۲۳۶ – منظور از قرار گاه خورشید چیست ، مگر خورشید می چرخد؟!

indexسؤال: با سلام و احترام ، در ترجمه آیه ۳۸ سوره یس آمده : آفتاب به سوی قرارگاه خود در حرکت است ، این فرمان خداوند پیروزمند و داناست ! منظور از قرارگاه چیست ؟ مگر  خورشید می چرخد و معنی «مستقر» در این آیه دقیقاً چیست ؟ مگر نه این است که زمین به دور خورشید می چرخد ؟ چگونه می توان درباره خورشید حرکتی فرض شود؟

پاسخ :

کلیات

*منشأ تصور توهمی حرکت خورشید به دور زمین

*نظریه «زمین مرکزی » بطلمیوس و ابطال آن جانب «کوپرنیک»

*نظریه «خورشید مرکزی» کوپرنیک و تأیید و تصدیق آن از «کپلر» و «گالیله »

*خورشید نسبت به زمین و در ارتباط با آن ساکن محسوب می شود، اما در حقیقت حرکت های متعددی دارد.

*موضوع حرکات خورشید در آیات قرآن

*معنی کلمه «مستقرّ» در مورد خورشید و مراد از آن در قرآن

*مراد از «جریان خورشید تا مستقرّ خودش» حرکت انتقالی آن است.

* * * * * * * * * * *

قبل از قرن ۱۶ میلادی تصور عمومی مردم این بود که خورشید دور زمین می چرخد! این عقیده از ناحیه مشاهده وضعیت ظاهری خورشید و موضوع طلوع و غروب آفتاب در ذهن انسانها جای گرفته بود و در بین دانشمندان هم مبتنی بر نظریه «زمین مرکزی» بطلمیوس بود. در قرن ۱۶ میلادی «نیکلاس کوپرنیک» ستاره شناس و ریاضیدان لهستانی در تحقیقات علمی خود به این نتیجه رسید که خورشید در مرکز منظومه شمسی قرار دارد و زمین و سایر سیارات دور آن می چرخند. نظریه کوپرنیک «خورشید مرکزی» نامیده شده و بعدها «کپلر» دانشمند مشهور آلمانی و «گالیله» دانشمند مشهور ایتالیائی نظریه کوپرنیک را تأیید و اثبات کردند.

نظریه «خورشید مرکزی» نظریه نادرست بطلمیوس را باطل کرد و اعتبار کاذب آن را از بین برد. یعنی بطور قطع این زمین است که دور خورشید می چرخد. اما خورشید، فقط در ارتباط با زمین و نسبت به آن ساکن محسوب می شود. نه اینکه   بطورکلی بدون حرکت باشد ! یعنی خورشید حرکات دیگری دارد نه آنچه که قبلاً تصور می شد یعنی حرکت دور زمین!

ما قبلاً به سؤال مشابهی در این زمینه پاسخ  دادیم و آن پاسخ تحت عنوان و شماره  ذیل در بخش پرسش و پاسخ منتشر شد:

«آیا در قرآن گفته شده که   خورشید دور زمین می چرخد؟»

در این بخش قطعه ای از آن مقاله را عیناً می آوریم:»

موضوع حرکات خورشید در قرآن

«در چند آیه از قرآن اشاره ای به حرکت خورشید شده است، یعنی خورشید حرکاتی دارد- نه حرکت به دور زمین که در هیئت، بطلمیوسی گفته می شد- در این قسمت اشاره ای به حرکات خورشید می کنیم و بعد آیات مورد نظر را در انتهای بحث ذکر می کنیم.

این نظریه که زمین دور خورشید حرکت می کند مستلزم این نیست که خورشید ثابت است و هیچ حرکتی ندارد، بلکه خورشید دارای حرکات متعدّدی می باشد. حرکات خورشید در زمان های اخیر مورد توجه دانشمندان قرار گرفته، عقیده اختر شناسان حتی کوپر نیک و کپلر و گالیله بر آن بود که خورشید ثابت است.

خورشید حرکات متعدّدی دارد از جمله:

۱حرکت وضعی: در این حرکت خورشید در هر ۲۵ روز یک بار دور خود می چرخد.

۲حرکت انتقالی: از جنوب آسمان به طرف شمال آن که در هر ثانیه ۱۹/۵ کیلومتر با مجموع منظومه شمسی حرکت می کند.

۳حرکت انتقالی با سرعت ۲۲۵ کیلومتر در ثانیه که به دور مرکز کهکشان می گردد(با مجموع منظومه شمسی).

خورشید حرکت های دیگری دارد که در منابع علمی در این زمینه آمده است و ما فقط جهت توضیح اصل موضوع و ارتباط آیاتی از قرآن به این موضوع متذکّر این چند حرکت برای خورشید شدیم.

در قرآن کریم به حرکت و جریان خورشید در چند آیه اشاره شده، به طوری که می فرماید:

« وَﭐلشَّمْسُ تَجْرِي لِمُسْتَقَرٍّ لَّهَا ذَ ٰلِکَ تَقْدِيرُ ﭐلْعَزِيزِ ﭐلْعَلِيمِ» (یس آیه ۳۸) یعنی خورشید به سوی قرار گاه خود در حرکت است و آن تقدیر خداوند عزیز و علیم است. در این آیه برای حرکت خورشید انتها و پایانی در نظر گرفته شده و در زمان معیّنی این حرکت به پایان خواهد رسید. کاملاً روشن است که مراد از این حرکت و جریان خورشید، یکی از حرکات انتقالی آن است، و الّا زمان استقرار و یا مکان استقرار و انتهای این حرکت معنی نخواهد داشت. جالب توجّه است که دانشمندان بزرگی مثل کوپر نیک و کپلر و گالیله هم در زمان های اخیر به این حقیقت یعنی حرکت خورشید عقیده نداشتند، اما در قرآن مجید در ۱۴ قرن قبل به این حقیقت اشاره شده است.

باز خداوند می فرماید:

« خَلَقَ ﭐلسَّمَاوَاتِ وَﭐلْأَرْضَ بِـﭑلْحَقِّ يُکَوِّرُ ﭐللَّيْلَ عَلَى ﭐلنَّهَارِ وَيُکَوِّرُ ﭐلنَّهَارَ عَلَى ﭐللَّيْلِ وَسَخَّرَ ﭐلشَّمْسَ وَﭐلْقَمَرَ کُلٌّ يَجْرِي لِأَجَلٍ مُسَمًّى أَلَا هُوَ ﭐلْعَزِيزُ ﭐلْغَفَّارُ» (الزمر آیه ۵) یعنی آفرید آسمان ها و زمین را به حق، شب را بر روز می پیچد و روز را بر شب می پیچد و آفتاب و ماه را تسخیر کرد، هر کدام تا مدت معیّن در حرکت هستند. آگاه باشید او قدرتمند شکست ناپذیر آمرزنده است. در این آیه هم به حرکت خورشید و زمان پایان آن حرکت اشاره شده. و در این آیه قرینه ای وجود دارد که از آن روشن می شود مراد از کلمه «مستقر» در آیه سوره یس، زمان استقرار خورشید است و آن می تواند اشاره ای باشد به پایان این نظام موجود در عالم دنیا و تبدیل نظام دنیا به آخرت و حادثه قیامت» (۱)

83- هدف از بیان اخلاق شهروندی چیست؟!
بخوانید

اما معنی  کلمه  «مستقرّ » که در سؤال  شما و در ترجمه آیه مورد بحث به آن «قرارگاه » گفته  شده، عبارت است از زمان به پایان رسیدن حرکت خورشید و یا محل آن. علامه طباطبائی ـ رضوان الله تعالی علیه ـ در تفسیر آیه کریمه آورده است:

«مستقرّ مصدر میمی یا اسم زمان یا مکان است ، و معنای آیه عبارت است از اینکه : خورشید حرکت می کند بطرف مستقر خودش یا اینکه منتهی می شود به مستقرش با انقضاء اجلش [مدت تعیین شده] یا زمان  استقرارش یا محل آن. حاصل معنای آیه این است که خورشید حرکت می کند و انتقال می یابد و این حرکت استمرار دارد تا زمانی که این نظام حاکم در عالم دنیا برقرار است و اما این نظام  موجود در حادثه ای به نام قیامت در هم خواهد ریخت  و به پایان خواهد رسیدو نظام دیگری در عالم برقرار خواهد شد. (۲)

 اما اینکه گفته اید مگر خورشید می چرخد؟! جواب این است که در این آیه صحبت از چرخش نیست و مراد از جریان خورشید حرکت انتقالی آن است. و یا به تعبیر دیگر یکی از حرکت های انتقالی است.

پاورقی ها :

  1. وب سایت حکمت طریف  بخش پرسش و پاسخ شماره ۵۶

۲-المیزان فی تفسیر القرآن ، علامه طباطبا ئی ، تفسیر آیه ۳۸ سوره یس  

 

 

 

برچسب ها
دکمه بازگشت به بالا
بستن