی مورد توجّه اساسی قرار گرفته اند و می شود گفت آن عده، از علوم اصلی دینی محسوب می شوند مثل خدا شناسی، انسان شناسی، روش های آموزشی و تربیتی انسان، به یک معنی روان شناسی و جامعه شناسی و فلسفه تاریخ و مجموعاً شناخت کلی جهان یعنی جهان بینی!

بعضی از علوم هم در درجه بعدی در معارف دینی مورد توجّه قرار گرفته اند و یا به بیان دیگر هدف اصلی آموزش های دینی نبوده اند و بلکه به نحوی آن عده از علوم در مسیر علوم اصلی قرار گرفته اند، و با آن ها ارتباط پیدا کرده اند، فلذا مطالبی از آن ها به طور غیر مستقیم و یا به طور ضمنی در معارف دینی آمده است. مثل بعضی از جهات علم فیزیک.

به عنوان مثال: خداوند می فرماید:

« وَﭐلسَّمَاءَ بَنَيْنَاهَا بِأَيْدٍ وَإِنَّا لَمُوسِعُونَ» (الذاریات آیه ۴۷) یعنی ما آسمان را از نیرو بنا کردیم (ساختیم) و آن را دائماً گسترش می دهیم و یا معنای آن به صورت ذیل است:

ما آسمان را با قدرت بنا کردیم و آن را دائماً گسترش می دهیم.

در این آیه یک یا دو موضوع علمی به طور ضمنی ذکر شده است یکی از آن دو موضوع قطر عالم آفرینش است و آن این که عالم قطر ثابتی ندارد و دائماً در حال گسترش است.

این مطلب به طور واقعی یکی از معانی این آیه است، قابل توجّه است که زمان نزول این آیه یعنی ۱۴ قرن پیش موضوع قطر عالم هستی اصلاً محل توجّه نبوده و تا چند سال پیش هم دانشمندان چنین مطلبی را نمی دانستند و نظریاتی در مورد قطر عالم ابراز می کردند.

اما معنای دوم در آیه قطعی نیست که آیا مراد این است که ماده اولیّه جهان چیزی به نام «نیرو» بوده به بیان دیگر اجزاء ماده عالم در حقیقت همان انرژی فشرده است و یا این که معنای دوم در آیه مورد نظر است- همان که در ترجمه آیه ذکر شد.

در هر صورت می شود گفت مراد اصلی از این آیه آموزش بعضی از مباحث علم فیزیک نبوده، بلکه آیه در مقام بیان یک مطلب از علوم اصلی قرآنی بود، اما جهت حصول آن مقصد به این نکته علمی هم اشاره کرده است!

70- منظور از ستون در آسمان ها چیست؟
بخوانید

سرانجام مجموعاً در آیاتی از قرآن به نحو اجمال به مطالب علمی مربوط به علوم مورد نظر اشاراتی شده است و در کلام ذوات مقدسه معصومین (ع) هم به طور تفصیلی بعضی از مطالب این نوع از علوم ذکر شده است و ما به خواست خداوند در سؤال دیگری که صورت جمع بندی این چند سؤال را خواهد داشت به مواردی از آن ها اشاره ای خواهیم داشت، تا ارتباط معارف دینی با علوم مورد بحث روشن تر شود.

اما این که در اصل سؤال (سؤال ۴۶) آمده بود آیا ما فیزیک دینی داریم؟! و اگر داریم فرقش با فیزیک غیر دینی چیست؟!

در جواب عرض می کنیم اگر ثابت شد که معارف دینی مشتمل بر بعضی از مباحث مثلاً علم فیزیک می باشد، آن موقع معنای فیزیک دینی- اگر این اصطلاح درست باشد- این خواهد شد که مباحث مربوط به علم فیزیک در معارف دینی از علم خداوند نشأت گرفته است، نه علم تجربی که از مشاهدات و آزمایش ها به دست می آید.

در این صورت علم مورد نظر ذکر شده در معارف دینی خطا بردار نخواهد بود و بعد از مدتی نظریات موجود در آن ابطال نخواهد شد، چون به طور مستقیم یا غیر مستقیم به علم خداوند اتصال خواهد داشت و علم خداوند علم آمیخته به جهل نیست.

مطالب مذکور در این سؤال پاسخی اجمالی به اصل سؤال بود و به خواست خداوند در مباحث بعدی نمونه هایی از معارف دینی در ارتباط با علومی مثل فیزیک، شیمی، زیست شناسی، روان شناسی، و بعضی از علوم دیگر ذکر خواهیم کرد.

قابل توجه است که در فرصت حاصل شده برای امام صادق (ع)- به لحاظ موقعیت سیاسی جامعه اسلامی- بعضی از علوم مورد بحث به جریان افتاد و گسترش زیادی پیدا کرد و دانشمندان بزرگی در مکتب آن حضرت پرورش یافتند مثل: جابربن حیّان در علم شیمی و حسن بن هیثم در علم فیزیک و دیگران در رشته های دیگر که شهرت جهانی و تاریخی پیدا کردند و به خواست خداوند در مباحث بعدی به طور تفصیلی در زمینه موضوع مورد بحث صحبت خواهیم داشت.

الیاس کلانتری

۹۳/۱۱/۷

برچسب ها
دکمه بازگشت به بالا
بستن