۱۹۸-تأثیرات فرهنگی و اجتماعی سنت زیارت و زیارتگاه ها چیست؟!

d988d8a7d984db8c-1-3سؤال: سنت زیارت و زیارتگاه ها چه تأثیری در فرهنگ در افکار و عقاید و اخلاق و بطور کلی فرهنگ جوامع مختلف دارد؟!

پاسخ: این مقاله قسمت سوم از سلسله مقالات مربوط به موضوع زیارتگاه ها و امامزاده های موجود در ایران است. سؤال اصلی این بود که چرا با وجود اینکه عربستان مهد اسلام است در آنجا امامزاده ای وجود ندارد. اما در ایران این همه امامزاده است؟!

ما این سؤال را به چند بخش تقسیم کردیم و تصمیم گرفتیم به بخش های تفکیک شده از آن جداگانه جواب بدهیم.

در حقیقت انتشار این موضوع یعنی وجود امامزاده های زیاد در ایران و فقدان آن ها- طبق این سؤال- در عربستان در جامعه موجب این شد که اصل موضوع و علل انتشار آن را مورد بحث و بررسی تفصیلی قرار دهیم و به این سؤال جواب تفصیلی بدهیم.

 

البته منظور ما از بحث تفصیلی، تفکیک موضوع به چند فصل و چند سؤال و پاسخ لازم جداگانه به هر یک از آن فصل ها است، نه معنای عرفی تفصیل یعنی مطلب طولانی و گسترده و پر حجم، بلکه روش اختصاری در مباحث در این بحث هم به کار بسته شده است.

بطوریکه قبلاً اشاره شد وجود اماکنی به نام زیارتگاه و یا امامزاده اختصاص به کشور ایران ندارد. و در کشورهای مختلفی چنین اماکنی وجود دارد و این نوع اماکن مورد زیارت عده زیادی از انسان ها با داشتن مذهب و عقاید مختلف قرار می گیرد. به عنوان مثال در کشور پرتغال شهری و یا روستائی به نام «فاطیما» قرار دارد و زیارتگاهی به این نام در آنجا وجود دارد و از مناطق مختلف این کشور و عموم کشورهای اروپائی عده زیادی از مسیحیان و مسلمین همه ساله جهت زیارت به آنجا میروند، بطوریکه در سال های اخیر زائران آن مکان به رقم بیش از شش میلیون نفر در سال رسیده است.

در بین مردم اروپا و بالخصوص اهل پرتغال این عقیده وجود دارد که در آن مکان در سال ۱۹۱۷ میلادی یک بانوی نورانی ابتداء برای سه نوجوان روستائی به نام های جاسینتا Jacinta دختر ۷ ساله، فرانسیسکو Francisco پسر ۹ ساله و لوسیا Lucia دختر ۱۰ ساله ظاهر شده و با آن ها صحبت کرده و آن ها را به دعا، و استغفار برای گناهکاران توصیه کرده و مشابه این حادثه چند بار دیگر تکرار شده. و بعداً آن بانوی نورانی صاحب تسبیح در مقابل ۷۰۰۰ نفری که در آن روستا گرد آمده بودند ظاهر شده و برای مردم صحبت کرده است. در سال ۱۹۱۹ میلادی عبادتگاهی در آن روستا ساخته شد و سه سال بعد آن عبادتگاه توسط یک گروه افراطی تخریب شد. اما در سال ۱۹۲۸ مجدداً ساخته شد.

در سال ۱۹۳۰ اسقف مسیحی شهر لیریا اجازه برگزاری مراسم خاص زیارتی در آن مکان را صادر کرد. در سال ۱۹۶۷ پاپ ژان پل ششم در پنجاهمین سالگرد آئین فاطیما شرکت کرد. و در سال ۱۹۸۲ پاپ ژان پل دوم برای زیارت و تشکر از حفظ جان خود- در حادثه ای- به زیارت آن مکان رفت.

طبق عقیده مسلمانان و عده ای از مسیحیان بالخصوص از اهل پرتغال آن بانوی نورانی مورد بحث حضرت فاطمه- سلام الله علیها- دختر پیامبر اسلام حضرت محمد (صلّی الله علیه و آله و سلّم) بود و دلائل متعددی بر این نظریه اظهار می کنند. و عده ای از مسیحیان هم عقیده دارند که آن بانو حضرت مریم مادر حضرت مسیح (علیه السلام) بوده است. نقل کرده اند آمار شفا یافته های ثبت شده در این مکان بیشتر از ۱۵۰۰۰ نفر تاکنون بوده است.

ما نظری در مورد اینکه کدام عقیده در مورد آن شخصیت مورد بحث صحیح است و یا اصلاً در مورد اعتبار و صحت این جریانات اظهار نمی کنیم. و فقط موضوع را بطور خیلی فشرده نقل کردیم.  البته لازم به ذکر است که در آن مکان قبری وجود ندارد و بلکه طبق عقیده عده ای و طبق دلائلی فقط یک بانوی مقدس در آن مکان برای عده ای تجلّی کرده و با آن ها صحبت کرده است و این شخصیت دارای قداستی است در تاریخ و طبق نظر عده زیادی از مردم حتی مسیحیان بالخصوص مسیحیان کشور پرتغال آن شخصیت حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) دختر پیامبر اسلام (صلّی الله علیه و آله و سلّم) بوده است.

منظور ما از نقل موضوع مورد نظر این بود که نمونه ای از توجه و گرایش ملت ها و اقوام مختلف نسبت به موضوع زیارت اماکن مقدسه را ذکر کنیم و اینکه زیارت این اماکن اختصاصی به ایرانیان و یا شیعیان و یا حتی مسلمین ندارد. بلکه از سنت های مشترک بین عده زیادی از ملت ها و اقوام مختلف در سطح جهان است. و اماکن زیادی در نقاط مختلف زمین وجود دارد که انسان ها عقیده به قداست آن اماکن دارند و جهت دعا و ارتباط با خداوند و اعمال خاص عبادی از راه های دور و نزدیک به زیارت آن ها می روند. مثل زیارتگاه شهر لورد (Lord) در فرانسه و زیارتگاه دیر عظیم منتسب به حضرت مریم که یکی از زیارتگاه های مسیحیان ارتدوکس در خاورمیانه است.

در کشور مصر با اینکه اهل آن کشور عمدتاً از اهل سنت می باشند، زیارتگاه های زیادی منتسب به شخصیت های خاندان رسالت وجود دارد و انبوه کثیری از مردم بطور مستمر بالخصوص در زمان های خاص به زیارت آن اماکن مقدس می روند مثل:

زیارتگاه حضرت زینب (سلام الله علیها) دختر امیرالمؤمنین علی (علیه السلام).

زیارتگاه رقیه دختر امام علی (علیه السلام) در قاهره.

 مشهد السیده نفیسه یا مسجد سیده نفیسه در منطقه ای به این نام در قاهره.

تا جائیکه کتاب هائی در همین زمینه یعنی زیارتگاه های امامزاده ها و شخصیت های خاندان رسالت در مصر نوشته شده است. مثل:

مراقد اهل البیت فی القاهره، تألیف ابوالبرکات زکی الدین محمد زکی ابراهیم.

151-محاسبه پاداش و مجازات اعمال انسان ها در آخرت بر چه مبنائی خواهد بود؟!
بخوانید

اهل البیت فی مصر، تألیف عده ای از محقّقان و متفکران مصری.

همچنین در کشور عراق زیارتگاه های زیادی برای امامزاده ها وجود دارد که بطور دائم این اماکن مقدسه مورد زیارت مردم آن کشور اعم از شیعیان و اهل سنت قرار دارند. البته لازم به تذکر است که بحث ما و سؤال مورد نظر در مورد امامزاده ها است. و فعلاً در این بخش وارد بحث در مورد حرم و بارگاه امامان معصوم (علیهم السلام) در کشور عراق و ایران و عربستان نمی شویم و این بحث را به قسمت های بعدی این سلسله مقالات موکول می کنیم- ان شاء الله-

زیارتگاه هائی که برای امامزاده ها در ایران و کشورهای دیگر بالخصوص عراق و مصر ساخته شده، در طول تاریخ مورد توجه شدید مردم قرار داشته است، حتی علاوه بر شیعیان، گروه های زیادی از اهل سنت این اماکن مقدس را زیارت می کنند. سنت زیارت و اعمال عبادی متعارفی که در زیارتگاه ها به عمل می آید، مثل خواندن نمازهای زیاد و قرائت قرآن و دعا و نیایش و انفاقات مالی به نیازمندان و اطعام مساکین و نذرهائی که علاقه مندان به آن اماکن مقدس به عمل می آورند،

تأثیرات عمیق و گسترده اخلاقی و فرهنگی و اجتماعی در جوامع دینی ایجاد کرده است. آثار و برکات وجود این زیارتگاه ها و سنت زیارت در جهات مذکور و جهات دیگری فوق حدّ ارزیابی و محاسبه است.

عده زیادی از انسان ها در این زیارتگاه ها تحت تأثیر معنویت حاکم بر آن اماکن مقدسه قرار می گیرند و روش زندگی خود را تغییر می دهند، و مشی اخلاقی خود را اصلاح می کنند.

از اموالی که علاقه مندان به این اماکن به صورت های مختلف هدیه می کنند نیاز مالی عده زیادی از نیازمندان برطرف می شود. و بناهای فرهنگی و خیریّه های زیادی از ناحیه این اموال و این هدایا و نذورات ساخته شده است و فعالیت های فرهنگی و خیریّه در آن ها برقرار می باشد.

در این اماکن مقدسه انسان ها در معرض جریان امواج عظیمی از معنویّت قرار می گیرند. و همین جریان عامل آرامش روحی خاصی می شود و ای بسا کسانی که ناراحتی های روحی دارند با حضور در این زیارتگاه ها تحت تأثیرات عمیق معنوی قرار گرفته و ناراحتی های روحی آن ها برطرف می شود. و یا اصلاً حضور مکرر در این اماکن مقدس و دعا و نیایش در آن ها مانع ابتلاء به ناراحتی های روحی در انسان های زیادی می شود.

امروزه خلأ معنوی در زندگی روزمره که یک مشکل بزرگ جهانی است، انسان ها را به سوی مکتب های کاذب و مبتذل باصطلاح عرفانی کشانده و نسل جوان سرگردان در سطح جهانی به این مسلک ها روی آورده اند، در حالیکه گمشده های خود را هم در آن ها پیدا نمی کنند و روز به روز به افسردگی بیشتری مبتلا می شوند، در چنین وضعیتی حضور در این اماکن مقدس که سرشار از معنویت حقیقی است، بهترین و مناسب ترین روش برای بدست آوردن مطلوب حقیقی روحی است.

ارتباط با خداوند و خود را در معرض امواج رحمت او قرار دادن در این اماکن در سطحی متعالی برقرار است و آرامش و روحی ناشی از این حضور و آثار آن فوق حدّ محاسبه و ارزیابی است.

ما به صاحبان دیدگاهی که تصوّر می کند با طرح این سؤالات و استفاده تبلیغاتی از آن ها در جهت انحراف اذهان پاک و ساده عده ای از انسان ها از یک جریان معنوی عظیم مورد نیاز اجتناب ناپذیر، به اهداف مهم سیاسی خود خواهد رسید، می گوئیم: اگر به قول شما ما ایرانی ها به زور شمشیر مسلمان شده ایم، آیا این چندین میلیون زائر ایرانی که در طول سال و در هر فرصت مناسبی به زیارت حرم و بارگاه باشکوه امام رضا (علیه السلام) و حرم مقدس حضرت معصومه (علیها السلام) و حضرت عبدالعظیم حسنی (علیه السلام) و حضرت شاهچراغ (علیه السلام) در شیراز و سایر امامزاده های بزرگوار می روند، آیا این سفرها هم به زور شمشیر انجام می گیرد؟!!! آیا این چندین میلیون زائر که از کشورهای عربی و اسلامی هر سال جهت زیارت حرم مقدس امام رضا (علیه السلام) به ایران سفر می کنند، آیا کسی آن ها را به زور شمشیر به این سفر می آورد؟!!!

آیا این بیست میلیون زائر امام حسین (علیه السلام) در ایام اربعین که از نقاط مختلف جهان، از کشورهای اسلامی و از کشورهای اروپائی، آمریکائی، مالزی، اندونزی، هند، پاکستان، چین و کشورهای زیاد دیگری در مراسم زیارت شکوهمند آن حضرت شرکت می کنند، آیا این رفتارها هم با زور شمشیر انجام می گیرد؟!!!

البته اصل طرح سؤال و دانستن علت وجود امامزاده های زیاد در ایران، که اشکالی ندارد و موجب به جریان افتادن بحث و گفتگو و روشن شدن حقایق می شود. اما مغالطه ها و دروغ گوئی های طراحان این قبیل سؤالات و شبهات، تعجب آور است و استفاده سیاسی نامشروع از نحوه طرح آن ها!!!

طبق آماری که اخیراً از طرف آستان قدس امام رضا (علیه السلام) منتشر شده، سال گذشته سه میلیون و چند صد هزار زائر خارجی جهت زیارت حرم مقدس آن حضرت به ایران آمده اند. توجیه صاحبان این نظریه در مورد این جریان چیست؟!

آیا وجود چنین اماکن مقدس و برقراری سنت زیارت و آثار و نتایج ناشی از این جریان عظیم مبارک، موجب سرور و خوشحالی ایرانیان و شیعیان و اندیشمندان خواهد بود، یا موجب انصراف آن ها از این سنت های شکوهمند آرامش بخش.

در قسمت بعدی این سلسله مباحث، بخواست خداوند به بحث در علل مخالفت با زیارتگاه ها و امامزاده ها و افکار و اهداف این مخالفان و تاریخ این نوع رفتار حاکمان جبّار و پیروان این مسلک ها خواهیم پرداخت إن شاء الله تعالی.

الیاس کلانتری

۱۳۹۵/۶/۹

برچسب ها
دکمه بازگشت به بالا
بستن