کلام ایام – ۳۵، گردش کنار نهری در بهشت
گردش کنار نهری در بهشت
بخش اول
ماه رجب با تمام جلالت و شکوه و برکاتش فرا رسید و با رسیدن آن عطر بهشتی ماه مبارک رمضان هم استشمام می شود، به بیان دیگر مثل اینکه ماه رمضانِ روزه داران حقیقی شروع شده است. در معارف دین توحیدی برکات عظیمی برای ماه رجب ذکر شده است، از جمله برکات دنیوی این ماه ممنوعیت جنگ در آن است، یعنی این ماه یکی از ماه های حرام محسوب می شود که حرمت خاصی دارد و جنگ در آنها حرام می باشد.
ماه رجب علاوه بر اینکه زمان نزول برکات عظیم خداوند است، زمینه ای جهت آماده شدن برای دریافت برکات خاصه ماه مبارک رمضان و شب قدر می باشد. روزه گرفتن در ایام این ماه فضیلت زیادی دارد و دعا و ارتباط با خداوند وبه طور کلی «ذکر الله » در شب ها و روز ها و ساعات و اوقات آن موجب نزول مراتب عظیمی از رحمت خداوند به فضای زندگی انسان ها خواهد شد.
در ادامه بحث از فضائل این ماه به تفسیر و توضیح قطعاتی از بعضی دعاهای مخصوص آن خواهیم پرداخت ( ان شاء الله )
فضائل ماه رجب
از وجود مبارک رسول خدا (ص) نقل شده است که فرمود: «در بهشت قصری است که وارد آن نمی شوند مگر روزه داران ماه رجب».(۱)
از امام کاظم (ع) نقل شده است که فرمود: رجب ماه عظیمی است، خداوند در آن حسنات را مضاعف می کند و سیئات را از بین می برد. (۲)
حدیث مشهوری از امام کاظم (ع) نقل شده است که آن را محور بحث در این مقاله قرار دادیم و نام مقاله را از مضمون آن انتخاب کردیم. آن حضرت (ع) فرمود:
«رجبُ نهرٌ في الجنّةِ أشدُّ بياضاً مِنَ اللّبنِ، وأحلى منَ العسلِ مَنْ صامَ يوماً من رجب سقاهُ اللهُ عزَّ وجلَّ منْ ذلكَ النّهر». (۳) یعنی رجب نهری است در بهشت، سفید تر از شیر و شیرین تر از عسل، و هر کس یک روز از این ماه را روزه بگیرد خدای – عزّ و جلّ – از آن نهر به او می نوشاند. طبعاً لازمه نوشیدن از نهری در بهشت ، ورود به بهشت است. یعنی روزه داران ماه رجب اهل بهشت خواهند بود و اینکه انسان می تواند از برکات خاص این ماه بهره مند شود و با توبه و استغفار و دعاهای زیاد و به طورکلی « ذکر الله کثیر » در روزها و شب های این ماه بالخصوص با روزه گرفتن در آن، مشمول غفران خداوند و از بین رفتن گناهان قرار بگیرد و وارد بهشت شود. البته اینکه در احادیث مربوط به فضائل ماه رجب گفته شده که روزه گرفتن در ماه رجب دارای فلان آثار می باشد مثلاً کسی که سه روز از این ماه را روزه بگیرد بهشت بر او واجب می شود، مراد این نیست که یک انسان با داشتن گناهانی که موجب سقوط در جهنم خواهد شد، اگر سه روز ماه رجب را روزه بگیرد، باز با وجود آن گناهان و در هر صورتی، وارد بهشت خواهد شد! بلکه مراد این است که فلان عمل در صورتی که صاحبش استحقاق ورود به بهشت را پیدا نکند و از جهت دیگر موانعی از ناحیه گناهانش در کار نباشد، می تواند عامل ورود او به بهشت شود.
و یا اینکه فلان عمل می تواند عامل غفران خداوند و از بین رفتن گناهان صاحبش شود و او را وارد بهشت کند. البته این موضوع اختصاصی به این مورد ندارد و احادیث فراوانی در این زمینه از ذوات مقدسه معصومین (علیهم السلام) در منابع حدیثی نقل شده است. مثلاً کسی که فلان عمل را انجام دهد وارد بهشت خواهد شد و یا در بهشت فلان نعمت به او عطا خواهد شد.
طبعاً این نوع موضوعات کلی تبصره ها و توضیحاتی دارد و این تبصره ها و توضیحات در بعضی احادیث ذکر شده است. به عنوان مثال اگر کسی ظلمی در مورد یک انسان مرتکب شده اگر او اهل بهشت هم باشد- به جهت انجام بعضی از عبادات- حق انسان های مورد ظلم او از بین نخواهد رفت و چنین انسانی یا در دنیا یا در عالم برزخ و یا در روز قیامت به خاطر ظلمی که انجام داده مجازات خواهد شد و حق انسان مورد ظلم به نحوی و به صورت های مختلف از او گرفته خواهد شد. مگر اینکه قبل از رسیدن زمان رحلتش آن ظلم را جبران کند و رضایت انسان های مورد ظلم را بدست آورد!. این موضوع احتیاج به بحث مفصل مستقلی دارد، و امیدواریم در فرصت مناسب به ذکر و توضیح آن بپردازیم.
اما در مجموع وقتی گفته می شود فلان عمل موجب ورود انسان به بهشت خواهد شد، طبعاً آن عمل باید عظمت خاصی داشته باشد. و امکان دارد از نوع اعمالی باشد که گناهان انسان را از بین می برد و روح او را که با ارتکاب گناهان آلوده شده بود، پاک می کند و استعداد ورود به بهشت را در انسان ایجاد می کند. بطوریکه خداوند می فرماید:
« وَأَقِمِ الصَّلَاةَ طَرَفَي النَّهَارِ وَزُلَفًا مِنَ اللَّيلِ إِنَّ الْحَسَنَاتِ يذْهِبْنَ السَّيئَاتِ ذَلِكَ ذِكْرَى لِلذَّاكِرِينَ » (هود/۱۱۴) این آیه کریمه از قرآن دلالت دارد که حسنات انسان می تواند گناهان او را از بین ببرد و اینکه یکی از حسنات، بلکه از جمله برترین آن ها، نماز است و این عمل متعالی و عظیم می تواند روح انسان را از آثار گناهان پاک کند و عامل ورود صاحبش به بهشت شود.
اما در ادامه بحث در فضائل ماه رجب اشاره ای می کنیم به اینکه رحمت خداوند در بعضی زمان ها، بیشتر از زمان های عادی بسوی بندگان جاری می شود، مثل اینکه در فصل بهار باران بیشتری می بارد و همچنین خاصیت روییدن و رشد نباتات در این فصل بیشتر به جریان می افتد. در این زمینه در مقاله ۳۱- کلام ایّام تحت عنوان «نزول برکات قدسی به عالم دنیا ( بخش اول )» در ارتباط با ایّام ولادت پر برکت حضرت فاطمه زهرا (س) بحثی در این زمینه آوردیم و توصیه می کنیم جهت توضیح بیشتر موضوع به آن مقاله مراجعه شود.
از مجموع سخنان پیامبر اکرم (ص) و ائمه معصومین (ع) بر می آید که ماه رجب زمان نزول رحمت خاصه خداوند و برکات فراوانی برای انسان ها است. طبعاً آن عده از انسان ها مشمول این رحمت و برکات خواهند شد که شرایط لازم برای ورود به این فضای قدسی را پیدا کنند و استعداد دریافت آن مرتبه از رحمت خداوند را بدست آورند! یعنی نمی شود گفت فلان انسان ظالم هم درحالی که به رفتارهای ظالمانه خود ادامه می دهد در ماه رجب مورد رحمت خداوند قرار خواهد گرفت، طبعاً چنین چیزی درست نمی باشد. بلی! اگر او از رفتارهای نادرست خود پشیمان شود و توبه کند و اقدام به جبران ظلم ها بکند، امکان دارد، مشمول رحمت خداوند و برکات او در ماه رجب قرار بگیرد. و همچنین نمی شود گفت انسان ها بدون اینکه فعالیتی بکنند مثل انجام اعمال خیر یا دعاها یا روزه گرفتن و یا عبادات دیگر هم مشمول برکات ماه رجب قرار خواهند گرفت.
راه های منتهی به فضای برکات ماه رجب
برای دریافت مراتب عظیم رحمت خداوند در ماه رجب راه هایی تعیین شده است. یکی از آن راه ها دعا است. دعا عامل اتصال به قدرت و رحمت خداوند در مرتبه ای متعالی و برتر است. برای ماه رجب در مجموع دعاهای خاصی در احادیث ذوات مقدسه معصومین (ع) ذکر شده است که در بخش های بعدی این مقاله به ذکر و توضیح قطعاتی از آن ها خواهیم پرداخت. راه دیگر روزه گرفتن در این ماه است، هر مقداری که میسر باشد و اگر کسی بتواند روزهای بیشتری از این ماه بلکه تمام آنرا روزه بگیرد فواید عظیمی که فوق حد ادراک عادی دنیوی است، نصیب او خواهد شد.
راه دیگر «استغفار» است که آثار مبارک عظیمی در زندگی انسان خواهد داشت.
راه دیگرِ منتهی به فضای رحمت بی انتهای پروردگار عالمیان زیارت مشاهد مشرفه بالخصوص حضرت سید الشهدا امام حسین ( علیه السلام ) می باشد.
در مجموع این ماه زمان بسیار مناسبی برای ارتباط در درجات متعالی با پروردگار عالم از طریق نماز های مخصوص، روزه، دعا، استغفار و زیارت ها می باشد. و به خواست خداوند در بخش های بعدی این مقاله توضیحات بیشتری در مورد آن ها خواهد آمد.
الیاس کلانتری
۹۵/۱/۲۴
پاورقی ها:
- بحار الانوار، ج ۹۷، ص ۴۷
- من لا یحضره الفقیه ، ج ۲، ص ۹۲
- همان، ج ۲، ص ۵۶ – وسایل الشیعه، ج ۷، ص ۳۵۰