کلام ایام – ۹۰، عید غدیر و ادامه رهبری آسمانی

fu5796

عید غدیر و ادامه رهبری آسمانی

بخش اول

سال گذشته به مناسبت عید غدیر مقاله ای تحت عنوان: «عید استمرار رهبری آسمانی» در همین سایت (حکمت طریف) در بخش کلام ایام با شماره ۹ منتشر شد. در آن مقاله متعهد شدیم که در فرصت دیگری موضوع «استمرار رهبری آسمانی» را مورد بحث قرار دهیم. حال به مناسبت عید مبارک غدیر به ذکر و توضیح این موضوع می پردازیم:

استمرار رهبری آسمانی

ایمان به نبوت، و رهبری آسمانی از ارکان اصلی معارف دین آسمانی است، و در ردیف ایمان به الله و روز قیامت قرار دارد. بطوریکه در آیات قرآن مجید گاهی بعد از ایمان به الله، ایمان به روز قیامت و گاهی ایمان به پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) یا بطور کلی رسولان خدا (علیهم السلام) ذکر شده است.

به عنوان نمونه:

۱-«يؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيوْمِ الْآخِرِ» (آل عمران/۱۱۴)

۲-«مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيوْمِ الْآخِرِ» (البقرة/۶۲)

۳-«يا أَيهَا الَّذِينَ آمَنُوا آمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَالْكِتَابِ الَّذِي نَزَّلَ عَلَى رَسُولِهِ وَالْكِتَابِ الَّذِي أَنْزَلَ مِنْ قَبْلُ» (النساء/۱۳۶)

۵-«وَالَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ وَلَمْ يفَرِّقُوا بَينَ أَحَدٍ مِنْهُمْ» (النساء/۱۵۲)

ایمان به رسولان خدا (علیهم السلام) و رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) محدود به موضوع دریافت وحی از خداوند و انتقال آن به انسان ها نمی شود، بلکه ارتباط می یابد به موضوع عصمت پیامبران و اطاعت از آن ها و موضوع رهبری کامل و همه جانبه آن ها نسبت به انسان ها. بطوریکه در سومین آیه فوق الذکر بطور ضمنی به آن اشاره شده است. توضیح اینکه: در آیه ۱۳۶ سوره نساء، ایمان به رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) و کتاب قرآن و کتاب های آسمانی قبلی، جدا از هم ذکر شده است. یعنی اگر نقش پیامبر خدا در جامعه دینی فقط خواندن آیات خدا و یاد دادن آن ها به مردم بود، شامل ایمان به کتاب نازل شده بر او هم می شد و لازم نبود آن دو جدا از هم ذکر شوند.

البته با صرف نظر از این نکته هم اصل مطلب در جای خود ثابت شده است. و آن اینکه ایمان به رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) شامل اطاعت از آن بزرگوار و رعایت ادب مخصوص توحیدی در مورد او و ایمان به موقعیت علمی و ایمانی خاص او و فرا گرفتن همه آموزش ها از سخنان و رفتارهای او می باشد. خداوند می فرماید:

«هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيينَ رَسُولًا مِنْهُمْ يتْلُو عَلَيهِمْ آياتِهِ وَيزَكِّيهِمْ وَيعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ» (الجمعة/۲) در این آیه چهار نوع فعالیت و نقش برای رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) ذکر شده است و آن ها عبارتند از:

الف:تلاوت آیات خدا به مردم

ب:تزکیه آن ها با آموزش های اخلاقی

ج:آموزش کتاب (نوعی از معانی قرآن) به آن ها

د:آموزش حکمت (نوع خاصی از معانی قرآن) به آن ها.

در توصیف دیگری در مورد رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) و وظایف مؤمنان نسبت به آن حضرت می فرماید:

  «الَّذِينَ يتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِي الْأُمِّي الَّذِي يجِدُونَهُ مَكْتُوبًا عِنْدَهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِيلِ يأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَينْهَاهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيحِلُّ لَهُمُ الطَّيبَاتِ وَيحَرِّمُ عَلَيهِمُ الْخَبَائِثَ وَيضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ الَّتِي كَانَتْ عَلَيهِمْ فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ أُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ» (الأعراف/۱۵۷) در این آیه اوصافی از پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) و رفتارهای آن بزرگوار ذکر شده است و آن ها عبارتند از:

الف:آن حضرت نبی و رسول و امّی بود. هر یک از این سه کلمه در بیان تفصیلی احتیاج به توضیحاتی دارند که فعلاً از بیان آن ها صرف نظر می شود.

ب:آن حضرت در کتاب های آسمانی معرفی شده بود.

ج:او انسان ها را امر به معروف و نهی از منکر می کرد.

د:او طیّبات را به مردم حلال و خبائث را بر آن ها حرام می کرد- با سخنان و اعمال و رفتارهای خود- البته معیار طیّبات و خبائث در این آیه و آیات مشابه معیار خاصی است و مطلب احتیاج به تفصیلی دارد.

ه:او قیودات سنگین و مشقّت ها و غُل هائی را که از زندگی غیر دینی بر آن ها بود باز می کرد.

و:کسانی که به آن حضرت ایمان آوردند و او را تکریم و تعظیم و یاری کردند و از نوری که همراه او نازل شده، تبعیت کردند، آن ها رستگارانند.

کلام ایام - 357، ماه پرشکوه ذی الحجه و روزهای عظیم آن
بخوانید

اوصاف مذکور در آیه اختصاص به مقام عصمت دارد و حجت پروردگار عالمیان قادر به انجام آن اعمال می باشد و انسان های عادی در هر مرتبه از کمالات وجودی باشند، نمی توانند در آن مقامات قرار بگیرند و حتی به آن ها نزدیک شوند.

از طرف دیگر انسان ها نیاز کامل همه جانبه به رهبری آسمانی دارند و ایمان به رهبری آسمانی یک امر ضروری است و بدون آن هرگز یک جامعه متعالی مورد نیاز انسان ها تشکیل نخواهد شد. و این ضرورت اصل زندگی انسان ها را تشکیل می دهد و یک امر حاشیه ای و جنبی در کنار زندگی انسان ها نیست.

جانشین پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) باید علم و قدرت و درایت و مدیریت و سایر صفات کمالیه آن حضرت را داشته باشد و باید مثل او باشد و چنین شخصی جز حجت پروردگار و امام معصوم شخص دیگری نمی تواند باشد.

در روز غدیر با اعلام موضوع خلافت امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) و «تبلیغ» یعنی بیان کامل و آشکار آن به صورتی که وجود مبارک رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) انجام داد، رسالت کامل خداوند محقّق شد. و دین خدا کامل شد و نعمت او به صورت تمام به انسان ها عطا شد. و خداوند آن را به عنوان روش زندگی کامل آسمانی برای انسان ها پسندید، همچنان که فرمود:

«الْيوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا» (المائدة/۳) یعنی امروز دین شما را برای شما کامل و نعمت خود را بر شما تمام کردم.

با تحقّق چنین موقعیتی برای دین خدا و جامعه اسلامی، کافران از نابودی دین خدا مأیوس شدند، یعنی اعلام استمرار رهبری آسمانی و تجلّی آن در شخصیت امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) با آن موقعیت شناخته شده و تجلّی کرده از او، آرزوی از هم پاشیدن نظام دین خدا با فعالیت ها و کارشکنی های کافران قابل تحقّق نخواهد بود. چون امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) همان علم، همان قدرت، همان مدیریت و سایر صفات رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) را داشت. بطوریکه طبق «آیه مباهله» آن بزرگوار، «نفس رسول خدا» (صلّی الله علیه و آله و سلّم) محسوب شده است. خداوند فرمود:

«فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ» (آل عمران/۶۱) طبق نقل قطعی سیره نویسان وجود مبارک رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) در جریان مباهله از مردان فقط امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) را با خود همراه آورده بود، یعنی آن حضرت در این صورت نفس رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) محسوب شده است.

رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) در طول دوره نبوت و رسالت خود بارها موضوع خلافت و امامت امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) را اعلام کرده بود. و اولین بار زمان اعلام موضوع نبوت خود بود. یعنی در یک روز و یک زمان هم موضوع رسالت پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) و هم موضوع امامت و جانشینی امیرالمؤمنین (علیه السلام) اعلام شد، بطوریکه در منابع شیعی و بعضی منابع اهل سنت هم این موضوع ذکر شده است از جمله در تاریخ طبری(۱)

اما با صرف نظر از موضوع اعلام مکرر موضوع خلافت امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) در سیره شریف رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم)، در حادثه غدیر در عمومیتی کم نظیر و به صورتی آشکارتر اعلام شد. این اعلام و تبلیغ رسالت خداوند با مراسمی همراه بود، بطوریکه جائی برای کتمان آن از ناحیه مخالفان و منافقان باقی نماند.

اصل موضوع خلافت امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) و اعلام آن در حادثه «غدیر خم» و حوادثی که در روز رحلت رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) پیش آمد و ضمائم آن مباحثی را به جریان انداخته است که بخواست خداوند در مقالات بعدی به توضیح بعضی از آن ها خواهیم پرداخت.

الیاس کلانتری

۱۳۹۵/۶/۳۱

پاورقی:

۱-آیت الله جعفر سبحانی در کتاب «فروغ ولایت» این موضوع را بررسی کرده و به منابعی از اهل سنت استناد کرده است از جمله: تاریخ طبری، ج ۲، ص ۲۱۶،–

 تفسیر طبری، ج ۱۹، ص ۷۴،–  سیره حلبی، ج ۱، ص ۳۲۱

برچسب ها
دکمه بازگشت به بالا
بستن